Ουκρανική κρίση: Η ρωσική αρκούδα, o θείος Σαμ και ο χρήσιμος ηλίθιος

Έχουμε αναφέρει επανειλημμένα ότι, αν επιθυμούμε να αντιληφθούμε ποια είναι η πραγματική αιτία ενός προβλήματος, οιουδήποτε, δεν πρέπει να αρκεστούμε σε αυτό που απλώς φαίνεται επιφανειακά ή μας παρουσιάζεται ως η αιτία, αλλά πρέπει να ψάξουμε και να πάμε σε βάθος, για να εντοπίσουμε και καθορίσουμε, τελικά, ποιο είναι πραγματικά το πρόβλημα που είναι και η αιτία εκείνου που παρουσιάζεται, αρχικά, ως το πρόβλημα!

Απλό; κι όμως, δεν είναι¹. Έτσι, τα περισσότερα λάθη προέρχονται από λανθασμένες εντυπώσεις, γιατί, ακριβώς νομίζουμε ότι «έτσι είναι», ενώ στην πραγματικότητα, πειράζοντας λίγο τον τίτλο γνωστού θεατρικού έργου του Λουίτζι Πιραντέλλο, «(δεν) είναι έτσι, αν έτσι νομίζετε»².

Το θέμα γίνεται πιο περίπλοκο, όταν έχουμε να κάνουμε με διεθνή θέματα, όπου εκτυλίσσονται διάφορα γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά σχέδια και «παιχνίδια», θέματα στα οποία στις σχετικές αναλύσεις, που παρουσιάζονται στα δελτία των ειδήσεων στις τηλεοράσεις, η έμφαση δίδεται κυρίως στην εικόνα, με το βάθος των αναλύσεων αυτών να μη ξεφεύγει, συνήθως, από εκείνο… μιας σύγχρονης τέτοιας συσκευής, στα δε λοιπά μέσα να συμβαίνει, συχνά, πολλές από τις αναλύσεις που γίνονται από εκείνους που θεωρούνται ειδικοί στα θέματα αυτά, αλλά και από διαφόρους άλλους που καλούνται, να μας μπερδεύουν, αν δεν μας αποπροσανατολίζουν ακόμα πιο πολύ, αφού δεν μπαίνουν, πραγματικά, στην καρδιά του προβλήματος. Το χειρότερο όμως είναι, όταν συμβαίνει οι αναλύσεις αυτές να καθορίζονται έντονα ή, ακόμα χειρότερα, να υπηρετούν την ιδεοπολιτική σκοπιά³ εκείνων που τις εκθέτουν.

Πάντως, ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις που έχουμε να κάνουμε με τέτοια διεθνή θέματα, οι λόγοι που συνήθως παρουσιάζονται, ως να είναι η γενεσιουργός τους αιτία, είναι τέσσερις, δηλαδή, εκείνος που αφορά:

·      ανθρωπιστική επέμβαση·

·      την ασφάλεια μιας χώρας ή των συνόρων της·

·      την εμπέδωση της κυριαρχίας της χώρας αυτής, για τη διασφάλιση του πολιτεύματος ή ακόμα και του καθεστώτος που αυτή έχει, διασφάλιση που την επιτυγχάνει μόνη της ή με τη συνδρομή, συνήθως, άλλων συμμάχων προς αυτήν χωρών, αλλά και αντίθετα, δηλαδή, την αποσταθεροποίηση της, με την επέμβαση μιας άλλης χώρας ή άλλων χωρών·

·      τη διασφάλιση ή ακόμα και την επέκταση της σφαίρας επιρροής της ίδιας της χώρας ή και των συμμάχων της ή, αντίθετα, την αποτροπή μιας τέτοιας επέκτασης μιας άλλης ή άλλων χωρών.

Και ενώ ο μεν πρώτος από τους παραπάνω λόγους, για τη δημιουργία ενός τέτοιου θέματος, μπορεί να είναι προφανείς, να φαίνονται τουλάχιστον, οι υπόλοιποι ο τρεις και ιδιαίτερα ο τέταρτος δεν είναι συνήθως και τόσο ξεκάθαροι. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, μπορεί να εμπλέκονται, και συνήθως έτσι είναι, σε μικρότερο η μεγαλύτερο βαθμό, δύο ή και περισσότεροι από τους παραπάνω λόγους, αλλά και μικρά έως τεράστια οικονομικά συμφέροντα που, για να τα αποκαλύψουμε, υπάρχει πάντοτε ένας, κυριολεκτικά, «χρυσός» κανόνας που μας βοηθά, εάν τον ακολουθήσουμε και αρχίσουμε να ψάχνουμε, να ξεδιαλύνουμε τα πράγματα και να καταλάβουμε τι ακριβώς, πράγματι, συμβαίνει.

Ο κανόνας αυτός, λοιπόν, λέει: «follow the money», δηλαδή, «ακολούθησε τη διαδρομή του χρήματος»(!), κάτι που και εμείς, με αφορμή την κρίση στην Ουκρανία και τις επιπτώσεις που αυτή προκάλεσε, προκαλεί και αναπόφευκτα θα προκαλέσει σε γεωπολιτικό επίπεδο, αλλά και στην οικονομία, κυρίως όμως στην ίδια τη ζωή των ανθρώπων που ζουν στη χώρα αυτή, αλλά και σε άλλες, δεν θα παραλείψουμε να τον έχουμε υπόψη μας στην έρευνα μας σε ό,τι ακολουθεί.

Ουκρανική κρίση· κι όμως, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία!

Βιώνουμε μια κατάσταση, όπου, εκεί που νομίζαμε ότι σιγά - σιγά ξεμπερδεύαμε από το τελευταίο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού, μας ήρθε η ενεργειακή κρίση που, κυριολεκτικά, μας άλλαξε… τα φώτα και τα πετρέλαια!

Είναι μία κρίση που αποδόθηκε⁴, στην αρχή, όταν τα πρώτα σημάδια της άρχισαν να εμφανίζονται, στο γεγονός ότι οι χώρες, επανερχόμενες σταδιακά και μετά τόσο καιρό στην περίφημη και τόσο επιθυμητή πλέον κανονικότητα, αύξησαν τις ανάγκες τους σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο που η υπάρχουσα παραγωγή αδυνατούσε να καλύψει.

Αυτή, όμως, η γενική εικόνα που προβαλλόταν, τότε, σχεδόν καθημερινά, από τα δελτία ειδήσεων, που οι συντάκτες τους δεν ενδιαφέρονται, ως συνήθως, να κοιτάξουν και λίγο πέρα από την επιφάνεια, έκρυβε οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα, ένα γεωπολιτικό γαϊτανάκι που είχε αρχίσει να πλέκεται αρκετό καιρό πριν.

Έτσι, αυτό που επακολούθησε, με την εισβολή της Ρωσίας σε μία ανεξάρτητη χώρα, και μάλιστα της Ευρώπης, την Ουκρανία, να μην είναι «κεραυνός εν αιθρία», ήταν κάτι που μπορούσε να μην ήταν και τόσο δύσκολο κανείς να το αντιληφθεί, αν βέβαια, είχε τα μάτια του ανοιχτά και διάβαζε, όπως οι παλιοί ναυτικοί, τα σημάδια των καιρών, δηλαδή, αυτά που λεγόντουσαν ή/και γινόντουσαν καιρό πριν και περνούσαν, ως συνήθως, απαρατήρητα!

Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας εισβολής⁵

Ήταν, λοιπόν, 22 Φεβρουαρίου 2014, όταν ο τότε πρόεδρος της Ουκρανίας Βίκτωρ Γιανουκόβιτς, που είχε απορρίψει τη συμφωνία σύνδεσης της χώρας του με την Ευρωπαϊκή Ένωση, προκρίνοντας μια νέα δανειακή συμφωνία διάσωσης με τη Ρωσία και στενότερες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, καθαιρέθηκε από το αξίωμα του Προέδρου, αφού είχαν προηγηθεί πολύνεκρες συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας.

Δεν ήταν, βέβαια, τυχαίο ότι, σχεδόν αμέσως μετά το γεγονός αυτό, άρχισε η συγκεκαλυμμένη, αρχικά, επέμβαση της Ρωσίας στην Κριμαία, που κατέληξε στην κατάληψη της, με απροκάλυπτη χρήση στρατιωτικής βίας και την προσάρτηση της, τελικά, στη Ρωσία.

Τυχαίο, επίσης, δεν ήταν ότι μετά το γεγονός αυτό άρχισε η εξέγερση των ρωσόφωνων αυτονομιστών στις ανατολικές περιφέρειες Ντόνετσκ και Λουχάνσκ, που αποτελούν την ευρύτερη περιοχή Ντονμπάς της Ουκρανίας, με αίτημα την απεξάρτηση τους από την τελευταία και την ένωση τους με τη Ρωσία. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι μέρος των περιφερειών αυτών να έχουν αυτοανακηρυχθεί ως «Λαϊκές Δημοκρατίες» του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ, αναγνωριζόμενες μόνο από τη Ρωσία.

Μετά τα γεγονότα αυτά, στις 12 Φεβρουαρίου 2015, υπογράφηκε, έπειτα από συνομιλίες, η Συμφωνία ΜινσκΙΙ⁶, με την οποία συμφωνήθηκε ότι θα αποτελεί εφεξής, για τις παραπάνω περιοχές που ήταν υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών (βλέπε χάρτη), βάση για οποιαδήποτε μελλοντική επίλυση συγκρούσεων ή διενέξεων. Στις συνομιλίες αυτές, που έγιναν μεταξύ του προέδρου της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο, της καγκελαρίου της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ και του προέδρου της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, συμμετείχε, βεβαίως, και το πρόσωπο κλειδί πίσω απ’ όλα αυτά τα γεγονότα, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν! Δυστυχώς, η συμφωνία αυτή, αν και η τήρηση της τέθηκε υπό την εποπτεία ανδρών του ΟΑΣΕ⁷, πρακτικά δεν τηρήθηκε από καμία πλευρά.

Ερχόμαστε στον Μάιος 2016, χρόνο που η ευρωπαϊκή «αντιπυραυλική ασπίδα», ένα νατοϊκό αντιπυραυλικό σύστημα που εγκαταστάθηκε στη Ρουμανία, τίθεται σε επιχειρησιακή λειτουργία, με το αντίστοιχο σύστημα στην Πολωνία να είναι έτοιμο το 2018. Η κατασκευή του συστήματος αυτού είχε ξεκινήσει το 2007, ως ιδέα του τότε προέδρου των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, και στοίχισε δισεκατομμύρια δολάρια, προκάλεσε όμως και τις οργισμένες αντιδράσεις της Μόσχας, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν να τονίζει ότι: «Τώρα που αυτές οι εγκαταστάσεις της αντιπυραυλικής ασπίδας έχουν αναπτυχθεί, πρέπει να σκεφτούμε τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσουμε τις απειλές που έχουν εμφανιστεί για την ασφάλεια της Ρωσίας», και με το ΝΑΤΟ να απαντά ότι: «Σκοπός του είναι η αντιμετώπιση των απειλών από Ιράν»(!)

Φθάνουμε, τώρα, στην 11^η Ιουλίου 2018, όταν, πριν την έναρξη της συνόδου του ΝΑΤΟ, ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλτ Τραμπ επιτέθηκε έντονα εναντίον της Γερμανίας, λέγοντας, «Η Γερμανία ελέγχεται εντελώς από τη Ρωσία. Πληρώνει δισεκατομμύρια δολάρια στη Ρωσία για την ενέργεια και εμείς πρέπει να πληρώνουμε, για να την προστατεύσουμε από τη Ρωσία. Πώς εξηγείται αυτό; Δεν είναι σωστό».

Βέβαια, πριν από το συμβάν αυτό, ο Τραμπ είχε επικρίνει επανειλημμένα το σχέδιο για την κατασκευή του δεύτερου υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου, του Nord Stream II, ο οποίος συνδέει απευθείας τη Ρωσία με τη Γερμανία, μέσω της Βαλτικής θάλασσας, ζητώντας να μην προχωρήσει⁸.

Προχωρώντας, ερχόμαστε στον Απρίλιο του 2021, όπου ο νυν πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ένα άτομο που, κυριολεκτικά, μέσα σε μια νύχτα, έγινε από ένας πρώην κωμικός σε έναν σημερινό, για την Ουκρανία, ήρωα, κάλεσε το ΝΑΤΟ να καθορίσει ένα δρόμο για την Ουκρανία, ώστε να ενταχθεί στη Δυτική στρατιωτική συμμαχία, με το αιτιολογικό ότι η Ρωσία μαζεύει στρατεύματα κοντά στην περιοχή του Ντονμπάς, όπου μαίνονται οι συγκρούσεις. Αν και ένας εκπρόσωπος του Πενταγώνου αρνήθηκε να απαντήσει, όταν του ζητήθηκε να σχολιάσει το αίτημα αυτό, λίγες ώρες αργότερα, το Πεντάγωνο δημοσίευσε μια δήλωση, σημειώνοντας ότι η Συμμαχία το 2018 επιβεβαίωσε την απόφαση ότι η Ουκρανία «θα γίνει μέλος», προσθέτοντας ότι τυχόν ερωτήσεις, σχετικά με το θέμα, θα απευθυνθούν στο ΝΑΤΟ.

Στην ένταση που είχε αρχίσει να συσσωρεύεται μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και ΝΑΤΟ προστέθηκε προς τα τέλη Οκτωβρίου 2021 ένα ακόμη λιθαράκι, όταν η Ουκρανία χρησιμοποίησε μαχητικό drone για να επιτεθεί σε οβιδοβόλο των αυτονομιστών του Ντονμπάς. Η Ρωσία αποκάλεσε την επίθεση αποσταθεροποιητική και υποστήριξε ότι παραβίαζε τη συμφωνία εκεχειρίας.

Πλησιάζοντας, τώρα, το τέλος Νοεμβρίου 2021, έχουμε δήλωση του Πούτιν ότι η Ρωσία προειδοποίησε τη Δύση να μην περάσει τις «κόκκινες γραμμές» της με απερισκεψία (εννοεί τη στρατιωτική επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία), ενώ σε αξιωματούχους του υπουργείου Εξωτερικών είπε ότι η Ρωσία πρέπει να αναζητήσει μακροπρόθεσμες εγγυήσεις για την ασφάλειά της από τη Δύση. Είναι χαρακτηριστικό της έντασης που είχε αρχίσει να υπάρχει το ότι ο Ρώσος πρόεδρος είπε ότι, εάν το ΝΑΤΟ συνεχίσει να επεκτείνει τις υποδομές του και μεταφέρει οπλικά συστήματα στην ανατολική Ουκρανία, τότε η χώρα του θα αναγκαστεί να απαντήσει καταλλήλως.

Φτάνουμε, λοιπόν, στις διαπραγματεύσεις που υπήρχαν, πριν τη ρωσική εισβολή, διαπραγματεύσεις, ουσιαστικά, μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσίας, με την τελευταία να απαιτεί τον μόνιμο αποκλεισμό της Ουκρανίας από την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά και την αποχώρηση στρατευμάτων και υποδομών από την Ανατολική Ευρώπη – απαιτήσεις που δε θα μπορούσαν, βέβαια, να γίνουν συνολικά δεκτές – ενώ παράλληλα να αρνείται ότι έχει οποιοδήποτε σχέδιο εισβολής στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας ότι η Δύση, με τη μετακίνηση στρατιωτών και εξοπλισμού ανησυχητικά κοντά στα σύνορά της, είναι εκείνη που επιχειρεί την πρόκληση κρίσης.

Τώρα, βέβαια, όταν περίπου 150.000 ρωσικά στρατεύματα, σύμφωνα με δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ Μπαϊντεν, αλλά και από άλλες πηγές, για να μην λογαριάσουμε τα άρματα μάχης και τα πυροβόλα που είχαν συγκεντρωθεί γύρω από την Ουκρανία, κάνοντας για ημέρες μεγάλες ασκήσεις(;), το ποιος απειλούσε ποιον ήταν θέμα ολίγων ημερών για να φανεί.

Θέτοντας βασανιστικά ερωτήματα

Είναι σκόπιμο, στο σημείο αυτό της έρευνας μας για την Ουκρανική κρίση, να παραθέσουμε και κάποια ερωτήματα, που μπορεί, εύλογα, να ανακύψουν απ’ όσα προηγήθηκαν της κρίσης αυτής.

Αρχικά, το ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί η αμερικανική αυτή λεκτική επίθεση στη Γερμανία, πιο συγκεκριμένα στην τότε καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ, εκδηλώθηκε τότε και δεν είχε εκδηλωθεί νωρίτερα, όταν είχε κατασκευαστεί και τεθεί σε λειτουργία ο πρώτος, αντίστοιχος του Nord Stream II, υποθαλάσσιος αγωγός, δηλαδή, ο Nord Stream; Αρκούσε, ως δικαιολογία, το ότι η Γερμανία, όπως και άλλες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ, ενώ είχαν δεσμευθεί το 2014 να αφιερώσουν έως το 2024 το 2% του ΑΕΠ τους στην άμυνα, αυτό ήταν κάτω από το όριο του 1,4% και δε θα τηρούσουν τη δέσμευσή τους;

Οι Γερμανοί, πάλι, πώς γίνεται και δεχόντουσαν, έτσι απλά, την κατασκευή των αγωγών αυτών, αδιαφορώντας για το ότι, με τον τρόπο αυτό, η Ρωσία, θα ενισχυόταν ακόμα περισσότερο οικονομικά από τη πώληση του φυσικού αερίου που μετέφεραν οι αγωγοί αυτοί; Της ήταν πράγματι το ρωσικό φυσικό αέριο τόσο απαραίτητο;

Από την άλλη τώρα πλευρά, γιατί ο Ρώσος πρόεδρος προχωρούσε, σταδιακά, μέσω της ρωσικής εταιρίας Gazprom στη κατασκευή νέων αγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, αγωγών που είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής, λόγω των τεχνικών δυσκολιών που παρουσίαζαν, αλλά και του μεγάλου μήκους τους, όπως ήταν αυτοί στο Βορρά ο Nord Stream II και στο Νότο ο TurkStream, ο υποθαλάσσιος αγωγός που μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στην Τουρκία, στα παράλια της Ανατολική Θράκη προς τη Μαύρη Θάλασσα;

Ήταν, άραγε, για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες σε φυσικό αέριο των Ευρωπαϊκών χωρών ή μήπως για να παρακάμψει την Ουκρανία, με τη δικαιολογία ότι υπήρχαν συχνά προβλήματα με τη χώρα αυτή, σχετικά με τη διαχείριση του φυσικού αερίου που διέρχεται από τους αγωγούς που τη διασχίζουν;

Όσον αφορά δε το ΝΑΤΟ, το ερώτημα που ανακύπτει αυτόματα σε κάθε σκεπτόμενο αναγνώστη είναι γιατί αυτό επέλεξε, εν μέσω της ενεργειακής κρίσης και της εκτίναξης των τιμών φυσικού αερίου και πετρελαίου, να κρατήσει ανοιχτό το θέμα της προέκτασης του προς ανατολάς, δηλαδή, στη Ουκρανία, της μόνης ουσιαστικά ευρωπαϊκής χώρας από εκείνες των πρώην σοσιαλιστικών Δημοκρατιών που δεν είχε ακόμη ενταχθεί στον Οργανισμό αυτό, όταν μάλιστα αυτό αποτελούσε κόκκινη γραμμή για τη Ρωσία, κάτι που ξεκάθαρα είχαν δηλώσει οι Ρώσοι αρμόδιοι;

Από την άλλη πλευρά, ήταν άραγε για τον Πούτιν μια πιθανολογούμενη προσχώρηση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ αρκετή δικαιολογία για την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην τελευταία, δεδομένου ότι στις τελευταίες συνομιλίες μεταξύ Ρώσων και Αμερικανών αξιωματούχων είχε γίνει σαφές από τους τελευταίους ότι εισδοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν υπήρχε πια στο τραπέζι;

Για να προχωρήσουμε δε ακόμα περισσότερο, είναι τόσο σημαντικό, για μια χώρα που διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα και ισχυρότερα πυρηνικά οπλοστάσια, μια χώρα στα σύνορα της να αποκτήσει στενότερους δεσμούς με την Ατλαντική συμμαχία, ακόμα και να προσχωρήσει στο ΝΑΤΟ, όταν όλες οι συρράξεις σήμερα στον κόσμο, λόγω της αποκαλούμενης «ισορροπίας του τρόμου», γίνονται με συμβατικές μεθόδους και όπλα και κυρίως όταν η μια υπερδύναμη δεν μπλέκεται, τουλάχιστον άμεσα, στις επεμβάσεις της άλλης, όπως απέδειξαν οι επεμβάσεις της Ρωσίας στη Γεωργία και, πρόσφατα, στην Κριμαία, αλλά και εκείνες των Αμερικανών στο Βιετνάμ και το Ιράκ;

Υπάρχει όμως ένα επιπλέον ερώτημα. Αφού ο βασικός λόγος, κατά τη Ρωσία, για την εισβολή της στην Ουκρανία ήταν ο κίνδυνος που διέτρεχαν οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές από τις συνεχιζόμενες εχθροπραξίες στις ανατολικές περιοχές, γιατί εισέβαλαν στρατεύματα και στη δυτική Ουκρανία;

Ερχόμαστε όμως και σε αυτήν τη κυρία, την Ευρωπαϊκή Ένωση, που, ως συνήθως, κοιμάται τον ύπνο του δικαίου, ενώ πράγματα και θάματα γίνονται άλλοτε γύρω της και τώρα, ακριβώς δίπλα της. Που ήταν, επιτέλους, αυτή η κυρία; Τι έκαναν οι γραφειοκράτες των Βρυξελών, βλέποντας να έρχεται στην αυλή της Ένωσης μια διαμάχη, με τον θείο Σαμ⁹ να ανακατεύεται, ως συνήθως, εκεί που δεν… τον σπέρνουν (αρκεί, βέβαια, αυτό να γίνεται μακριά από τη χώρα του), με τα γνωστά πάντοτε αποτελέσματα¹⁰, και αυτή απλώς να παρακολουθεί, όταν ήταν σαφές ότι, εάν τα πράγματα δεν πήγαινα καλά, αυτή θα ήταν που, μαζί με την Ουκρανία, θα «πλήρωνε το μάρμαρο», κάτι που τελικά, και έγινε. Έπρεπε να φτάσουν τα πράγματα εδώ που έφτασαν για να ξυπνήσει;

Προτού, όμως, προχωρήσουμε, δίνοντας τις σχετικές απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, θεωρούμε σκόπιμο να δούμε κάποιους πίνακες και στοιχεία, που θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε την κατάσταση των Ευρωπαϊκών χωρών από πλευράς ενέργειας, δίνοντας μας μια αναλυτική εικόνα τόσο για τον βαθμό ενεργειακής επάρκειας κάθε μίας από της 27 (+1 τέως) χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και το τι εισάγουν για να καλύψουν το υπόλοιπο των ενεργειακών τους αναγκών, αλλά και από ποιες χώρες το εισάγουν, μη παραλείποντας να δούμε και το τι παίζεται σήμερα και με το LNG, δηλαδή, το υγροποιημένο φυσικό αέριο, τον νέο παίκτη που φαίνεται να εισέρχεται δυναμικά στο παιχνίδι αυτό της αγοράς των καυσίμων.

Έτσι, πιστεύουμε ότι τα στοιχεία αυτά θα βοηθήσουν στο να δοθούν οι σχετικές απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, απαντήσεις που, ουσιαστικά, δίνουν απάντηση και στα βαθύτερα αίτια της Ουκρανικής κρίσης.

Ενεργειακή… αεριολογία!

Έχουμε αναφέρει ότι ο Βασιλιάς, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), κοιμάται (τουλάχιστον, αυτό έκανε, μέχρι χθες σχεδόν) ενώ γύρω του συμβαίνουν πράγματα και θάματα. Με τα παρακάτω διαγράμματα, πίνακες και στοιχεία, όμως, που ακολουθούν, αποκαλύπτεται ότι Βασιλιάς είναι και… γυμνός.

Προτού προχωρήσουμε όμως, για να δούμε τον βαθμό εξάρτησης των Ευρωπαϊκών, αλλά και των άλλων γειτονικών χωρών, σε ενέργεια και από πού η ΕΕ εισάγει πρωτογενή ενέργεια για να καλύψει τις ανάγκες της, αξίζει να δούμε την παραγωγή της σε πρωτογενή ενέργεια ανά είδος καυσίμου και το είδος ενέργειας που αυτή και οι γειτονικές της χώρες παράγουν.

Παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας ανά τύπο καυσίμου στην ΕΕ

Στο διπλανό διάγραμμα φαίνεται καθαρά ότι η ΕΕ, παραδομένη στο όραμα της μείωσης, μέχρι το 2030, των εκπομπών σε CO₂ κατά 50%, στράφηκε για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ).

Παράλληλα, κάτω από την πίεση να απεξαρτηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο από το φυσικό αέριο, που κυρίως εισάγει, μείωσε την παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας απ’ αυτό κατά 62% περίπου.

Το αν ήταν, όμως, τα παραπάνω αρκετά για να μην εξαρτάται από την εισαγωγή άλλων τύπων καυσίμων για παραγωγή ενέργεια, θα φανεί από άλλα διαγράμματα που ακολουθούν.

Παραγωγή ενέργειας από Ευρωπαϊκές και άλλες γειτονικές χώρες

Στον πίνακα αυτόν, που ακολουθεί, φαίνεται η στροφή των περισσοτέρων χωρών στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, βλέπουμε όμως ότι αρκετές, όπως η Γαλλία, αλλά και το Βέλγιο και η Ισπανία καθώς και άλλες, όπως πολλές από τις βαλκανικές χώρες, καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες από πυρηνική ενέργεια, ενώ η Νορβηγία πρωταγωνιστεί στην κάλυψη των αναγκών της σε ορυκτά καύσιμα, δηλαδή, φυσικό αέριο και πετρέλαιο, με την Ουγγαρία να επιμένει στη χρήση άνθρακα.

Ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ

Για την επιμέρους εξάρτηση των χωρών της ΕΕ, αλλά και των λοιπών γειτονικών χωρών από την εισαγόμενη συνολικά ενέργεια, το παρακάτω διάγραμμα είναι εξαιρετικά διαφωτιστικό¹¹.

Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε, τώρα, ότι, αν και το ποσοστό της συνολικής ενέργειας που εισάγει η ΕΕ δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά την τελευταία δεκαετία, 2010 – 2020, το ανησυχητικό γεγονός είναι ότι η εξάρτηση της αυτή από τις εισαγωγές αυτές υπερβαίνει το 50%, φθάνοντας το 2020 περίπου το 57%. Ειδικότερα, τα υψηλότερα ποσοστά εξάρτησης, που καταγράφηκαν για το έτος αυτό, αφορούσαν το αργό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, με την εξάρτηση από το πρώτο να ανέρχεται στο 97% και 84 % για το δεύτερο!

Τα παραπάνω, όμως, δεν είναι τα μόνα που θα έκαναν, κανονικά, κάποιον να μη κάθεται και τόσο αναπαυτικά στον καναπέ του. Σύμφωνα με τον κρατικό ενεργειακό γίγαντας της Ρωσίας και μεγάλο εξαγωγέας φυσικού αερίου Gazprom, που επικαλείται στοιχεία από την Gas Infrastructure Europe, οι υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου (UGS) στην Ευρώπη ήταν κατά 95,3% αδειανές στις 17 Φεβρουαρίου 2022, γεγονός που σημαίνει ότι η Ευρώπη είχε, πλέον, μόνο το 4,7% των αποθεμάτων φυσικού αερίου της για το υπόλοιπο της χειμερινής περιόδου.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι έλλειπε παντελώς ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός της ΕΕ, για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών, αφού, εκτός του ότι οι δεξαμενές φυσικού αερίου ήταν σχεδόν άδειες, δεν υπήρχαν, όπως θα δούμε, στα περισσότερα κράτη μέλη δεξαμενές υγροποιουμένου φυσικού αερίου (LNG) για να χρησιμοποιηθεί αυτό εναλλακτικό, εάν κάτι δεν πήγαινε καλά με τη μέχρι τότε προμήθεια φυσικού αερίου. Αποτέλεσμα, με την εμφάνιση, αρχικά, αυξημένης ζήτησης φυσικού αερίου και μετέπειτα της κρίσης στην Ουκρανία, η τιμή του πήγε στον Θεό!

Κύριες χώρες προέλευσης εισαγόμενης ενέργειας στην ΕΕ

Εδώ, τα λόγια περιττεύουν· η Ρωσία είναι, μακράν, ο μεγαλύτερος προμηθευτής σε ενέργεια της ΕΕ, και μάλιστα, όχι μόνο σε φυσικό αέριο, αλλά και σε πετρέλαιο, ακόμα και σε κάρβουνο! Το να αφήνεις, λοιπόν, άλλους να μπαίνουν στα χωράφια σου και να σου τα κάνουν άνω – κάτω χρειάζεται, ομολογουμένως, να έχεις ιδιαίτερες «ικανότητες», γεγονός που φαίνεται ότι έχουν οι ηγέτες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τουλάχιστον της πλειοψηφίας, για να είμαστε δίκαιοι. Μετά, άντε ψάξτε γιατί οι κάτοικοι αυτής της ηπείρου ταλαιπωρούνται από την απίστευτη ακρίβεια και κοντεύουν να παγώσουν!

Οι αγωγοί

Ακούμε, κάθε τόσο, για τους αγωγούς φυσικού αερίου που έρχονται κυρίως από τη Ρωσία προς την Ευρώπη (για τους αγωγούς που πηγαίνουν προς την Τουρκία δεν γίνεται συχνά λόγος, κακώς, στη χώρα μας). Ειδικά τώρα που έχει ξεσπάσει η διαμάχη της Δύσης με τη Ρωσία, λόγω της επέμβασης αυτής στην Ουκρανία, και την επιβολή από την πρώτη της αναστολής λειτουργίας του Nord Stream II, είναι ώρα να δούμε τους αγωγούς αυτούς λίγο καλύτερα, για να αντιληφθούμε τόσο τη σημασία τους, για τις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, όσο και το παιχνίδι που εκτυλίσσεται γύρω απ’ αυτούς.

Από το διάγραμμα αυτό γίνεται, πιστεύουμε, κατανοητό, μεταξύ άλλων, και το γιατί φτιάχτηκε ο δεύτερος αγωγός στη Βαλτική θάλασσα, ο Nord Stream II, κόστους ίσου με το διόλου ευκαταφρόνητου ποσό των 11 δις Ευρώ περίπου, για τον οποίο τόσος λόγος γίνεται τώρα, αλλά και παλαιότερα, όπως αναφέραμε, καθώς και ο σχετικά άγνωστος σε εμάς TurkStream, ο οποίος φέρνει αέριο στη Βουλγαρία¹², μέσω της τουρκικής Ανατολικής Θράκης, έχοντας, σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια, σκοπό να τροφοδοτήσει με φυσικό αέριο τις χώρες των νοτιοδυτικών Βαλκανίων.

Το LNG

Με την όλη κατάσταση που δημιουργήθηκε ήρθε στο προσκήνιο και το, μέχρι τώρα, σχεδόν παραγκωνισμένο LNG, δηλαδή, το υγροποιημένο φυσικό αέριο.

Ο λόγος που η προμήθεια του LNG δεν ήταν τόσο δημοφιλής, ήταν το συγκριτικά με το φυσικό αέριο των αγωγών υψηλότερο κόστος του, δεδομένου ότι απαιτούνται μεγάλες και ακριβές εγκαταστάσεις για την υγροποίηση του φυσικού αερίου, με προβλήτες που θα επιτρέπουν στα τεράστια σε μέγεθος ειδικά πλοία, που θα το παραλαμβάνουν και θα το μεταφέρουν στον προορισμό του, να μπορούν να προσεγγίσουν.

Εκτός τούτου, όμως, απαιτούνται αντίστοιχες εγκαταστάσεις, ώστε το υγροποιημένο αυτό αέριο να εκφορτωθεί αρχικά και μετά να αεριοποιηθεί πάλι, για να οδηγηθεί στους αγωγούς μεταφοράς του. Το κερασάκι στην τούρτα, όμως, όπως λένε, είναι και το κόστος ναύλωσης των παραπάνω πλοίων, που δεν είναι καθόλου, μα καθόλου ευκαταφρόνητο.

Όλα αυτά, όμως, αντισταθμίζονται, όταν διαφαίνονται ελλείψεις στην προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα η τιμή προμήθειας του να έχει φτάσει στον… Θεό, γεγονός που καθιστά την προμήθεια του LNG να είναι συμφέρουσα, παρά την επιβάρυνση των ναύλων, αφού η αρχική τιμή του στις χώρες που το προμηθεύουν είναι πολύ φτηνή.

Δίνοντας απαντήσεις

Έχοντας εκθέσει όλα τα παραπάνω, είμαστε πλέον σε θέση να δώσουμε, με τη σειρά, πειστικές, όπως πιστεύουμε, απαντήσεις στα ερωτήματα που τέθηκαν προηγουμένως.

1.  Η απάντηση σχετικά με την καθυστερημένη αντίθεση των Αμερικανών στην τροφοδοσία της Γερμανίας με φυσικό αέριο προερχόμενο από τη Ρωσία εξηγείται από το γεγονός ότι:

Οι ΗΠΑ είχαν ξεκινήσει μια στρατηγική κατάκτησης των αγορών με το υγροποιημένο φυσικό τους αέριο που, χάρις στη σχιστολιθική βιομηχανία, έχει σήμερα αναγάγει τις ΗΠΑ σε πρώτη εξαγωγική δύναμη. Πράγματι, ενώ το 2017 εξήγαγαν 17,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, εκ των οποίων το 2,2% προς την ΕΕ, το 2021 κατέστησαν ο μεγαλύτερος προμηθευτής LNG της Ευρώπης, ξεπερνώντας ακόμα και το Κατάρ, στέλνοντας στην ΕΕ των 27 και το Ηνωμένο Βασίλειο το 26% του συνόλου του LNG που αυτές εισάγουν, όπως δείχνουν τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την Υπηρεσία Ενεργειακών Πληροφοριών των ΗΠΑ (EIA).

Δεν είναι λοιπόν καθόλου περίεργο ότι, όταν γινόταν η λεκτική επίθεση του Τραμπ κατά της Γερμανίας για τη χρήση φυσικού αερίου, στις ΗΠΑ είχε ετοιμασθεί ένας από τους δύο τερματικούς σταθμούς φόρτωσης LNG¹³, τον οποίο, αν και οι προδιαγραφές, αρχικά, προέβλεπαν έναν πολύ μικρότερο σταθμό, ο Τραμπ τον μεταμόρφωσε σε ένα σταθμό γίγαντα, ικανό να μπορεί να υποδέχεται ακόμα και τα γιγαντιαία πλοία κατηγορίας Q-Max, τα οποία έχουν μήκος 345m και μπορούν να μεταφέρουν ως και 266.000 κυβικά μέτρα LNG, με σκοπό να διεισδύσει στις ευρωπαϊκές αγορές, λειτουργώντας, έτσι, ως αντιστάθμισμα στα γερμανορωσικά σχέδια με τους αγωγούς Nord Stram II και TurkStream.

2.   Σχετικά τώρα με τα ερωτήματα που τέθηκαν, σχετικά με τη Γερμανία και το φυσικό αέριο που αυτή προμηθεύεται από τη Ρωσία, η απάντηση που ζητάμε γίνεται φανερή με αυτά που παραθέτουμε παρακάτω, εξετάζοντας αρχικά το ποιες είναι οι ανάγκες της Γερμανίας σε φυσικό αέριο και πώς τις καλύπτει, πώς σχετίζονται οι αγωγοί Nord Stream I και II με την προμήθεια του φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας και τέλος, γιατί αυτό που αναφέραμε στην αρχή, δηλαδή, ότι τα οικονομικά συμφέροντα, που συνυπάρχουν περισσότερο ή λιγότερο με τα γεωπολιτικά θέματα που εκάστοτε εμφανίζονται, αποκαλύπτονται, αν ακολουθήσουμε τη διαδρομή του χρήματος, έχουμε και στην περίπτωση μας αυτή μια, κάποια, λέμε τώρα, διαδρομούλα!

α) Από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο του 2021 η Γερμανία εισήγαγε 119 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, με την εγχώρια κατανάλωση να ανέρχεται στο ίδιο διάστημα, σε 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Η κάλυψη των αναγκών της αυτών, σύμφωνα με στοιχεία του Δεκεμβρίου του 2021, ήταν κατά 32% από ρωσικό φυσικό αέριο, ενώ το υπόλοιπο προήλθε κατά 32% από ευρωπαϊκές χώρες, Νορβηγία και Ολλανδία, το ¼ περίπου από τα αποθέματα της και το υπόλοιπό από άλλες χώρες και την εγχώριο παραγωγή, που πλέον καλύπτει μόλις το 5%.

Είναι προφανές, λοιπόν, ότι το ρωσικό φυσικό αέριο είναι, τουλάχιστον προς το παρόν, απολύτως αναγκαίο για τη Γερμανία, όχι, όμως, τόσο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες φυσικού αερίου, αφού μόνο το 15,3% αυτής παράγεται με τη χρήση φυσικού αερίου¹⁴, όσο για άλλες ανάγκες, με πρώτη την οικιστική, δεδομένου ότι το ήμισυ των 41,5 εκατομμυρίων της χώρας είναι εξαρτημένα απ’ αυτό.

Τα παραπάνω, όμως, δεν απαντούν στο ερώτημα της κατασκευής και του δεύτερου αγωγού, του Nord Stream II, τη στιγμή που υπήρχε ήδη ο πρώτος και παράλληλος με αυτόν αγωγός, ο Nord Stream, καθώς και ο αγωγός Yamal που διέρχεται από την Λευκορωσία και Πολωνία. Τα ερωτήματα αυτά, όμως, θα απαντηθούν με αυτά που αναφέρονται παρακάτω.

β) Η Γερμανία έχει αποδείξει, επανειλημμένα, ότι πέρα απ’ όλα και πάνω απ’ όλα νοιαζόταν (μέχρι πρότινος) για τον εαυτό της (Deutschland über alles), δηλαδή, για την οικονομία της που στηρίζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της στην κραταιά της βιομηχανία.

Δεδομένου, λοιπόν, ότι από το 1998 οι ποσότητες φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας προς την Ευρώπη έχουν μειωθεί κατά 70% (βλέπε και σχετικό διάγραμμα), αφού διοχετεύονται μέσω νέων αγωγών, όπως ο Blue Stream και ο Turk Stream που παρακάμπτουν την Ουκρανία και οδεύουν στην Τουρκία, είναι φυσικό ο αγωγός Nord Stream II να αποτελούσε, αναγκαστικά, τη λύση, τουλάχιστον μέχρι τώρα.

γ) Αν πάμε πίσω, στο 2005, θα δούμε ότι ο Γκέρχαρντ Σρέντερ και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έκλειναν τη δουλειά, λίγο προτού παραιτηθεί ο πρώτος από τη θέση του καγκελαρίου, λίγο δε μετά την παράδοση της εξουσίας στη Μέρκελ, ο ρωσικός ενεργειακός γίγαντας Gazprom, που στην πραγματικότητα είναι θυγατρική του Κρεμλίνου, έχριε τον Σρέντερ πρόεδρο της επιτροπής μετόχων του κονσόρτσιουμ Nord Stream AG.

Το 2016 ο Σρέντερ αναρριχήθηκε στην κορυφή του Nord Stream, καθώς η Gazprom ήταν πια η μοναδική μέτοχος, με τον Σρέντερ να μην κουράζεται να επαναλαμβάνει: «Το έκανα για το καλό της Γερμανίας, η ενεργειακή επάρκεια διασφαλίστηκε, και μάλιστα σε αξιοπρεπείς τιμές».

3.   Στο ερώτημα της κατασκευής των νέων πανάκριβων αγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας προς την Ευρώπη, ενώ υπάρχει ήδη από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης ένα εκτεταμένο δίκτυο αγωγών που διέρχεται από τη Ουκρανία, ό λόγος ήταν ακριβώς αυτός, η Ρωσία δεν ήθελε τη διέλευση των αγωγών της μέσω της Ουκρανίας.

 Το γιατί,, τώρα, δεν το ήθελε αυτό, έχει να κάνει αρχικά με οικονομικές διαμάχες μεταξύ αυτής και της Ουκρανίας, που αφορούσαν θέματα διαχείρισης των αγωγών που περνούσαν από την Ουκρανία, διαμάχη που κορυφώθηκε το 2006, όταν η τελευταία διέκοψε, εν μέσω χειμώνα, την τροφοδοσία φυσικού αερίου, κάτι που επανέλαβε και το 2009, και μάλιστα, για αρκετές ημέρες.

Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής ήταν η κατασκευή του πρώτου αγωγού, του Nord Sream (ολοκληρώθηκε το 2011), αγωγός που εξυπηρετούσε και τις δύο πλευρές, τη Ρωσία και τη Γερμανία, αφού η τροφοδοσία της τελευταίας με ρωσικό αέριο θα γινόταν πλέον ανεμπόδιστα, χωρίς την παρεμβολή της κάποιου μεσάζοντα.

Αντίθετα, η κατασκευή του αγωγού αυτού προκάλεσε αντιδράσεις από τις χώρες του Visegard που είδαν, με την κατασκευή του αγωγού αυτού, να μειώνεται αναπόφευκτα τόσο η σπουδαιότητα όσα και τα έσοδα που απέφερε η διέλευση των ουκρανικών αγωγών και από αυτές τις χώρες, για παροχή φυσικού αερίου, εκτός των άλλων χωρών, και στη Γερμανία.

Γιατί, όμως, αποφασίστηκε η κατασκευή και δεύτερου αγωγού, του Nord Stream II, παράλληλου προς τον πρώτο, αφού οι ευρωπαϊκές ενεργειακές ανάγκες καλύπτονταν με τη χωρητικότητα του υπάρχοντος ευρωπαϊκού δικτύου.

Οι λόγοι εδώ ήταν αφενός τα συμφέροντα της Γερμανίας που αναφέραμε παραπάνω, που διασφαλίζονταν πλήρως με τον αγωγό αυτό, και αφετέρου της Ρωσίας, που με τον αγωγό αυτόν όχι μόνο θα καθιστούσε την ενεργειακή εξάρτηση της Γερμανίας ακόμα μεγαλύτερη από την ίδια, αλλά θα αποδυνάμωνε και την Ουκρανία, στερώντας της αφενός πολύτιμα έσοδα, που αποκόμιζε ως χώρα διαμετακόμισης, και αφετέρου το να παίζει, μελλοντικά, κάποιο σημαντικό ρόλο στη τροφοδοσία της Γερμανίας με φυσικό αέριο, αφού θα της στερούσε τη δυνατότητα να προκαλέσει ξανά προβλήματα μεταξύ Ρωσίας και Γερμανία, διακόπτοντας την παροχή του.

Ας μην ξεχνάμε, εξάλλου, και το έτερο, αλλά πολύ σοβαρό γεγονός, ότι η Ρωσία, δηλαδή, βρισκόταν ήδη από το 2014 σε σοβαρή αντιπαράθεση με την Ουκρανία, λόγω της προσάρτησης από αυτήν της Κριμαίας και της υποστήριξης που παρείχε στους ρωσόφωνους αυτονομιστές στις επαρχίες του Ντόνετσκ και Λουχάνσκ.

Έτσι, για μια ακόμη φορά, γεωπολιτικά συμφέροντα στενά συνδεδεμένα με αντίστοιχα οικονομικά, προετοίμαζαν, σταδιακά, αυτό που συμβαίνει σήμερα, γιατί, όπως λέει και ο λαός, «Των φρονίμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν… (τα) μαγειρεύουν»!

4.   Ερχόμαστε, τώρα, στο ερώτημα σχετικά με τον ρόλο του ΝΑΤΟ σε αυτή την ιστορία. Εδώ είναι που λένε: «λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;». Πώς τα καταφέρνει, αλήθεια, και βρίσκεται, όχι βέβαια εκεί που έχουμε γάμους και χαρές, αλλά εκεί που οι άνθρωποι κοιμούνται ήσυχα το βράδυ στα σπίτια τους, και την άλλη μέρα βρίσκονται μέσα στα καταφύγια, εκεί που οι άνθρωποι είναι νοικοκυραίοι, και την άλλη μέρα είναι πρόσφυγες, εκεί που υπάρχει ζωή, και την άλλη μέρα σταματά αναπάντεχα και έρχεται ο θάνατος; Απλοϊκά ερωτήματα, θα έλεγαν οι πιο ψαγμένοι.

Για να απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα, πρέπει να πιάσουμε το νήμα της ιστορίας, και εδώ, από την αρχή. Το ΝΑΤΟ άρχισε ως ένας αμυντικός συνασπισμός αρκετών κρατών της Δυτικής Ευρώπης, με τη συμμετοχή, όμως, των ΗΠΑ και του Καναδά, συνασπισμός αντίστοιχος εκείνου του Συμφώνου της Βαρσοβίας των κρατών της Ανατολικής Ευρώπης, όταν πλέον, μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, είχαν διαμορφωθεί τα δύο βαθειά αντίπαλα σε ιδεο – στρατιω – πολιτικοοικονομικό επίπεδο στρατόπεδα, το Δυτικό και Ανατολικό, τα λεγόμενα «μπλοκ».

Θα ‘λεγε, λοιπόν, κανείς ότι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, δύο χρόνια μετά εκείνη του «Τείχους του Βερολίνου», και τον τερματισμό, ουσιαστικά, του λεγόμενου «ψυχρού πολέμου», ο Οργανισμός αυτός δεν είχε έννοια. Αμ’ δε. Τα τεράστια με τις πολεμικές βιομηχανίες συμφέροντα (να θυμάστε πάντα τον «χρυσό» κανόνα) τι θα έκαναν όταν σταματούσαν οι εντάσεις και οι τοπικές (απλώς, λόγω του φόβου των πυρηνικών) συρράξεις; Όπως λέει και ο στίχος του Καβάφη στο ποίημα του Περιμένοντας τους βαρβάρους:

«Και τώρα, τι θα γενούμε χωρίς βαρβάρους; Οι άνθρωποι αυτοί ήταν μια κάποια λύσις»!

Έτσι, σιγά - σιγά, αλλά σταθερά, το ΝΑΤΟ άρχισε να περιλαμβάνει και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, ακόμα και εκείνες που ανήκαν πριν στο αντίπαλο στρατόπεδο, σε αυτό της τέως Σοβιετικής Ένωσης, χώρες που είναι κολλημένες στα εξωτερικά σύνορα της Ρωσίας, με την ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας πάλι να αυξάνει¹⁵, αυτή τη φορά, όμως, για καθαρά γεωπολιτικο-στρατηγικούς λόγους και συμφέροντα, μιας και η ιδεολογική διαφορά πήγε… περίπατο, με τους εξοπλισμούς και των δύο να τραβούν την ανηφόρα (παραδόξως, χωρίς… αγκομαχητά, γιατί άλλωστε;) και το ΝΑΤΟ να γκρινιάζει, γιατί τα Ευρωπαϊκά μέλη του δεν τραβούσαν κι αυτά αρκετά το κάρο των εξοπλισμών (θυμάστε τι τους είπε ο Τραμπ;).

Ελάτε, όμως, που έμεινε έξω από τον χορό η Ουκρανία, παρόλο ότι το ΝΑΤΟ την ήθελε, και τη θέλει στην αγκαλιά του, μια αγκαλιά, όμως, που θα έσφιγγε ακόμα περισσότερο τη Ρωσία, βάζοντας μάλιστα… χέρι και στο μαλακό της υπογάστριο. Και, ενώ η Ουκρανία ήθελε να απογαλακτιστεί από τη μαμά της, τη Ρωσία, (η αλήθεια είναι ότι το γάλα που ήπιε ήταν πικρό, πολύ πικρό μάλιστα), η μαμά Ρωσία δεν ήθελε να δώσει αυτό που ακόμη θεωρεί παιδί της και, μάλιστα, να έχει στα πόδια της ή μάλλον κάτω από την κοιλιά της, έναν τύπο με τον οποίο είχε, από παλιά, πολύ άσχημες «παρτίδες», λόγος για τον οποίο άρχισε στην αρχή την γκρίνια και, μετά, να περιορίζει όλο και περισσότερο τα προικιά (αγωγούς φυσικού αερίου) της πολύφερνης νύφης, της Ουκρανίας, καθώς και τις «εξόδους» της (έξοδο προς τη Μαύρη Θάλασσα).

Έτσι, με τους γείτονες, την Ευρωπαϊκή Ένωση, να είναι απλώς θεατές στο δράμα που εξελισσόταν δίπλα τους, άρχισαν να κτυπούν τα τύμπανα του πολέμου και, όπως λέει και ο λαός, «δύο γάιδαροι μάλωναν σε ξένο αχυρώνα», τον «αχυρώνα», βέβαια, της Ουκρανίας που θα ήταν, τελικά, αυτή η ίδια που θα πλήρωνε, κυρίως, και πληρώνει ακόμη… τη νύφη!

5.   Όσον αφορά τη Ρωσία, αυτή του Πούτιν, για να κυριολεκτούμε, οι απαντήσεις έχουν δοθεί, εμμέσως, ήδη από την ίδια ερώτηση που διατυπώσαμε, αλλά και από τα όσα αναφέραμε παραπάνω. Συμπληρωματικά, όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Πούτιν δεν δέχθηκε ποτέ τον εξευτελισμό της Ρωσίας, μετά την κατάρρευση της τότε Σοβιετικής Ένωσης, με την αρπαγή του πλούτου της από τους κάθε λογής μεγαλοκαρχαρίες, βλέπε ολιγάρχες.

Κυρίως, όμως, δεν μπόρεσε να δεχτεί την απόσχιση των τέως Σοβιετικών Δημοκρατιών που όχι μόνο πολλές εξ αυτών εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στο ΝΑΤΟ, επεκτείνοντας το τελευταίο προς ανατολάς, δηλαδή, δίπλα στα σύνορα της Ρωσίας, αποτελώντας, κατ’ αυτόν, μια μόνιμη απειλή και κάτι που συνεχώς το αναφέρει και το αποκαλεί ως προδοσία, από πλευράς ΝΑΤΟ, σε σχέση με αυτά που είχαν τότε, τη δεκαετία του ’90, κατά τον ίδιο, πάλι, συμφωνηθεί.

Έτσι, η ιδέα της επανασύστασης της Σοβιετικής Ένωσης φαίνεται από τα λόγια, αλλά και από τα έργα του να αποτελεί βασικό άξονα της πολιτικής που εφαρμόζει, κατ’ αρχάς ως οικονομικό αντιστάθμισμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ουσιαστικά, όμως, ως αντίμετρο μιας μελλοντικής επέκτασης του ΝΑΤΟ στις χώρες εκείνες που τότε την αποτελούσαν.

Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που στα πλαίσια της πολιτικής αυτής, έγινε η σύσταση της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, που σήμερα περιλαμβάνει, εκτός από τη Ρωσία, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν, την Αρμενία(;) και την Κιργιζία, ενώ πιθανά μελλοντικά μέλη της είναι και άλλες χώρες του ασιατικού τόξου, δηλαδή το Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Τουρκμενιστάν.

6.   Τέλος, το ερώτημα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, πώς έγινε και, επιτέλους, ξύπνησε; Η απάντηση είναι μάλλον απλή, αλλά έχει δύο σκέλη. Το πρώτο, ότι είναι άλλο πράγμα να παρακολουθείς εκ του μακρόθεν τα όσα συμβαίνουν και δε σε επηρεάζουν, τουλάχιστον άμεσα, εφαρμόζοντας την εξαιρετικής εμπνεύσεως και ηθικής πολιτική του «μακριά από εμάς και όπου να ‘ναι», και άλλο αυτό που γίνεται να είναι στη δική σου αυλή και να κινδυνεύει και ο δικός σου «ποπός»!

Το δεύτερο ήταν ότι ο κόσμος, οι ψηφοφόροι των αρχηγών όλων αυτών των κρατών, είδαν από κοντά, μένοντας κυριολεκτικά άναυδοι, να εκτυλίσσονται ακριβώς δίπλα τους, σήμερα, τον 21^ο αιώνα, σκηνές που μόνο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μπορούσαν να ξεπηδήσουν.

Είδαν μια στρατιωτική υπερδύναμη να εισβάλει απροκάλυπτα σε μία ανεξάρτητη χώρα, βομβαρδίζοντας πόλεις και χωριά, είδαν νεκρούς στα ερείπια και στους δρόμους, είδαν όμως και εκατομμύρια γυναίκες, με τα παιδιά στην αγκαλιά τους ή κρατώντας τα από το χέρι, με μια βαλίτσα ή τσάντα να περιέχει ό,τι πρόλαβαν να πάρουν μαζί τους, να καταφεύγουν στις γειτονικές χώρες, Πολωνία και Ρουμανία, πρόσφυγες από τη μία μέρα στην άλλη, προσπαθώντας να γλυτώσουν από τη φρίκη ενός παντελώς αδικαιολόγητου πολέμου, αφήνοντας τους άντρες και τα μεγαλύτερα παιδιά τους να πολεμήσουν και να πέσουν, σαν νέοι Σπαρτιάτες του Λεωνίδα, υπερασπιζόμενοι την πατρίδα και την τιμή τους, απέναντι σε ένα υπέρτερο σε όπλα, όχι όμως και σε ψυχή, εχθρό.

Διαπιστώσεις

Σε κάθε πολεμική σύρραξη υπάρχουν οι απρόβλεπτες εξελίξεις, τα λάθη που έγιναν, οι παράπλευρες απώλειες, οι κερδισμένοι και οι χαμένοι, αλλά και τα διλήμματα από χώρες σχετικά με τον βαθμό της εμπλοκής τους σ’ αυτήν. Ας δούμε, λοιπόν, αυτά αναλυτικά σε ό,τι ακολουθεί.

Οι απρόβλεπτες εξελίξεις

Τέσσερις ήταν οι εξελίξεις που και οι πιο ευφάνταστοι δεν μπορούσαν να προβλέψουν μέχρι σήμερα, με πρώτη αυτή που αφορά τη μεταμόρφωση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, του προέδρου της Ουκρανίας, που, από μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, έναν πρώην κωμικό ηθοποιό, με αρκετά περίεργη διαδρομή και χωρίς προηγούμενη πολιτική εμπειρία, μεταμορφώθηκε, κυριολεκτικά μέσα σε μια νύχτα, με την εισβολή της Ρωσίας στη χώρα του, σε έναν πραγματικό ηγέτη που παρέμεινε στη θέση του, στο Κίεβο, καθοδηγώντας τους συμπατριώτες του στον υπέρτατο αγώνα για τη υπεράσπιση της πατρίδας τους έναντι του εισβολέα, έναν ηγέτη που αρνήθηκε να διαφύγει, καταφεύγοντας σε ένα άλλο ασφαλέστερο μέρος ή στην Ευρώπη. Συνέβη, δηλαδή, εδώ αυτό που λέγεται: «Οι συνθήκες φτιάχνουν τους ανθρώπους και οι δύσκολες σε γκρεμίζουν ή σε ανεβάζουν».

Η δεύτερη έκπληξη ήταν η ίδια αντίσταση των Ουκρανών, γιατί εδώ δεν μιλάμε για αντίσταση του στρατού, αλλά ολόκληρου σχεδόν του πληθυσμού που ενώθηκε σαν μια γροθιά για να αντιμετωπίσει τον κατά πολύ υπέρτερο, σε πολεμικά μέσα, εισβολέα. Ήταν, ακριβώς, αυτή η αντίσταση που έκανε έναν κεραυνοβόλο πόλεμο, ένα νέο Blitz Krieg που φαίνεται ότι πίστευε ο Πούτιν πριν την εισβολή, σε μια πολυήμερη εκστρατεία, με πολυάριθμους νεκρούς και από τις δύο πλευρές, αλλά και άμαχο πληθυσμό.

Ήταν, όμως, μέσα στις εκπλήξεις και η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μιας Ένωσης που μας είχε συνηθίσει, μέχρι τώρα, σε αντανακλαστικά χελώνας και επίδειξη μιας στάσης σε ό,τι συνέβαινε που στην καλύτερη περίπτωση ήταν από ουδέτερη έως αδιάφορη, για να μην πούμε απαράδεκτη.

Τα όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία ήταν, μαζί με την καθολική αντίδραση των ευρωπαϊκών λαών, μια πραγματική κλωτσιά στα πισινά, που την ξύπνησε από τον βαθύ της λήθαργο. Έτσι, είδαμε, μετά μια προσωρινή αμηχανία, να λαμβάνει, ομόφωνα, σε χρόνο απίστευτα σύντομο για τα μέχρι τότε δεδομένα της, αποφάσεις για οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, για αποστολή οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας στη Ουκρανία καθώς και για κάτι που φαινόταν, πράγματι, απίστευτο, την απόφαση αύξησης από τα κράτη μέλη του προϋπολογισμού τους για πολεμικές δαπάνες, με αποκορύφωμα την απόφαση αυτή της Γερμανίας, για πρώτη φορά από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, να προχωρήσει σε αυξήσει των πολεμικών της δαπανών κατά 100 δισεκατομμύρια ευρώ!

Τέλος, δεν πρέπει να παραλείψουμε και το ότι οι πρόεδροι οκτώ κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης κάλεσαν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χορηγήσουν αμέσως στην Ουκρανία καθεστώς υποψήφιας χώρας στην ΕΕ, ανταποκρινόμενοι στην αίτησης της για έναρξη των διαδικασιών για τη μελλοντική της ένταξης στην τελευταία.

Τα λάθη

Λένε ότι όποιος δεν κάθεται αδρανής, αλλά προβαίνει σε ενέργειες, που μπορεί να είναι και η λήψη αποφάσεων, αναπόφευκτα θα κάνει και λάθη. Αυτόν τον κανόνα δεν μπόρεσαν να αποφύγουν και όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στην Ουκρανική κρίση.

♦   Ουκρανία – Ζελένσκι

Έτσι, όσον αφορά την Ουκρανία, υπήρξαν από πλευράς του προέδρου της Ζελένσκι τα ακόλουθα βασικά λάθη, τουλάχιστον από πολιτικής πλευράς:

Δεν εκμεταλλεύτηκε έγκαιρα την ευκαιρία που παρουσιάστηκε, όταν κατά τη συνέντευξη Τύπου της 16ης Φεβρουαρίου 2022 του Πούτιν με τον νέο Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς, ο πρώτος ζήτησε να επιλυθεί η σύγκρουση μέσω της ειρηνευτικής διαδικασίας της Συμφωνίας Μινσκ ΙΙ.

Αντίθετα, ο Ζελένσκι, δήλωσε ότι «δεν του αρέσει ούτε ένα σημείο» των συμφωνιών του Μινσκ, που περιλαμβάνουν διενέργεια τοπικών εκλογών στις δύο αυτές επαρχίες της ανατολικής Ουκρανίας, καθώς και ότι επιθυμεί την αποκατάσταση του ελέγχου της ουκρανικής κυβέρνησης στα ανατολικά της σύνορα, για να λάβει από τον Πούτιν, σε συνέντευξη Τύπου με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, την ωμή δήλωση ότι, ανεξάρτητα από το εάν αρέσει στον Ζελένσκι ή όχι, το σχέδιο πρέπει να εφαρμοστεί¹⁶.

Έτσι, δεν σταμάτησε, με κάθε τρόπο, τις εχθροπραξίες του Ουκρανικού στρατού με τους αυτονομιστές των αποκαλούμενων «Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντόνεσκ και Λουχάνσκ», δίδοντας αφορμή για τις αιτιάσεις από πλευράς Ρωσίας περί «γενοκτονίας» κατά των ρωσόφωνων¹⁷ στην περιοχή του Ντονμπάς και χώρας που τη διοικούν οι Νεοναζί.

Ζήτησε, επίσης, όπως ήδη έχουμε αναφέρει, ενώ διαφαινόταν ή έντονη αντίδραση της Ρωσίας για, την ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, το τελευταίο να καθορίσει ένα δρόμο για την ένταξη της σε αυτό, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να μην φέρνουν, με διπλωματικό τρόπο βέβαια, αντιρρήσεις.

Έδωσε, λανθασμένα, μεγάλη βαρύτητα στις διαβεβαιώσεις του Αμερικανού προέδρου, κατά την τηλεφωνική τους επικοινωνία την 9η Δεκεμβρίου 2021, ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υποστηρίξουν την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας» και λιγότερη σημασία στο ότι ο τελευταίος ανανέωσε τη δέσμευσή του ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα πλήξουν τη Ρωσία με εξοντωτικές κυρώσεις εάν εισβάλει στην Ουκρανία.

Το ίδιο συνέβη όταν σε τηλεφωνική τους συνομιλία, στις 2 Ιανουαρίου 2022, ο Αμερικανός πρόεδρος τον διαβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους «θα αντιδράσουν αποφασιστικά» εάν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία.

Αντίθετα, δεν δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην απίστευτη δήλωση του προέδρου Μπάϊντεν (προσπάθησε αργότερα να τη… μαζέψει) στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου τη 19/01/2022, για τον ένα χρόνο της προεδρίας του, όταν, αναφερόμενος και στο θέμα της Ουκρανίας, είπε: «ότι μια μικρής κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στη γειτονική χώρα θα αντιμετωπιστεί διαφορετικά από μια μεγάλη»(!). Πράγματι, η Ουκρανία δεν θεώρησε ότι τα σχόλια αυτά του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν αποκλίνουν από την αμερικανική πολιτική, σύμφωνα με δήλωση ανώτερου Ουκρανού αξιωματούχου!

Τέλος, δεν δόθηκε όση σημασία έπρεπε (όπως και από την πλευρά της Δύσης) στο ότι οι Ρώσοι βουλευτές, η ρωσική Δούμα, ενέκριναν τελευταία, δηλαδή, μόλις στις 15 Φεβρουαρίου 2022, μια έκκληση προς τον Βλαντίμιρ Πούτιν να αναγνωρίσει η Ρωσία την ανεξαρτησία των εδαφών που τελούν υπό τον έλεγχο φιλορώσων αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία, κάτι που ουσιαστικά ολοκλήρωνε τις ρωσικές ενέργειες, πριν την εισβολή στην Ουκρανία.

♦   Ρωσία – Πούτιν

Λάθος όμως υπολογισμούς, απ’ ό,τι φαίνεται, έκανε και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, αφού παραγνώρισε, όπως αναφέραμε προηγουμένως, την αντίσταση που θα προέβαλαν οι Ουκρανοί, λαμβάνοντας την απόφαση για εισβολή βασιζόμενος σε έρευνα, όπως εξηγεί, με βάση ρωσικά έγγραφα, η παλαιότερη στον κόσμο και κορυφαία στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας δεξαμενή σκέψης Rusi του Ηνωμένου Βασιλείου, της Διεύθυνσης της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB) που πραγματοποιήθηκε, τελευταία, στην Ουκρανία για την οικονομική, κοινωνική και πολιτική κατάσταση, με θέμα: «Η Ουκρανία μέσα από τα μάτια της Ρωσίας».

Δεν περίμενε, όμως, και την άμεση σχεδόν αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την επιβολή τέτοιων οικονομικών κυρώσεων, που μπροστά τους αυτές που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, για την εισβολή και ενσωμάτωση της Κριμαίας, ήταν «χάδι». Μάλιστα, με την εισβολή στη Ουκρανία πέτυχε το, μέχρι τότε, σχεδόν ακατόρθωτο, δηλαδή, οι Ευρωπαϊκές χώρες, ακόμα και η Γερμανία, να στραφούν άμεσα σε αύξηση των αμυντικών τους δαπανών και να συσπειρωθούν γύρω από το ΝΑΤΟ, «το εγκεφαλικά νεκρό», μέχρι πρότινος, κατά τον Μακρόν, τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς να ξεχνά την Ostpolitik του Βίλι Μπραντ, άλλες δε χώρες, που δεν ανήκαν μέχρι σήμερα στο ΝΑΤΟ, όπως η Σουηδία και Φινλανδία, να επισπεύδουν την ένταξη τους σε αυτό, όταν τις απείλησε και αυτές με εισβολή¹⁸.

Το μεγάλο, όμως, στρατηγικό του λάθος φαίνεται ότι θα είναι η εισβολή στρατευμάτων σε ολόκληρη την Ουκρανία, χωρίς να περιορίζεται στις αποσχισθείσες, ουσιαστικά, από τους ρωσόφωνους αυτονομιστές περιοχές του Ντόνεσκ και του Λουχάνσκ, στις οποίες είχε, πρακτικά, παγιοποιηθεί μια κατάσταση και η προσάρτηση τους δεν θα προκαλούσε, το πιθανότερο, και μεγάλη αντίδραση, όπως εξάλλου έγινε με την προσάρτηση της Κριμαίας και ιδίως με την επέμβαση του στη Γεωργία¹⁹.

Ξέχασε, προφανώς, ότι η κατάληψη μιας χώρας, που οι κάτοικοι της διατηρούν οπλισμό και είναι αποφασισμένοι να αντισταθούν μέχρι τέλους, έχει μόνο προσωρινό αποτέλεσμα, όπως έχουν δείξει τα τραγικά παθήματα τόσο της ίδιας της Ρωσίας στο Αφγανιστάν, όσο και της άλλης υπερδύναμης, της Αμερικής, στην ίδια αυτή χώρα καθώς και στο Βιετνάμ και το Ιράκ, ιδιαίτερα μάλιστα, όταν το πάθος εκείνων που υφίστανται την επίθεση γιγαντώνεται, βλέποντας τα θύματα του αμάχου πληθυσμού να μεγαλώνουν και τις πόλεις τους να καταστρέφονται.

Το χειρότερο, πάντως, είναι ότι φαίνεται να έχει ξεχάσει ότι η Ρωσία είχε ένα Στάλινγκραντ, που περικυκλωμένο για καιρό από τους Γερμανούς, οι υπερασπιστές του αγωνίστηκαν ηρωικά, αρνούμενοι να το παραδώσουν, αν και οι κάτοικοι του υπέφεραν τα πάνδεινα από την πείνα, και τώρα, αυτός, ως νέος Ναζί, κάνει τα ίδια στην ιστορική πόλη της Μαριούπολης.

Τελικά, για την εισβολή στην Ουκρανία, πέρα από τα λαθεμένα συμπεράσματα της FSB και όσα αναφέραμε παραπάνω, ίσως τον ώθησε το γεγονός ότι η Ρωσία θεωρούσε πάντοτε την Ουκρανία «δική της» χώρα, λόγω των στενών οικονομικών και ιστορικών δεσμών που είχε μαζί της²⁰.

Πάντως, από τα μέρη όπου εκτυλίσσονται οι μάχες, όπως φαίνεται και από τον χάρτη του βρετανικού υπουργείου Αμύνης της 4/3/2022, που σχεδόν δεν έχει μεταβληθεί από τότε, είναι ξεκάθαρο ότι ο αντικειμενικός σκοπός της εισβολής είναι η κατάληψη, πέρα της περιοχής του Ντομπάς, και όλων των ουκρανικών παραλίων κατά μήκος της Μαύρης και Αζοφικής Θάλασσας, η δημιουργία μιας ζώνης στα βόρεια σύνορα της Ουκρανίας με τη Ρωσία, που θα περιλαμβάνει και τις περιοχές με τη βαριά βιομηχανία, όπως την πόλη του Χάρκοβο, καθώς και η σύλληψη στο Κίεβο ή εξαναγκασμός σε φυγή του Ζελένσκι, ώστε να παύση η αντίσταση που προβάλλουν τα ουκρανικά στρατεύματα και η πολιτοφυλακή.

Όπως, όμως, διαμορφώνεται η κατάσταση στα μέτωπα αυτά, φαίνεται ότι οι παραπάνω στόχοι μπορεί, τελικά, να ανατραπούν, αν όχι στο σύνολο τους, τουλάχιστον, σε μεγάλο μέρος τους.

♦   Ευρωπαϊκή Ένωση

Όλα εδώ ξεκινούν από το ότι, παρά τα χρόνια που πέρασαν από την ίδρυση της, η Ένωση αυτή ήταν και παρέμεινε κατά βάση μια οικονομική ένωση, όπου πέρα από την ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων και ανθρώπων, το κάθε κράτος μέλος κοίταζε, κυρίως έως αποκλειστικά, τα δικά του συμφέροντα, με προεξάρχουσα σε αυτό τη Γερμανία και των φίλων προς αυτήν χωρών της Βόρειας Ευρώπης.

Έτσι, επικεντρωμένη κατά κύριο λόγο στα της οικονομίας, δε θέλησε να προχωρήσει σε ενιαία εξωτερική πολιτική ούτε, βέβαια, στη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού, συρόμενη, έτσι, ως χρήσιμος ηλίθιος, από τις αποφάσεις που ελάμβαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρακολουθώντας εκ του μακρόθεν ή ακόμα και συμμετέχοντας στις περιπέτειες που αυτή η τελευταία εμπλεκόταν, αφορούσαν, όμως, και την Ευρωπαϊκή Ένωση, άμεσα ή έμμεσα, λιγότερο ή περισσότερο.

Έτσι, δεν είπε και δεν έκανε τίποτε όταν έγινε η «επέμβαση» των ΗΠΑ στο Ιράκ (η Αγγλία είναι μακρινός ξάδελφος της Αμερικής, οπότε δεν λογαριάζεται), το ίδιο και με τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία, αλλά και όταν η Τουρκία εισέβαλε και κατέβαλε, με το πρόσχημα της απειλής εκ μέρους των Κούρδων, περιοχή στα βόρεια σύνορα της Συρίας, για να μην ξεχάσουμε ότι συμμετείχε και στον βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ της τότε Γιουγκοσλαβίας, ενώ για την εισβολή και κατοχή της μισής Κύπρου από την Τουρκία, που ήταν και η πρώτη διδάξασα για αυτά που συμβαίνουν σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε και κάνει… τον Κινέζο (λέγεται, κοινώς, και «γαργάρα»).

Το κερασάκι στην τούρτα, όπως λένε, σε όλα αυτά ήταν, όταν, σε όλο σχεδόν το χρονικό διάστημα που διαφαινόταν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, μιλούσαν όλοι, δηλαδή, από πλευράς ΗΠΑ ο πρόεδρος Μπάϊντεν και ο υπουργός εξωτερικών Μπλίνκεν, από πλευράς ΝΑΤΟ ο Γενικός Γραμματέας του Γενς Στόλτενμπεργκ και, φυσικά, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελινσκι, και μόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι εκπρόσωποι της επεδείκνυαν μια εκκωφαντική… σιωπή.

Μόνο, όταν τα πράγματα έφτασαν, φανερά, στο απροχώρητο, μόνο τότε είχαμε τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς και τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να συνομιλούν, όπως ενθυμείστε, εκ του… μακρόθεν, με τον πρόεδρο Πούτιν, μήπως και τον μεταπείσουν, με τους υπολοίπους αξιωματούχους της ΕΕ και των κρατών μελών της να ξεθαρρεύουν και να λένε κάτι. Ήταν, όμως, πλέον αργά, πολύ αργά!

Οι κερδισμένοι

Απ’ όλη αυτή την ιστορία, όπου εμπλέκονται τόσες χώρες, ο κερδισμένος θα είναι… η Αμερική!

Ναι, αυτό θα συμβεί, γιατί, αφήνοντας κατά μέρος την Ουκρανία, που είναι ούτως ή άλλως το καμένο χαρτί της όλης ιστορίας, η Ρωσία, δηλαδή, η Ρωσία του Πούτιν, ακόμα και αν πάρει αυτά που θέλει, θα είναι για αυτήν μια πύρρειος νίκη, αφού θα είναι μια χώρα απομονωμένη απ’ όλο τον Δυτικό κόσμο, με μια οικονομία κατεστραμμένη από τις κυρώσεις και τα υπέρογκα έξοδα που συνεπάγεται ο πόλεμος αυτός, με Τράπεζες χωρίς δυνατότητα συνεργασίας με άλλες αντίστοιχες του εξωτερικού και το κυριότερο με μια επιστροφή, τουλάχιστον για αρκετό διάστημα, στο καθεστώς του ψυχρού πολέμου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η Αμερική, όμως, όχι, αυτή δεν θα χάσει τίποτε. Ο πόλεμος έγινε, για μια ακόμη φορά, μακριά από τα εδάφη της, το LNG της θα είναι περιζήτητο, αφού η Ευρώπη θα απεξαρτάται²¹, ενεργειακά, σταδιακά από τη Ρωσία, οι πολεμικές βιομηχανίες της θα φουλάρουν πάλι τις μηχανές τους, καλά να ‘ ναι ο νέος ψυχρός πόλεμος που θα ξεκινήσει, και το ΝΑΤΟ, αχ, αυτό το ΝΑΤΟ, θα μαντρώσει πάλι όλους αυτούς τους εξυπνούληδες Ευρωπαίους που πήγαν να το αμφισβητήσουν²², γιατί, όπως έλεγε και ο μακαρίτης Ευάγγελος Αβέρωφ, προειδοποιώντας κάποιους βουλευτές της ΝΔ: «όποιος είναι έξω από το μαντρί θα τον φάει ο λύκος»!

Βέβαια, μιας και αναφέρουμε τους λύκους, καλόν είναι να θυμηθούμε και το ότι «στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται», και ο λύκος αυτός δεν είναι άλλος από τους ανά τη γη κερδοσκόπους²³, που είδαν τον πόλεμο αυτόν σαν ευκαιρία για να τα οικονομήσουν «χοντρά», εις βάρος των κρατών της Ευρώπης και των λαών της. Εξάλλου, δε λέμε εμείς οι ίδιοι ότι « κάθε κρίση είναι και μια ευκαιρία»; Ε, λοιπόν, αυτό εφάρμοσαν οι άνθρωποι!

Έτσι, αν και η ζήτηση του φυσικού αερίου και του πετρελαίου δεν αυξήθηκαν σημαντικά, από την έναρξη αυτού του πολέμου, ούτε από την άλλη πλευρά η παροχή αυτών μειώθηκε (ακόμα και η Ρωσία δεν διέκοψε την παροχή φυσικού αερίου, τρελή είναι;), οι τιμές τους έφτασαν, κυριολεκτικά, στον Θεό, συμπαρασύροντας και το ηλεκτρικό ρεύμα, δεδομένου ότι η παραγωγή του, αν και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) συμβάλλουν αρκετά, εξαρτάται ακόμη σε σημαντικό βαθμό στα περισσότερα Ευρωπαϊκά κράτη από αυτά τα ορυκτά καύσιμα.

Τέλος, από την κρίση αυτή και την αυξημένη ζήτηση για μεταφορά LNG από την Αμερική, κυρίως, αλλά και το Κατάρ, προς την Ευρώπη, κερδισμένοι βγαίνουν και οι Έλληνες πλοιοκτήτες τέτοιου είδους πλοίων, δεδομένου ότι υπερτερούν σε αυτά, ακόμα και έναντι της Ιαπωνίας και πολύ περισσότερο της Κίνας, αποδεικνύοντας, έμπρακτα, γιατί είναι πρώτοι στον χώρο της ναυτιλίας!

Οι χαμένοι

Όπως σε κάθε πόλεμο οι χαμένοι, τελικά, είναι όλοι οι άμεσα εμπλεκόμενοι, θύτες και θύματα, αρχικά, όμως, ο μεγάλος χαμένος είναι η χώρα που υφίστανται την επίθεση. Η περίπτωση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία δεν μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.

Έτσι, η χώρα αυτή, όπου η ζωή κυλούσε με κανονικούς ρυθμούς, πριν από λίγες, μόλις, μέρες, βλέπει να ανατρέπονται τα πάντα, με τις ωραίες και ιστορικές της πόλεις να καταστρέφονται και τα κτίρια τους να μετατρέπονται σε ένα σωρό ερείπια και αποκαΐδια, με τους κατοίκους της να τα παρατούν όλα και τη ζωή τους να αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη, δίνοντας οι νέοι άντρες τον υπέρτατο αγώνα, για κρατήσουν την πατρίδα τους ελεύθερη και οι άμαχοι, ηλικιωμένοι, γυναίκες και παιδιά, εάν δε σκοτώνονται από τις βόμβες που κτυπούν, αδιακρίτως, κτίρια κατοικιών και στρατιωτικούς στόχους, να φεύγουν για να σωθούν, εγκαταλείποντας τον τόπου που ζούσαν, τα υπάρχοντα τους και ό,τι άλλο αποτελούσε αυτό που, πριν λίγες μέρες, ήταν η ζωή τους, πηγαίνοντας, πρόσφυγες πια, στις γειτονικές χώρες, έχοντας μόνο τα ελάχιστα πράγματα που μπορούσαν να πάρουν, μια βαλίτσα και μια τσάντα, και, κρατώντας από το χέρι, στην αγκαλιά τους ή σέρνοντας το καρότσι τους, τα παιδιά τους!

Χαμένος, όμως, είναι και ο ρωσικός λαός, αυτός που, πέρα από τις οικονομικές κυρώσεις²⁴ που, τελικά, ο ίδιος θα πληρώσει, χάνει και τα παιδιά του, σε ένα πόλεμο που δεν υπήρχε κανένας απολύτως λόγος να γίνει, γιατί, πέρα από όλα τα άλλα, υπήρχαν τόσοι άλλοι τρόποι να διευθετηθούν οι όποιες διαφορές με την Ουκρανία, έναν άδικο πόλεμο, που το μόνο που εξυπηρετεί είναι ο μεγαλοϊδεατισμός ενός ανθρώπου που τους έχει κάτσει στον σβέρκο 20 τόσα χρόνια, ενός ανθρώπου που δεν μπορεί να ζήσει στο παρόν, μη μπορώντας να ξεπεράσει το παρελθόν και τα όσα τότε συνέβησαν, ενός ανθρώπου που παίρνει αποφάσεις για τον λαό, χωρίς τον λαό!

Το βαρύτερο όμως, τίμημα, αυτό που θα ακολουθεί για πολλά χρόνια τον ρωσικό λαό, θα είναι το στίγμα του εισβολέα, αυτού που έβαψε με αίμα αθώων τα χέρια του, αυτού που κατέστρεψε μια χώρα και τη ζωή των κατοίκων της. Και αυτό το στίγμα δε φεύγει εύκολα. Η Γερμανία έκανε χρόνια για να το αποτινάξει από πάνω της και το ξέρει πολύ καλά.

Υπάρχει, όμως, μια παράπλευρη απώλεια, μια απωλειούλα θα λέγαμε, μπροστά στα όσα οι άλλοι υποφέρουν και θα υποφέρουν, η Ευρωπαϊκή Ένωση, που θα υποστεί για αρκετό χρόνο τις συνέπειες της διαμάχης με τη Ρωσία, με αύξηση των πολεμικών δαπανών, με ένταση πάλι στα ανατολικά της σύνορα, αλλά και τερατώδη αύξηση στα καύσιμα και επακόλουθη αύξηση των τιμών, που θα πλήξουν όλες τις μορφές της οικονομίας και κυρίως τα μεσαία και μικρά βαλάντια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Είναι ένα τίμημα που θα πληρώσει και αυτή, αλλά και οι λαοί των χωρών μελών της, γιατί και οι δύο δεν έκαναν αυτό που έπρεπε, η πρώτη, με ηγέτες αφιερωμένους στο να κοιτάζουν τα στενά οικονομικά τους συμφέροντα και οι λαοί των μελών της, με τις λανθασμένες επιλογές τους. Κι εδώ ισχύει και για τους δύο αυτό που τόσο χαρακτηριστικά λέγεται για την περίπτωση, ας πρόσεχαν!

Τέλος, υπάρχει κάτι ακόμη, μια απώλεια, που δεν προβάλλεται μεν πολύ, πώς θα μπορούσε άλλωστε, με αυτά που συμβαίνουν, αποδεικνύει, όμως, ότι η φύση και η ανθρώπινη ιστορία απεχθάνονται τις απότομες αλλαγές. Πρόκειται για τον αγώνα των οικολόγων, που επέμεναν να καταργηθεί η χρήση των ορυκτών καυσίμων και η μη πραγματοποίηση εξορύξεων για την παραγωγή νέων, όταν ούτε οι χρήστες, ούτε η βιομηχανία, αλλά ούτε και τα κράτη ήταν ακόμη έτοιμα για μια τέτοια απότομη μετάβαση, δεδομένου ότι οι ΑΠΕ, παρά τη σημαντική τους αύξηση, δεν μπορούσαν ακόμη να υποκαταστήσουν πλήρως τα ορυκτά καύσιμα εκεί που αυτά χρησιμοποιούνται μέχρι τώρα.

Έτσι, με την ενεργειακή κρίση που προέκυψε, λόγω των γεγονότων, «μπαμ ηκούσθη στον αέρα και… η οικολογία πήγε (τελείως) πέρα»!

Τα διλήμματα

Όταν ανακύπτει θέμα επιλογής, υπάρχει πάντα ένα δίλημμα, αυτό ή εκείνο. Το ίδιο συνέβη, όταν έγινε η ρωσική εισβολή και ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ που, αφού τα έκαναν, όπως τα έκαναν, «ένιψαν τας χείρας των» και αρνήθηκαν κάθε εμπλοκή, η Ευρωπαϊκή Ένωση, πήρε, μετά ένα αρχικό δισταγμό, όπως αναφέραμε, κάποια μέτρα, επιβάλλοντας στη Ρωσία οικονομικές κυρώσεις.

Πρόβλημα, όμως, υπήρχε σε δύο χώρες, την Ελλάδα και την Τουρκία, η κάθε μία για τους δικούς της λόγους, αν και πρόκειται για χώρες που είναι και οι δύο ενταγμένες στο ΝΑΤΟ.

Το δίλημμα για την Ελλάδα δεν ήταν, βέβαια, με τίνος το μέρος θα πήγαινε, αυτό, ως μέλος του ΝΑΤΟ και ως «δεδομένος», κατά τον κ. πρωθυπουργό, σύμμαχος των Ηνωμένες Πολιτειών, δεν ήταν θέμα συζήτησης. Το δίλημμα ήταν σε τι βαθμό θα κλιμακωνόταν η δική της εμπλοκή, δηλαδή, αυτή θα περιοριζόταν μόνο στην εφαρμογή των κυρώσεων που είχαν αποφασιστεί ή θα έστελνε και εξοπλισμό, έστω «αμυντικό», εκτός από κάποια ανθρωπιστική βοήθεια

Το δίλημμα είχε να κάνει τόσο με στρατηγικούς λόγους, η Ελλάδα δεν ήθελε να χαλάσει τις μέχρι σήμερα σχέσεις της με τη Ρωσία, αφού η τελευταία όχι μόνο δεν συμμεριζόταν τις Τουρκικές απειλές κατά της Ελλάδος, αλλά ήταν και κατά της Τουρκικής κατοχής στην Κύπρο, όσο και με οικονομικούς, αφού πολλές ελληνικές εταιρίες διέθεταν προϊόντα τους στη Ρωσία και οι Ρώσοι τουρίστες αποτελούσαν μια αξιόλογη πηγή εισοδήματος για αρκετά μέρη στην Ελλάδα, χώρια ότι για πολλούς Έλληνες η Ρωσία εθεωρείτο ως η κατεξοχήν φίλη χώρα, ως ορθόδοξος και με δεσμούς από την εποχή του Βυζαντίου.

Για την Τουρκία, αντίθετα, τα πράγματα ήταν πολύ πιο απλά, υπήρχαν μόνο οικονομικοί λόγοι, αφού Ρώσοι τουρίστες γέμιζαν το καλοκαίρι τις τουρκικές παραλίες και ξενοδοχεία και οι μεταξύ των χωρών τους εμπορικές συναλλαγές είναι πολύ σημαντικές.

Τελικά, η Ελλάδα διάλεξε να στείλει στη Ουκρανία και οπλισμό, θεωρώντας ότι δεν ισχύει πάντοτε «το καλόν και ηθικόν», ενώ, αντίθετα, ισχύει «το ηθικόν και καλόν»!

Απεναντίας, η Τουρκία έκανε αυτό που ήξερε, πάντα, να κάνει, να πατά, δηλαδή, και στις δύο βάρκες, κρατώντας στάση ουδετερότητος και παίρνοντας και για τις δύο ανταλλάγματα, που δεν άργησαν, πράγματι, να έρθουν, αφού η Ρωσία απεκάλεσε, για πρώτη φορά, το τουρκικό ψευδοκράτος στην Κύπρο ως «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου», οι δε Γερμανοί εξέφρασαν τις ευχαριστίες τους στην αμέτοχη Τουρκία, για τη συμβολή της… στη ρωσο-ουκρανική κρίση. Το ίδιο, βέβαια, φέρεται να έκαναν και οι αμερικανοί, δια της υφ/ργου εξωτερικών Γουέντι Σέρμαν, στη συνάντηση της στην Τουρκία με τον εκπρόσωπο του Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καλίν. Αμ’ πώς!

Προβληματισμός και τελικά συμπεράσματα

Τον πόλεμος στην Ουκρανία, ανεξάρτητα από το ποια θα είναι η τελική του κατάληξη, καθώς και τα όσα τραγικά εκεί συμβαίνουν δεν πρέπει να αφήσουμε να περάσουν και να ξεχαστούν, μόλις πάψουν να κυριαρχούν στις ειδήσεις και στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, δίνοντας τη θέση τους, όπως άλλωστε συμβαίνει, σε άλλα θέματα της καθημερινότητας, που δε θα πάψουν να υπάρχουν και να μας απασχολούν.

Αντίθετα, είναι γεγονότα που πρέπει να μας κάνουν να κάτσουμε και να σκεφτούμε σοβαρά ότι, δεν μπορεί, κάτι στραβό υπάρχει σε αυτό που ζούμε και κάνουμε, κάτι που ελλοχεύει και περιμένει την κατάλληλη ευκαιρία για να κάνει την εμφάνιση του και να δείξει το απαίσιο πρόσωπο του, γιατί δεν μπορεί να ζούμε κάθε τόσο τέτοιες ή χειρότερες καταστάσεις και να θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς, αν περάσουν κάποια χρόνια και ο πόλεμος δεν κτυπήσει και τη δική μας πόρτα, μολονότι αυτός, δυστυχώς, δεν παύει να κτυπά κάθε τόσο, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, την πόρτα κάποιων άλλων, κάποιων εκεί μακριά, εκεί που η απόσταση κάνει τον ήχο από τις βόμβες που πέφτουν να έρχεται σε εμάς σαν μακρινό βουητό και τις εικόνες από τις καταστροφές και τα ανθρώπινα θύματα να φτάνουν ξεθωριασμένες, απλώς για να συμπληρώνουν τα όσα γράφουν οι εφημερίδες και μας απασχολούν.

Πρέπει, λοιπόν, να σταματήσουμε, έστω για λίγο, να γυρίσουμε πίσω το κεφάλι και να προβληματιστούμε γιατί τόσα χρόνια η ανθρωπότητα ζει μια συνεχή κατάσταση πολέμων και καταστροφών, μια κατάσταση στην οποία επικεντρώνεται και η Ιστορία που διδάσκεται στα παιδιά μας, ενώ αντίθετα ο πολιτισμός και τα μεγάλα φιλοσοφικά νοήματα, που αναπτύχθηκαν ανά τους αιώνες, παίρνουν, αν παίρνουν, μόνο μια θεσούλα στην άκρη, σαν φτωχοί συγγενείς;

Ας ξεκινήσουμε, λοιπό, πιάνοντας το νήμα από την αρχή, εκεί που το αφήσαμε, μόλις στην αρχή αυτού του κειμένου, διατυπώνοντας ερωτήματα και δίνοντας, ταυτόχρονα, τις απαντήσεις τους, ώστε να καταλήξουμε, προοδευτικά, σε αυτό που η παραγνώριση του αποτελεί και τη γενεσιουργό αιτία όλων των μεγάλων προβλημάτων που εμφανίζονται και μας ταλαιπωρούν, γιατί πρέπει, επιτέλους, να αντιληφθούμε ότι «ο γιαλός δεν είναι στραβός, αλλά στραβά αρμενίζουμε»!

Ερώτημα 1^ο: Είναι τελικά το χρήμα, η απόκτηση πλούτου, η αιτία πίσω απ’ όσα συμβαίνουν;

Απάντηση: Όχι, ακριβώς. Αν και σε αυτό καταλήξαμε στην αρχή του κειμένου, αναφερόμενοι στα διάφορα γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά σχέδια και «παιχνίδια» που εκτυλίσσονται γύρω μας, η πραγματική αιτία, αν πάμε πιο πέρα ακόμη, σε αυτά που βρίσκονται πίσω από αυτήν την ίδια την απόκτηση πλούτου, θα διαπιστώσουμε ότι είναι μια ανθρώπινη αδυναμία, η ματαιοδοξία, και ένα αρχέγονο αίσθημα, αυτό της ασφάλειας, ένα αίσθημα, όμως, που προκαλείται, και για αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο μαζί του, μόνο όταν υπάρχει ή εμφανίζεται, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, και το αντίθετο του, εκείνο της ανασφάλειας.

Είναι ένα κοκτέιλ, που ανάλογα με τη σύνθεση του καθορίζει τη συμπεριφορά τόσο των ανθρώπων όσο και των κρατών και ο μόνος τρόπος που θεωρείται, από παλιά, εσφαλμένα βέβαια, ότι και τα τρία αυτά συνθετικά του, δηλαδή, ο πλούτος, η ματαιοδοξία και η ασφάλεια, μπορεί να συνυπάρχουν είναι το να είσαι δυνατός, δηλαδή, να έχεις ή να αποκτήσεις ισχύ.

 Είναι και αυτό ένα αρχέγονο κατάλοιπο, ένα κατάλοιπο που ο άνθρωπος το κουβαλάει βαθειά μέσα του, από τότε που ήταν αναγκασμένος να μάχεται ενάντια σε άλλες φυλές και να παλεύει με τα άγρια ζώα και τα στοιχεία της φύσης.

 Το βλέπουμε, ξεκάθαρα, ξεφυλλίζοντας την Ιστορία, με τις κατακτήσεις και τη δημιουργία μεγάλων αυτοκρατοριών, όπως του Μεγάλου Αλεξάνδρου, των Ρωμαίων, του Τσεγκις Χαν, του Βυζαντίου, των Οθωμανών Τούρκων, της Βρετανίας, της μεγάλης επέκτασης των Αράβων, αλλά και σήμερα, βλέποντας την τρομακτική συγκέντρωση πλούτου στα χέρια ολίγων μόνο ανθρώπων. Αν ήταν μόνο η απόκτηση πλούτου ή για να ικανοποιηθεί η ματαιοδοξία τους, θα μπορούσαν οι πρώτοι να έχουν περιορίσει την εξάπλωση τους κατά πολύ, αρκούσαν αυτά που ήδη είχαν καταλάβει, και οι δεύτεροι με αυτά που ήδη είχαν αποκτήσει. Ήταν, όμως, η απόκτηση δύναμης, μεγαλύτερης ισχύος, ώστε να μην κινδυνεύουν από κανέναν. Συνέβαινε και συμβαίνει αυτό που λέει ο λαός μας:

«Κάλιο πλούσιος και δυνατός, παρά φτωχός και αδύνατος», για να συμπληρώσει,

 «Καλύτερα να σε φοβούνται, παρά να σε λυπούνται».

Και τα παραπάνω τα λένε όλα!

Ερώτημα 2^ο: Είναι, μήπως, η απόκτηση ακόμα μεγαλύτερης δύναμης αυτό που θα κάνει να τελειώσουν όλα αυτά;

Απάντηση: Όχι, ασφαλώς όχι. Η Ιστορία, πάλι, έδειξε ότι καμία μεγάλη δύναμις δεν μπόρεσε να διαρκέσει για πολύ. Από τη μία πλευρά η υπεροψία που δημιουργεί η εξουσία, η διαφθορά που τη συνοδεύει και έρχεται σιγά – σιγά και διαβρώνει τα θεμέλια της, ο φθόνος αυτών που θέλουν να αντικαταστήσουν εκείνους που βρίσκονται στην εξουσία και να πάρουν τη θέση τους, η αντίδραση όλων των άλλων, που αντιδρούν στην κυρίαρχη αυτή δύναμη, την εξουσία που τους καταπιέζει, ή των ξένων δυνάμεων, που εποφθαλμιούν τα εδάφη και τον πλούτο που έχει η μεγάλη αυτή δύναμις, θα προκαλέσουν νομοτελειακά αναταραχές, διαμάχες, ανακατατάξεις και πολέμους, με τελικό αποτέλεσμα την ανακύκλωση του φαινομένου.

Ερώτημα 3^ο: Υπάρχει τρόπος να ξεφύγουμε απ’ αυτό που μας κατατρέχει ως κράτη, αλλά και ως άτομα; Ποιο είναι, τελικά, αυτό που θα κάνει να σταματήσει το να ζούμε κάθε τόσο εντάσεις, πολέμους, καταστροφές και θανάτους;

Απάντηση: Πρέπει, πάλι, να ανατρέξουμε στην Ιστορία και να δούμε ποια ήταν αυτά που διατηρηθήκαν, παρά το πέρασμα τόσων αιώνων; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη· είναι μόνο δύο πράγματα: η έννοια του Δημοκρατικού πολιτεύματος και οι ανθρωπιστικές αξίες μαζί με τα μεγάλα φιλοσοφικά νοήματα.

Και τα δύο είναι θέματα παιδείας, μιας παιδείας, όμως, πραγματικής, όχι μηχανιστικής, ωφελιμιστικής και τελικά καταναγκαστικής. Μιας παιδείας που θα σε κάνει να σκέφτεσαι και να ρωτάς, ελεύθερα, «γιατί;», μιας παιδείας που θα σε εμβαθύνει στην έννοια της πραγματικής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας εκείνης που είναι συνυφασμένη με την, πραγματικά, ελεύθερη επιλογή όσων κληθούν να κυβερνήσουν, τον σαφή και πραγματικό διαχωρισμό των εξουσιών (Κυβέρνηση, νομοθετικό Σώμα, Δικαιοσύνη), την αδιαπραγμάτευτη κατοχύρωση και εφαρμογή των προσωπικών δικαιωμάτων, με πρώτο, αυτό της ελευθερίας, και, βέβαια, του περιορισμού, συνολικά, του χρόνου παραμονής κάποιου στη διακυβέρνηση μιας χώρας²⁵.

Όσο για τις ανθρωπιστικές αξίες μαζί με τα μεγάλα φιλοσοφικά νοήματα, αυτά είναι εκείνα στα οποία πρέπει να δίδεται συστηματικό βάρος στην παιδεία, όπου, για μεν τις πρώτες, τις ανθρωπιστικές αξίες, αυτές πρέπει να καλλιεργούνται από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, αλλά και από πιο μικρές ηλικίες, στο Νηπιαγωγείο και στο σπίτι, από την ηλικία που τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν, για δε τα άλλα, τα μεγάλα φιλοσοφικά νοήματα, αυτά πρέπει να διδάσκονται στις μεγαλύτερες τάξεις, όπου, όμως, το μάθημα για αυτές θα γίνεται σε όλες τις τάξεις, ανεξάρτητα από τον κλάδο που σκοπεύουν οι μαθητές να ακολουθήσουν²⁶, με μία, όμως προϋπόθεση: αυτοί που θα διδάσκουν θα είναι οι άριστοι και οι πλέον καλά αμειβόμενοι.

Έτσι, θα γίνει κοινή συνείδηση ότι η εισβολή σε ξένες χώρες, η κατάληψη εδαφών τους, η πρόκληση θανάτου των ατόμων τους, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του ατόμου καθώς και η βάναυση προσβολή της αξιοπρέπειας του θα θεωρούνται, γιατί είναι, χωρίς «ναι μεν, αλλά», εγκλήματα, που δε θα παραγράφονται, και οι υπεύθυνοι για αυτά θα παραπέμπονται, με κάθε τρόπο και σε κάθε ευκαιρία, σε ένα διεθνές ειδικό δικαστήριο.

Αυτά, λοιπόν, για να πάψουν δικαιολογίες και ιδεολογήματα, πολιτικά, οικονομικά και θρησκευτικά, που υποκρύπτουν συμφέροντα, αυτά που εξυπηρετούν ακριβώς εκείνους που, χρησιμοποιώντας, ως μέσο, τον άνθρωπο που πιστεύει αυτές τις δικαιολογίες και τα ιδεολογήματα και αδιαφορώντας για τον θάνατο, την καταστροφή και τον πόνο που θα προκληθεί, αποβλέπουν στην επίτευξη των δικών τους, και μόνο, σκοπών.

Μέχρι τότε, όμως, ας μην τρέφουμε φρούδες ελπίδες για την επικράτηση ειρήνης στον κόσμο και ότι θα πάψουμε να αντικρίζουμε κάθε τόσο νεκρούς, κατεστραμμένες πόλεις και ουρές από γυναικόπαιδα να τρέχουν, όσα μπορούν, για να σωθούν!

Ένα πρόβλημα και μία ερώτηση: Θα πείτε, βέβαια, ωραία είναι όλα αυτά, αλλά, για να έχουν επιτυχία τα παραπάνω, θα πρέπει να εφαρμοστούν απ’ όλες τις χώρες, και από την άλλη, τι θα γίνει με την άμυνα της κάθε μίας χώρας, θα είναι έρμαιο στις διαθέσεις του κάθε ισχυρού;

Η απάντηση στο παραπάνω πρόβλημα, ουσιαστικά, απαντά και στο ερώτημα που τέθηκε. Πράγματι, δεν πειράζει, εάν αυτά, τα περί ανθρωπιστικών αξιών και φιλοσοφικών νοημάτων, δεν εφαρμοστούν παντού, είναι αρκετό να εφαρμοστούν, αρχικά, έστω και από λίγες χώρες, αυτές που οι άνθρωποι τους θα αποτελέσουν το πυρήνα για ένα νέο κίνημα, που αυτή τη φορά δε θα έχει τον στενά ωφελιμιστικό, με την έννοια της διανομής του πλούτου, χαρακτήρα, αλλά θα στοχεύει στον Άνθρωπο και θα γίνεται για τον Άνθρωπο.

Πολλές, λοιπόν, από τις υπόλοιπες χώρες θα ακολουθήσουν ή θα αναγκαστούν, υπό την πίεση των λαών τους, να ακολουθήσουν, γιατί οι τελευταίοι θα δουν ότι η εμβάθυνση της δημοκρατίας και η δημιουργία ανθρώπων που σκέπτονται, είναι εμπόδιο για τη δημιουργία διεφθαρμένων κυβερνήσεων που οδηγούν συχνά σε δικτατορικά καθεστώτα ή κάθε είδους άτυπους, μεν, πραγματικούς, όμως, δικτατορίσκους (βλέπε Πούτιν), που αποφασίζουν για τον λαό, χωρίς τον λαό!

Από την άλλη, όταν μια χώρα έχει ανθρώπους δημοκράτες και βαθειά σκεπτόμενους, δε σημαίνει ότι δε φροντίζει για την άμυνα της, κάθε άλλο. Τα μέσα, όμως, που θα διαθέτει για αυτόν το σκοπό θα είναι μέσα σε λογικά πλαίσια, δηλαδή, τόσα όσο χρειάζονται, δεν θα αποτελούν πρόσχημα για τον πλουτισμό κάποιων και οπωσδήποτε δεν θα αποβλέπουν σε επιθετικούς σκοπούς. Θα αποτελούν, μαζί με τους ανθρώπους των λαών αυτών, που, εάν χρειαστεί, θα ξέρουν γιατί θα πρέπει να πολεμήσουν, την καλύτερη ασπίδα, αλλά και τον καλύτερο τρόπο αποτροπής κάθε επιτιθέμενου.

 Και κάτι σημαντικό, για να κλείσουμε το θέμα αυτό: Τίποτε στον κόσμο δεν πήρε τη σημερινή του μορφή, από την πρώτη στιγμή της ύπαρξης του!

Ένα τελευταίο: Εάν, πάλι, επιμένετε ότι όλα αυτά είναι φαντασιώσεις, δεν έχετε παρά να περιμένετε το κακό να κτυπήσει, για πολλοστή φορά, και τη δική μας πόρτα, όπως έχει συμβεί, άλλωστε, τόσες φορές και σε τόσους άλλους, γιατί, παραλλάσσοντας, μια παλιά παροιμία, «Όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα και κάθεσαι και περιμένεις, η φωτιά μπορεί να έρθει και στο δικό σου»!

Υπάρχει, πάντως, κάτι που μπορεί, προς το παρόν τουλάχιστον, εάν το θέλουμε και το επιδιώξουμε, να γίνει πιο εύκολα, δηλαδή, το πρωί κάθε Δευτέρας, οι μαθητές, όλοι οι μαθητές, προτού μπουν στην τάξη, να τραγουδούν, αντί για οτιδήποτε άλλο, το τραγούδι του John Lennon των Beatles Imaging και εμείς, οι υπόλοιποι, όσοι τουλάχιστον συμμεριζόμαστε αυτές τις απόψεις, να ακούμε τους ραδιοφωνικούς σταθμούς που θα συμμετέχουν και θα το μεταδίδουν. Είναι κι αυτό, όπως λένε, ένα κάποιο βήμα, το πρώτο!

 

Σημειώσεις

1.     Για παράδειγμα, οι περισσότεροι νομίζουμε ότι η καθημερινή ταλαιπωρία που υφίστανται οι οδηγοί αυτοκινήτων στους δρόμους μιας μεγαλούπολης οφείλεται στο ότι δεν υπάρχουν περισσότεροι ή/και φαρδύτεροι δρόμοι, δηλαδή, η έλλειψη των τελευταίων, που θεωρείται ως το πρόβλημα, έχει ως αποτέλεσμα τη ταλαιπωρία των πρώτων.

Εάν, λοιπόν, δεχθούμε ότι αυτό είναι το πρόβλημα και φτιάξουμε περισσότερους ή/και φαρδύτερους δρόμους, θα διαπιστώσουμε, όπως ήδη το ξέρουμε, ότι το μέτρο αυτό είναι προσωρινό, αφού είναι ευνόητο ότι ολοένα και περισσότεροι οδηγοί θα χρησιμοποιούν τους δρόμους αυτούς, ενώ θα προστίθενται σε αυτούς και κάτοικοι από άλλες περιοχές της χώρας που θα μετακομίσουν στη μεγαλούπολη, αφού η τελευταία, εκτός από τις περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες που παρουσιάζει, θα έχει και καλύτερες υποδομές από τις περιοχές που οι άνθρωποι αυτοί ζούσαν.

Ποιο, λοιπόν, είναι στην πραγματικότητα το πρόβλημα; Σε πρώτη, αλλά σοβαρή, ανάγνωση είναι ότι δεν υπάρχει σοβαρή υποδομή σε υπεραστικές συγκοινωνίες που θα διασφαλίζουν απρόσκοπτα, χωρίς κάθε τόσο τη διακοπή τους από κάποιον κομματικό συνδικαλιστή, τη δυνατότητα να μένει κάποιος μακριά από τη μεγαλούπολη, πληρώνοντας ένα λογικό αντίτιμο για τη μετακίνηση του προς και από αυτή. Σε δεύτερη ανάγνωση, και συμπληρωματικά προς τη πρώτη, είναι ότι δεν υπάρχει σοβαρή μέριμνα, ώστε να δημιουργηθούν σοβαρές ευκαιρίες εργασίας, σε συνδυασμό με τη ύπαρξη των αναγκαίων υποδομών, στην περιφέρεια, κάτι που θα αποτρέπει τη μετακίνηση πληθυσμών στις μεγαλουπόλεις.

Λάθος, λοιπόν, αντίληψη για το ποιο είναι πραγματικά το πρόβλημα, λάθος και στην αντιμετώπιση του, με όλες τις συνέπειες που αυτή συνεπάγεται!

2.     Και ο λαός μας, με τη αποταμιευμένη σοφία από τη πείρα τόσων χρόνων, έχοντας αντιληφθεί ότι οι επιφανειακές εντυπώσεις μπορεί να μας οδηγήσουν σε λάθος συμπεράσματα, μας προειδοποιεί να προσέχουμε, γιατί «τα φαινόμενα απατούν»!

Το παραπάνω γίνεται, σήμερα, με τη Ουκρανική κρίση, ακόμα πιο έκδηλο. Αναρωτιέται κανείς τι έγιναν, άραγε, αυτές οι φωνές διαμαρτυρίας και οι διαδηλώσεις από εκείνους που μέχρι χθες ήταν υπέρμαχοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ήταν ευαίσθητοι για τα δικαιώματα κάθε ομάδας ταλαιπωρημένων, παραμελημένων, κακοποιημένων και περιθωριοποιημένων ανθρώπων που οι συνθήκες ή ο πόλεμος τους έφεραν σε αυτή τη κατάσταση, εκείνων που, πέρα από αυτά, ήταν και λαύροι εναντίον όλων εκείνων που θεωρούσαν ότι ήταν υπαίτιοι;

 Γιατί έπεσε απ’ όλους αυτούς βαριά (ιδεοπολιτική, σίγουρα) σιωπή, για όλα αυτά που συμβαίνουν στην Ουκρανία, μια σιωπή που διακόπτεται κάπου - κάπου μόνο με δηλώσεις του τύπου «είμαστε κατά του πολέμου» ή ψελλίσματα του τύπου, «ναι, ξέρετε, όμως, και η Δύση»;

Ναι, βέβαια, ξέρουμε, αλλά όταν έχουμε μια εισβολή και κατοχή, όταν έχουμε ένα βιασμό, όταν…, όταν…, όταν έχουμε ένα θύτη και ένα θύμα, δεν ψάχνουμε να βρούμε δικαιολογίες για τη πράξη του θύτη, δε βγαίνουμε για να δηλώσουμε ότι είμαστε κατά του πολέμου, όπως δε βγαίνουμε να πούμε ότι είμαστε κατά των βιασμών, αυτό που κάνουμε είναι να καταδικάσουμε τον θύτη, και μάλιστα, απερίφραστα, χωρίς «ναι μεν, αλλά». Όλα τα άλλα είναι, απλώς, δικαιολογίες, δικαιολογίες για τη στάση που κρατάμε, δικαιολογίες για να μην αποκαλύψουμε το πραγματικό μας πρόσωπο, μας πάρουν με τις πέτρες και σπάσει η βιτρίνα που προβάλουμε!

Αποδεικνύεται, λοιπόν, για μια ακόμη φορά, και μάλιστα περίτρανα, ότι, στη ζωή, δεν έχει σημασία το τι φαίνεσαι, αλλά το τι είσαι! Κι εδώ σταματούν όλα με μια τελεία και μια παύλα!

3.    Η ιδεολογική σκοπιά ή τοποθέτηση με τη οποία πολύς κόσμος βλέπει και κατά συνέπεια κρίνει τα πράγματα, αρνούμενος να εισχωρήσει λίγο περισσότερο σε αυτά, αποτελεί στην πραγματικότητα έναν παραμορφωτικό φακό που τον εμποδίζει να τα δει όπως πράγματι είναι και όχι όπως αυτός θέλει να είναι.

Οι ψυχολόγοι έχουν εξετάσει το φαινόμενο αυτό, το αποκαλούν φαινόμενο backfire, που η πιο απλή, αλλά συγχρόνως και η πιο χαρακτηριστική του απόδοση έχει ως εξής:

«Όταν οι βαθύτερες πεποιθήσεις και πιστεύω μας έρχονται σε αντίθεση με τη πραγματικότητα, τότε… αλίμονο στην πραγματικότητα»!

Είναι κατ’ ουσία ένα φαινόμενο που το «εγώ» αρνείται να παραδεχτεί τη απτή πραγματικότητα και σέρνεται σε ένα φαντασιακό κόσμο, με αποτελέσματα που τα βλέπουμε γύρω μας και μας ταλαιπωρούν και ως άτομα και ως κοινωνικό σύνολο και, ακόμα χειρότερα, ως λαό.

4.  Λέγαμε, τότε, ότι αυτό το πρόβλημα, συνηθισμένο στον καπιταλισμό φαινόμενο διατάραξης της ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης, θα αποκατασταθεί σταδιακά και η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί. Αμ’ δε, όπως λένε. Λογαριάζαμε χωρίς τον ξενοδόχο, αυτόν των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, που, αφού ξεμπέρδεψε, όπως ξεμπέρδεψε, στο Αφγανιστάν, μετά το Βιετνάμ και το Ιράκ, είπε να μην κάτσει με σταυρωμένα χέρια και αραχνιάσει, τώρα μάλιστα που τα δολάρια για αγορά ενέργειας και ειδικά φυσικού αερίου πέφτανε βροχή, αλλά, αντίθετα, με το μακρύ της χέρι, το ΝΑΤΟ, να επισκεφτεί και τη Ευρωπαϊκή Ήπειρο, όπου οι χώρες της, και ειδικά η Ευρωπαϊκή Ένωση, κοιμούνται, καιρό τώρα, τον ύπνο του δικαίου, έτσι βρε αδερφέ, για να τις ταρακουνήσει λιγάκι!

5.    Ομιλούμε για εισβολή, δίνοντας έμφαση στο ότι ο ρωσικός στρατός εισέβαλε στην Ουκρανία, χωρίς καν να κηρύξει τον πόλεμο στη χώρα αυτή. Αυτό, πάντως, που επακολούθησε είναι, πραγματικά, πόλεμος μεταξύ μιας αμυνόμενης χώρας και εκείνης που της επιτέθηκε.

6.  Είχε προηγηθεί η πρώτη Συμφωνία του Μινσκ, γνωστή και ως Πρωτόκολλο του Μινσκ, μεταξύ Ουκρανίας, Ρωσίας και ΟΑΣΕ, με τη μεσολάβηση των ηγετών Γαλλίας και Γερμανίας, που επιχείρησε να επισφραγίσει τη κατάπαυση του πυρός, τον Σεπτέμβριο του 2014, μεταξύ Ουκρανικών δυνάμεων και των ρωσόφωνων αυτονομιστών της ανατολικής Ουκρανίας, που όμως δεν αναγνώρισαν τη Συμφωνία αυτή, με αποτέλεσμα οι μάχες να συνεχιστούν και η Συμφωνία αυτή να αποτύχει.

7.     ΟΑΣΕ, αρκτικόλεξο του ονόματος Οργανισμός για τη Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.

8.    Αυτό που σίγουρα έγινε, μετά το συμβάν αυτό, ήταν ότι ο Ζαν Κλωντ Γιουνκέρ, τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στον Λευκό Οίκο, τον Ιούλιο (25 Ιουλίου, τυχαίο;) του 2018, κατέληξε σε συμφωνία με τον Πρόεδρο Τραμπ. Στο κοινό ανακοινωθέν τους δήλωναν: «Αποφασίσαμε σήμερα να ενισχύσουμε τη στρατηγική συνεργασία μας στον ενεργειακό τομέα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμεί να εισάγει περισσότερο υγροποιημένο φυσικό αέριο από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ώστε να διαφοροποιήσει τις πηγές ανεφοδιασμού της». Μήπως είπατε κάτι;

9.     Ο θείος Σαμ, δηλαδή, η προσωποποίηση της αμερικανικής κυβέρνησης ή των Ηνωμένων Πολιτειών εν γένει, έχει τη συνήθεια, ιδίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, να ανακατεύεται εκεί που δεν… τον σπέρνουν, αρκεί αυτό να γίνεται, βέβαια, έξω από τη χώρα του.

10.  Θα έλεγε κανείς ότι είναι περίεργο πώς μια χώρα, όπως η Αμερική, που το Σύνταγμα της, έκτος του ότι είναι το παλιότερο γραπτό Σύνταγμα ενός έθνους το οποίο ισχύει ακόμη, καθορίζει, ακολουθώντας τις αρχές της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, τον αυστηρό διαχωρισμό της εκτελεστικής από τη νομοθετική εξουσία, θεσμοθετεί τον έλεγχο της συνταγματικότητος των νόμων και περιλαμβάνει τη περίφημη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Πολίτη, μια χώρα που έχει βγάλει τόσα λαμπρά μυαλά και διανοούμενους, τόσους υπέρμαχους της ελευθερίας, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή και χρώμα, έχει κάνει, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τόσες επεμβάσεις σε ξένες χώρες, ανατρέποντας δημοκρατικά εκλεγμένους αρχηγούς, εγκαθιστώντας αντ’ αυτών δικτατορικά καθεστώτα και ύποπτα για εγκλήματα άτομα και έχει καταπατήσει, προκλητικά, τη ανεξαρτησία πολλών χωρών, εισβάλλοντας σε αυτές και προκαλώντας τεράστιες καταστροφές, ανθρώπινα θύματα και πόνο!

Θα αναρωτιόταν, πράγματι, κανείς, εάν δεν είχε υπόψη του εκείνα που αναφέραμε τόσο στην αρχή του κειμένου αυτού, όσο και στο τέλος του. Τόσο απλά!

11.    Είπαμε, ο Βασιλιάς είναι γυμνός, αλλά και εμείς απ’ ό,τι φαίνεται, σύμφωνα με το διάγραμμα αυτό, είμαστε σχεδόν… τσίτσιδοι!

12.   Από τον αγωγό αυτό, που συνδέεται μέσω Βουλγαρίας με τον δικό μας ΤΑΡ, λαμβάνουμε περίπου το 40%με 45% της συνολικής ποσότητας φυσικού αερίου που χρειαζόμαστε.

13. Η Cheniere, ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός LNG παγκοσμίως, ανακοίνωσε πρόσφατα τη ολοκλήρωση της έκτης εξαγωγικής εγκατάστασης στο Sabine Pass της Λουιζιάνα, οδηγώντας, έτσι, τις νέες αμερικανικές εταιρείες LNG από μηδενικές εξαγωγές, πριν από έξι χρόνια, σε εξαγωγές 11 δισ. κυβικών ποδών ημερησίως, το 2022.

14.  Το παράδοξο, εδώ, είναι ότι η Γερμανία έχει κλείσει έξι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα (προς το τέλος του 2021 έκλεισε και τρεις από τις τελευταίες έξι πυρηνικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας), και, ως να μην έφτανε αυτό, η τιμή χονδρικής του ρεύματος, στη Γερμανία, στις 20 Φεβ. 2022, διαμορφωνόταν στα 40 ευρώ περίπου ανά μεγαβατώρα, όταν στην Ελλάδα η αντίστοιχη τιμή πλησίαζε τα 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα, με τη μέση, όμως, τιμή της κιλοβατώρας, τον Ιανουάριο του 22, στην Ελλάδα να είναι 18,51 λεπτά του ευρώ, ενώ η αντίστοιχη τιμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν στα 26,07 ευρώ και στο σύνολο της Ευρώπης ήταν 24,67 ευρώ και  (Βέβαια, οι τιμές του ρεύματος, αλλά και του φυσικού αερίου και πετρελαίου, μετά τη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, κυριολεκτικά, απογειώθηκαν παντού).

Εάν διερωτάστε πώς γίνονται αυτά, δεν έχετε πάρα να ρίξετε μια ματιά στο παραπάνω διάγραμμα, σχετικά με το μείγμα παραγωγής ρεύματος στη Γερμανία, το 3ο τρίμηνο του 2021.

Βλέπουμε, λοιπόν, παρά το κλείσιμο μονάδων παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που λειτουργούσαν με άνθρακα και πυρηνικά καύσιμα, το ποσοστό στο συνολικό μείγμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με άνθρακα έρχεται δεύτερο(!), φτάνει το 31,9%, με το σύνολο των ανανεώσιμων πηγών να είναι 43,1%, γεγονός που εξηγεί γιατί η Γερμανία, εκτός από φυσικό αέριο και πετρέλαιο, εισάγει και λιθάνθρακα (34% του αργού πετρελαίου, που κατανάλωσε το διάστημα Ιανουάριος - Οκτώβριος του 2021, και το 53% του λιθάνθρακα, που προμηθεύτηκαν οι γερμανικές εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής και χάλυβα το 2021, εισήχθη επίσης από τη Ρωσία).

Πάντως, για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, το αντίστοιχο μείγμα για τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα ήταν: φυσικό αέριο στο 39,76% (παρουσιάζει πτώση), οι ΑΠΕ στο 30,68% (παρουσιάζουν άνοδο ), ο λιγνίτης στο 19% και η εισαγόμενη να παραμένει στο 3%.

15. Η ιστορία αυτή ξεκίνησε αρκετά χρόνια πριν, όταν, μετά τη κατάρρευση της τότε Σοβιετικής Ένωσης, τη πτώση του «Τείχους του Βερολίνου» και τους, ουσιαστικά, άνευ αντικειμένου πλέον λόγους ύπαρξης του, μέχρι τότε, «ψυχρού πολέμου», που επικρατούσε μεταξύ κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών και Σοβιετικής Ενώσεως, διατηρήθηκε το ΝΑΤΟ, το μακρύ χέρι της Αμερικής.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, παραβιάστηκε και η συμφωνία, προφορική, όπως λέγεται, αλλά υπαρκτή, σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένα έγγραφα καθώς και από πολλούς δυτικούς αξιωματούχους, με τη οποία ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία διαβεβαίωσαν τη Ρωσία ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ χωρών, όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Τσεχική Δημοκρατία, ήταν εκτός συζήτησης. Ήταν μια συμφωνία που έγινε με αφορμή εκείνης που επέτρεπε τη επανένωση των δύο Γερμανιών (συμφωνία 2+4) και, βέβαια, παραβιάστηκε κατάφωρα, όχι μόνο γιατί οι χώρες αυτές έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ, όπως δείχνει και ο χάρτης που παρατίθεται, αλλά επιπρόσθετα στην Πολωνία, όπως και Ρουμανία, εγκαταστάθηκε η περιβόητη «Αντιπυραυλική ασπίδα», που έχουμε, ήδη, αναφέρει.

16. H όλη κατάσταση, εδώ, μας κάνει να θυμηθούμε τον διάλογο που έγινε μεταξύ Μηλίων και Αθηναίων, τον καιρό του Πελοποννησιακό Πόλεμο, κατά τη διάρκεια της Νικίειου Ειρήνης που είχαν υπογράψει Αθηναίοι και Σπαρτιάτες. Τότε, ενώ ακόμη διαρκούσε η ειρήνη αυτή, οι Αθηναίοι επιχείρησαν να εκβιάσουν τους Μηλίους να μπουν στην Αθηναϊκή Συμμαχία, αν και οι Μήλιοι συγγένευαν με τους Σπαρτιάτες, δεδομένου ότι ήταν δωρικής καταγωγής και παρέμεναν ουδέτεροι στη μεγάλη αυτή διαμάχη. Ο διάλογος αυτός, που περιγράφεται από τον Θουκυδίδη, ουσιαστικά κατέληξε με τη εξής περίφημη φράση των Αθηναίων:

« […] ξέρετε και ξέρουμε ότι κατά τη κρίση των ανθρώπων το δίκαιο λογαριάζεται όταν υπάρχει ίση δύναμη για τη επιβολή του κι ότι, όταν αυτό δεν συμβαίνει, οι δυνατοί κάνουν ό,τι τους επιτρέπει η δύναμη τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν κι αποδέχονται»!

Πληροφοριακά, οι Μήλιοι δεν δέχτηκαν τους όρους των Αθηναίων, με τους τελευταίους να πολιορκήσουν τη πόλη τους, να τους νικήσουν και κυριολεκτικά να τους εξοντώσουν (βλέπετε, τότε, οι πράξεις αυτές δεν εθεωρούντο παραβιάσεις των κανόνων και των εθίμων του πολέμου και γι’ αυτό δεν μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως εγκλήματα πολέμου, όπως αυτό θα γινόταν σήμερα!).

17. Η διεκδίκηση περιοχής μιας χώρας από μία άλλη, γειτονική συνήθως, με το πρόσχημα ότι οι κάτοικοι αυτής της περιοχής δεν ομιλούν τη γλώσσα της πρώτης ή, καλύτερα, ομιλούν τη γλώσσα και της γειτονικής χώρας, είναι αβάσιμη, εκτός, βέβαια, εάν η κατάσταση αυτή οφείλεται σε σχετικά πρόσφατη κατάκτηση της περιοχής αυτής από τη πρώτη χώρα ή στο ότι ο καθορισμός των συνόρων μεταξύ τους δεν έχει συμφωνηθεί και υπογραφεί επίσημα και από τις δύο αυτές χώρες· και τούτο, διότι η διεκδίκηση αυτή δεν αναγνωρίζει τις μεταβολές που έχουν επέλθει με τη πάροδο των χρόνων και τη διαμόρφωση, αυτού που λέμε, τοπικής συνείδησης.

Η παραδοχή ενός τέτοιου σκεπτικού θα μπορούσε να προκαλέσει, σήμερα, μια παγκόσμια αναστάτωση μεταξύ των χωρών, διεκδικώντας η μία περιοχές της άλλης, π.χ. εμείς, ως ακραίο παράδειγμα, θα μπορούσαμε να στραφούμε κατά της Ιταλίας, διεκδικώντας… τα ελληνόφωνα χωριά της Σικελίας(!) ή, αντίθετα, να δικαιολογηθούν οι πράξεις γενοκτονίας από τους Τούρκους εναντίων των Ελλήνων του Πόντου ή των Αρμενίων που διέμεναν στα παράλια αυτά, για να μη διεκδικηθούν από τη Ελλάδα και τη Αρμενία αντίστοιχα.

18. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κίνα, στενός σύμμαχος της Ρωσίας, προτίμησε να παραμένει, προς το παρόν, σχετικά ουδέτερη. Οι χώρες, πάλι, που τη υποστήριξαν για τη εισβολή της στην Ουκρανία ήταν ελάχιστες, δηλαδή, η Βόρεια Κορέα, το Ιράν, η Λευκορωσία, η Κούβα, η Βενεζουέλα κ.λπ., ξέρετε εσείς. Αυτά, για να ξέρουμε ποιος είναι ποιος και να μην ξεχνιόμαστε!

19.  Η περίπτωση της επέμβασης στη Γεωργία έχει, όμως, δύο ουσιώδης διαφορές. Η πρώτη είναι ότι ο τότε πρόεδρος της Γεωργίας, Μιχαήλ Σαακασβίλι, ήταν αυτός που «ήρξατο χειρών αδίκων», εισβάλλοντας στη Νότια Οσετία, που από τα χρόνια της τότε ΕΣΣΔ ήταν, μαζί με τη Αμπχαζία, αυτόνομη επαρχία, επιχειρώντας να τις θέσει ξανά υπό τον έλεγχο της Γεωργίας. Η δεύτερη είναι ότι η Ρωσία, με πρόεδρο και τότε τον Βλαντίμιρ Πούτιν, αφού αναχαίτισε τις δυνάμεις της Γεωργίας, προχώρησε μεν στη μονομερή αναγνώριση της ανεξαρτησίας των περιοχών αυτών, δεν επιτέθηκε, όμως, στην υπόλοιπη Γεωργία, κάτι που κάνει σήμερα με τη Ουκρανία.

20. Βέβαια, φαίνεται ότι δεν έλαβε υπόψη του ότι οι δεσμοί αυτοί διερράγησαν, τουλάχιστον από μεγάλο μέρος των Ουκρανών, όταν επί εποχής Στάλιν, κατά τη διετία 1932 – 33, εφαρμόστηκε το πρόγραμμα κολεκτιβοποίησης, όπου διατάχθηκε από το ΚΚΣΕ να κατασχεθούν όλα τα σιτηρά προϊόντα που υπήρχαν στους αγρούς και τις αποθήκες και στη συνέχεια όλα τα μη σιτηρά προϊόντα και ζώα. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να επικρατήσει φοβερός λιμός, που προκάλεσε τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων, ενώ, λόγω του λιμού αυτού, εμφανίστηκαν και φαινόμενα απερίγραπτου κανιβαλισμού.

21. Η απεξάρτηση, όμως, αυτή και, αντίθετα, η εξάρτηση της Ευρώπης από το Αμερικανικό LNG, σημαίνει ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα παραμένουν, για αρκετό χρονικό διάστημα, σε πολύ υψηλά επίπεδα, μέχρι τουλάχιστον η συμβολή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας να αυξηθεί τόσο, ώστε σχεδόν να υποκαταστήσει το ποσοστό εκείνο με το οποίο το φυσικό αέριο συμμετέχει στην παραγωγή της τελευταίας.

Ο λόγος, τώρα, για τη διατήρηση της τιμής του φυσικού αερίου σε υψηλά επίπεδα είναι ότι, απλώς, αυτό είναι αναγκαίο για μπορέσει να αντισταθμιστεί το κόστος των ναύλων, για τη μεταφορά του LNG στην Ευρώπη, ένα κόστος ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι στα μέσα Ιανουαρίου του έτους αυτού ανερχόταν στις 42.000 δολάρια για κάθε ημέρα ταξιδίου. Ας σημειωθεί ότι η τιμή του φυσικού αερίου βρίσκεται στα 4 δολάρια/mmBtu, περίπου, στην ακτή του Κόλπου των ΗΠΑ και στην Ευρώπη η αντίστοιχη τιμή βρίσκεται στην περιοχή των 30 δολαρίων, κάτι που εκμεταλλεύονται οι διάφοροι μεταπράτες, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη πουλώντας ένα –και μόνο– άμεσης παράδοσης φορτίο αερίου, αποδεικνύοντας, έτσι, για μια ακόμη φορά, ότι η κρίση αποτελεί και μια ευκαιρία, με τη κακή της, βέβαια, εδώ, έννοια!

Σύμφωνα, λοιπόν με τα παραπάνω, μπορούμε τώρα να εξηγήσουμε γιατί ανασύρθηκαν, έτσι ξαφνικά, παλαιότερες δηλώσεις του σημερινού συμβούλου του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, Άμος Χόχσταϊν, για τον East Med, σύμφωνα με τις οποίες «οι Ηνωμένες Πολιτείες πιστεύουν ότι θα ήταν πιο αποτελεσματικό να μετατοπίσουμε το ενδιαφέρον μας στην ηλεκτρική ενέργεια και τους διασυνδετήριους αγωγούς», δηλώσεις που έρχονταν να συμπληρώσουν άλλες, ότι, δηλαδή, σύμφωνα με τις προτεραιότητες των ΗΠΑ για το κλίμα, οι τελευταίες εξετάζουν με κριτικό μάτι(!) τα νέα έργα υποδομής ορυκτών καυσίμων (τους έπιασε ο πόνος ξαφνικά), με άλλα λόγια, εκτός του ότι με τα όσα είπαν εξυπηρετούσαν τη Τουρκική πλευρά, μας είπαν, όπως αποδεικνύεται, τώρα,… μπούρδες, που εμείς καθόμασταν, σαν χάνοι, και τις ακούγαμε!

22.Το ερώτημα, βέβαια, εδώ, όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα είναι: Μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνη της, να αντιπαρατεθεί, πραγματικά, με τη Ρωσίας του Πούτιν, δεδομένου ότι μόνο η Γαλλία, από τις 27 χώρες της Ένωσης, είναι πυρηνική δύναμη; Η απάντηση είναι σίγουρα όχι.

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι πρέπει, πάλι, να σέρνεται πίσω από τις επιλογές του ΝΑΤΟ, βλέπε Αμερικής. Τουναντίον, πρέπει να επιδιώξει, μακροπρόθεσμα, μια ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Ρωσία, όταν τα πράγματα έχουν επανέλθει στην κατάσταση ή περίπου στην κατάσταση που επικρατούσε, πριν τη εισβολή της τελευταίας, στην Ουκρανία, με πρώτο και ουσιαστικό βήμα τη απομάκρυνση της περιβόητης «Αντιπυραυλικής ασπίδας» από τα σύνορά της με τη Ρωσία, δηλαδή, από τη Πολωνία και Ρουμανία, έτσι, για να είμαστε δίκαιοι και να μην ξεχνάμε τη αντίδραση της Αμερικής, όταν, τότε, επί εποχής Νικίτα Χρουστσόφ, η Ρωσία αποπειράθηκε να εγκαταστήσει πυραύλους στην Κούβα.

Τώρα, εάν κανείς πιστεύει ότι η Ρωσία, μετά απ’ αυτό, μπορεί να επιτεθεί σε χώρα του ΝΑΤΟ, τότε πρέπει, κατά τον ίδιο τρόπο, να υποστηρίξει ότι η Αμερική έπρεπε να επέμβει στρατιωτικά σε μία χώρα, τη Ουκρανία, που δεν ανήκει στη συμμαχία του ΝΑΤΟ, ενώ, αντίθετα, ήταν παλαιότερα μεταξύ των χωρών της Σοβιετικής Ένωσης, διακινδυνεύοντας τη έναρξη ενός Τρίτου και τελευταίου, για ευνόητους λόγους, Παγκοσμίου Πολέμου.

23.  Ο αρχικός σκοπός των Χρηματιστηρίων ήταν να λειτουργούν ως συναλλακτήρια, όπου γινόντουσαν οι διάφορες αγοραπωλησίες, με τις τιμές να διαμορφώνονται σύμφωνα με τη βασική αρχή του καπιταλισμού, δηλαδή, αυτήν της προσφοράς και της ζήτησης. Προοδευτικά, όμως, αυτά μετατράπηκαν σε κέντρα κερδοσκοπίας, όπου κερδίζονται και χάνονται χρήματα όχι λόγω της πραγματικής ανόδου ή πτώσης της αξίας ενός προϊόντος, δηλαδή, όχι λόγω της μικρής ή μεγάλης διαθεσιμότητος του, αλλά από τη προσδοκώμενη ή εκτιμώμενη, πραγματικά ή πλασματικά, μελλοντική διαθεσιμότητα ή έλλειψη του.

Αυτό που συμβαίνει, σήμερα, στις τιμές των ορυκτών καυσίμων και της ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω της Ουκρανικής κρίσης, αποτελεί ένα απτό παράδειγμα της σημερινής λειτουργίας των Χρηματιστηρίων, αφού μέσω αυτών κάποιοι κερδοσκοπούν ασύστολα, με τις τιμές των παραπάνω προϊόντων τη μια μέρα να εκτινάσσονται στα ύψη και τη άλλη να παρουσιάζουν αξιόλογη πτώση, ενώ αυτό δεν συμβαδίζει ούτε με τη παραγωγή μήτε με τη ζήτηση τους, δεδομένου ότι και η Ρωσία δεν διέκοψε τη παροχή φυσικού αερίου αλλά και οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες συνεχίζουν κανονικά τη διάθεση πετρελαίου, με τη ζήτηση να παραμένει, πρακτικά, αυτή που περίπου ήταν πριν, με μια προηγούμενη αύξηση να είναι προσωρινή, οφειλόμενη μόνο στην επάνοδο της οικονομίας σε κανονικούς ρυθμούς, μετά τον περιορισμό της πανδημίας του κορωνοϊού.

Και όλα αυτά, όπως και με τις πολυεθνικές, συμβαίνουν με τη ανοχή των ιδίων των κρατών, που μετά κλαίγονται για τη ακρίβεια, ενώ θα μπορούσαν να θεσπίσουν ένα απλό νόμο: Όποιος αγοράζει μετοχές δεν θα μπορεί να τις διαθέτει, εάν δεν έχει περάσει τουλάχιστον ένας μήνας από τη αγορά τους! Τότε θα βλέπαμε τις τιμές των προϊόντων να ηρεμούν και να επανέρχονται στα φυσιολογικά τους επίπεδα, η τσέπη του κόσμου να παίρνει μια βαθειά ανάσα και κάθε, κυριολεκτικά, κατεργάρης να πηγαίνει στον πάγκο του.

Αυτά, για να ξέρετε ποιοι κρύβονται, όπως πάντα, πίσω και από τα πράγματα, αλλά και από τα γεγονότα, έτσι, για να τελειώνουμε, κάποτε, με τα διάφορα παραμύθια!

24. Το θέμα των οικονομικών κυρώσεων προς τη Ρωσία χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, διότι, όπως κάθε νόμισμα, έτσι και αυτές, έχουν δύο όψεις. Έτσι πέρα από τον οικονομικό στραγγαλισμό της ρωσικής οικονομίας, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις επιπτώσεις που υπάρχουν στον τομέα της ενέργειας στην Ευρώπη, όπου οι τιμές των καυσίμων, αλλά και της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν φτάσει σε πρωτοφανή ύψη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις οικονομίες των χωρών.

Εκτός, όμως, απ’ αυτό, δεν πρέπει να μας διαφύγει ότι η Ρωσία στρέφεται πλέον προς τη Κίνα για τη διοχέτευση φυσικού αερίου, με υπογραφή συμφωνίας 25ετούς διάρκειας για τη πώληση 10 δισ. κυβικών ρωσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Άπω Ανατολής, ενώ, παράλληλα, παρά τη επιφανειακά ουδέτερη στάση που κρατά, μέχρι τώρα, η Κίνα, εκτιμάται ότι είναι πιθανόν να ανοίξει ένα διάδρομο χρηματοοικονομικών συναλλαγών με τη Ρωσία, μία «γραμμή ζωής», ώστε να μπορέσει η τελευταία να αναπνεύσει από τη οικονομική ασφυξία που της επέβαλε η Δύση.

Τέλος, σχετικά με τις κυρώσεις, η Ευρώπη Ένωση, τουλάχιστον, πρέπει να είναι πολύ προσεκτική στο που απευθύνονται. Με άλλα λόγια, ο στόχος των κυρώσεων πρέπει μεν να είναι η Ρωσική οικονομία, οι ολιγάρχες που υποστηρίζουν τον Πούτιν και τελικά ο ίδιος ο Πούτιν, δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε ότι πλήττουν, αναπόφευκτα, και τον ίδιο τον ρωσικό λαό.

 Για τον λόγο αυτό, οι κυρώσεις πρέπει να σταματούν εκεί και να μην επεκτείνονται γενικότερα, περιλαμβάνοντας, αδιακρίτως, διανοούμενους, καλλιτέχνες και αθλητές, δίνοντας έτσι τη αίσθηση στους Ρώσους ότι η Δύση είναι γενικά εναντίον τους, θεωρώντας τους, δηλαδή, συνένοχους για αυτό που γίνεται στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα, αντί να τους δείχνει ότι καταλαβαίνει ότι και αυτοί πληρώνουν το τίμημα για τη ύπαρξη του καθεστώτος Πούτιν και του ό,τι αυτό κάνει, αντί να τους δείχνει ότι θέλει να ενισχύσει τον αγώνα τους και τις φωνές τους κατά του καθεστώτος αυτού και του πολέμου, κάτι που όλοι ξέρουμε πόσο επικίνδυνο είναι, να τους στρέψει, τελικά, στην αγκαλιά του τελευταίου. Συμπερασματικά:

  Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κάνει πολλά λάθη, μέχρι τώρα, ας μην προσθέτει ακόμη ένα!

25.  Αυτός ο περιορισμός, που τόσο πολύ τον τηρούσαν στην αρχαία Αθήνα, είναι από τα λεγόμενα «εκ των ων ουκ άνευ» μιας πραγματικής Δημοκρατίας, δηλαδή, με άλλα λόγια χωρίς να πληρείται αυτός περιορισμός δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική Δημοκρατία (ας το έχουμε υπόψη και εμείς, όπου το Σύνταγμα μας δεν θέτει ένα τέτοιο περιορισμό!).

Ο λόγος, για τη αναγκαιότητα ύπαρξης ενός τέτοιου περιορισμού, είναι ότι η μακρόχρονη παραμονή στην εξουσία, όχι μόνο απομακρύνει από τα προβλήματα του λαού μιας χώρας, όχι μόνο κάνει αυτόν που είναι στη διακυβέρνηση της να πιστεύει ότι τίποτε δεν τον αγγίζει και να ολισθαίνει στη διαφθορά, αλλά, το κυριότερο, ξεχνά ότι υπάρχουν δημοκρατικές διαδικασίες, με αποτέλεσμα να κυβερνά όλο και περισσότερο απολυταρχικά, ελέγχοντας ή παραβιάζοντας τις ασφαλιστικές δικλείδες του δημοκρατικού πολιτεύματος, δηλαδή, τους θεσμούς ελέγχου της καλής λειτουργίας του, και καταλήγοντας, τελικά, σε απόλυτο νομέα της εξουσίας, βλέπε δικτάτορα.

Αν, τώρα, ψάχνεται για παραδείγματα, η ιστορία, παλαιότερη και πρόσφατη, βρίθει απ’ αυτά.

26. Η παιδεία, η πραγματική παιδεία, είναι ο θεμέλιος λίθος κάθε κοινωνίας, κάθε κοινωνίας που θέλει να στέκεται γερά στα πόδια της και δε θέλει να βλέπει να συγκροτούνται συμμορίες νεαρών που γυρνάνε στους δρόμους και διαπράττουν ληστείες, ούτε να βλέπει, έκπληκτη, χούλιγκαν να σε σκοτώνουν, γιατί, έτσι, απλώς δεν είσαι οπαδός της ομάδος τους ή, ακόμα χειρότερα, να βλέπει το απίστευτο, να εκλέγονται Νεοναζί σε μια χώρα, που οι μνήμες από τις εκτελέσεις, ανδρών, γυναικών και παιδιών είναι ακόμη νωπές!

Για να γίνει, όμως, αυτό, χρειάζονται πολλά να γίνουν και να αναθεωρηθούν (βλέπε εκτεταμένη αναφορά και προτάσεις, όπως και για άλλα καίρια θέματα, που όσο περνά ο καιρός τόσο περισσότερο μας απασχολούν και μας ταλαιπωρούν, στο σχετικό με τη Παιδεία κεφάλαιο του βιβλίου «Τικ – Τακ»). Εκείνο, όμως, που πρέπει να γίνει, και μάλιστα το ταχύτερο, είναι ξεκαθαριστεί ή σύγχυση που υπάρχει ανάμεσα στην έννοια των λέξεων εκπαίδευση και παιδεία.

Έτσι, ενώ η βασική σημασία του όρου εκπαίδευση είναι η συστηματική διαδικασία μετάδοσης γνώσεων και ανάπτυξης δεξιοτήτων, σχετικά με συγκεκριμένο αντικείμενο, κάτι που είναι, πράγματι, το αντικείμενο των σπουδών στα Πανεπιστήμια, αντίθετα, ο ρόλου του σχολείου είναι η παιδεία, δηλαδή, η συστηματική μεν παροχή γνώσεων στους νέους που φοιτούν σε αυτά, αναπόσπαστα, όμως, αυτή συνδεδεμένη με τη διαδικασία αγωγής που στοχεύει στην άνοδο του πνευματικού τους επιπέδου.

Όσο, λοιπόν, αυτό δεν γίνεται κατανοητό και ο ρόλος του σχολείου επικεντρώνεται σε όλον τον κόσμο όλο και περισσότερο στη μετάδοση «ξερών» γνώσεων, με αποκορύφωμα σε εμάς, τον τελευταίο καιρό, η τρίτη Λυκείου να έχει μετατραπεί σε μια καρικατούρα φροντιστηρίου, κυριολεκτικά ένα θέατρο του παραλόγου, όπου οι καθηγητές υποκρίνονται ότι διδάσκουν και οι μαθητές υποκρίνονται ότι παρακολουθούν(!) (αίσχος, κυρίες και κύριοι του λεγόμενου υπουργείου… Παιδείας), δεν πρέπει να μας εκπλήσσουν κοινωνικά φαινόμενα που μας κάνουν να μένουμε με το στόμα ανοικτό, απορώντας πώς και γιατί αυτά συμβαίνουν, ακόμα δε χειρότερα, να βλέπουμε, αηδιασμένοι, ότι σήμερα, ναι, σήμερα, τον 21^ο αιώνα, χώρες να κυβερνώνται από ηγέτες που, μπροστά στα όποια πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, δε διστάζουν να απαξιώνουν τελείως τη ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια και κάποιοι μόνο που δεν χτυπάνε… παλαμάκια!