ΜΠΟΡΕΙ ΤΑ ΟΜΟΡΦΑ ΔΑΣΗ ΟΜΟΡΦΑ ΝΑ ΚΑΙΓΟΝΤΑΙ, ΑΛΛΑ…

ΜΕΡΟΣ 1⁰

Στις απίστευτες σε έκταση πρόσφατες πυρκαγιές, ακουστήκαν πολλά· σχόλια, ειδικών και μη, όσων τις παρακολούθησαν από τις οθόνες των τηλεοράσεων, αλλά και από κοντά, οργισμένες φωνές όσων τις έζησαν και υπέστησαν καταστροφές, αλλά και άμεσες επικρίσεις της αντιπολίτευσης, που φοβήθηκε μήπως σβήσουν και δεν προλάβει. Είδαμε και απίστευτες σκηνές, με τεράστιες φλόγες και κατοίκους μαζί με πυροσβέστες και αεροπόρους να προσπαθούν, μάταια συχνά, να τις σβήσουν. Βγάλαμε, όμως, κάποια συμπεράσματα απ’ όλη αυτή την ιστορία ή θα επιμείνουμε να αρμενίζουμε στραβά, αφού ο γιαλός εξακολουθεί, ο «άτιμος», να μην είναι;

Εισαγωγή

Ναι, το είδαμε κι αυτό! Είδαμε να καίγεται, κυριολεκτικά, η Ελλάδα από άκρου σε άκρο, από τα βόρεια, τα Γρεβενά στη Δυτική Μακεδονία, μέχρι το νότιο άκρο της, το Γύθειο στη Μάνη, αλλά και στη Ρόδο. Οι πυρκαγιές ξεπηδούσαν παντού, άλλες μικρές και σχετικά εύκολες στην αντιμετώπιση τους και άλλες τεράστιες, όπως στην Εύβοια, την Αττική, την Ηλεία, τη Μεσσηνία και τη Μάνη, που κατέκαψαν, σχεδόν ανεξέλεγκτα, τεράστιες δασικές εκτάσεις¹, αναπόφευκτα, όμως, και σπίτια και περιουσίες πολιτών.

Προκύπτουν, λοιπόν, τα εξής ερωτήματα: Τι συνέβη; Τι έγινε ή δεν έγινε; Τι φταίει, αλλά και ποιος, ενδεχόμενα, φταίει;

Σε ό,τι ακολουθεί θα προσπαθήσουμε να δώσουμε όχι μόνο απαντήσεις στα παραπάνω, αλλά να εξετάσουμε διεξοδικά και αναλυτικά το όλο θέμα, δηλαδή, αυτό που αφορά γενικότερα το δάσος και τη διαχείριση του, κατανοώντας, παράλληλα, τι είναι επιτέλους δασική πυρκαγιά και ποιοι παράγοντες ευνοούν ή μπορεί να αποτρέψουν την εκδήλωση και εξάπλωση της, ποιοι φορείς είναι επιφορτισμένοι με τις σχετικές δράσεις, δηλαδή, την πρόληψη και την κατάσβεση της, αλλά και τι είναι εκείνο ή εκείνα που λείπουν οργανωτικά, ώστε, στο τέλος αυτού του άρθρου, έχοντας όλα αυτά υπόψη, να διατυπωθούν προτάσεις που θα μπορεί να αποτελέσουν μια στέρεη βάση, που θα καταστήσουν τις παραπάνω δράσεις, πράγματι, αποτελεσματικές.

Αναφέρουμε τα παραπάνω, διότι έτσι θα μπορέσουμε να προλάβουμε στο μέλλον, όσο είναι δυνατόν, βέβαια, παρόμοιες καταστάσεις, αλλά και τις παράπλευρες συνέπειες τους, αν ληφθεί υπόψη, μάλιστα, ότι οι νέες περιβαλλοντικές συνθήκες, που διαμορφώνονται και που στο εξής, απ’ ό,τι φαίνεται, μόνιμα θα επικρατούν, δεν αφήνουν πλέον περιθώρια για εφησυχασμούς, άλλες αναβολές, αλλά και πολλά ακόμη «μπλα – μπλα»!

Αυτό, ακόμα θα το κάνουμε, διότι οι φωνές αγανάκτησης, η επιφανειακή και κυρίως ευκαιριακή κριτική, πολλές φορές υποκριτική και για εξυπηρέτηση ιδίων σκοπιμοτήτων, όχι μόνο δεν οδηγούν πουθενά, αλλά αντίθετα μπορεί να είναι τελικά και επικίνδυνες, αφού συνήθως οδηγούν στο να αποπροσανατολίσουν από το συνολικό μέγεθος του προβλήματος, κάνοντας να παραμένουν τα βαθύτερα αίτια του, αυτά που θα οδηγήσουν νομοτελειακά πάλι στις ίδιες καταστάσεις, όπως άλλωστε συμβαίνει, δυστυχώς, χρόνια, πολλά χρόνια τώρα.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής² είναι πλέον και εδώ!

Είναι ίσως ανθρώπινο ό,τι δεν μας αφορά, άμεσα, να το προσπερνάμε σχετικά εύκολα. Μπορεί να το ακούμε από τα Μέσα ενημέρωσης, μπορεί να μας προβληματίζει, ακόμα και να αγανακτούμε ή να συγκινούμαστε, μετά όμως, από λίγο ή περισσότερο καιρό, το ξεχνάμε. Έρχονται, με τη συνδρομή, βέβαια, και των παραπάνω Μέσων, κυρίως τηλεοπτικών, αλλά και ραδιοφωνικών, άλλα πράγματα να πάρουν τη θέση τους, τις πιο πολλές φορές άσχημα, τόσο συχνά και τόσο πολύ που έχουμε οδηγηθεί, ασυνείδητα, σε ένα μαζοχιστικό εθισμό³.

Όπως είπε, όμως, ο Οράτιος, «Όταν το σπίτι του γείτονα καίγεται, θα έρθει η φωτιά και στο δικό σου»! Κι αυτό δυστυχώς συμβαίνει τώρα. Η βαθμιαία, αλλά ταχύτερα απ’ ό,τι περιμέναμε, μεταβολή του κλίματος, αυτή που αναγνωρίζεται πλέον παγκοσμίως και αποκαλείται «κλιματική αλλαγή», δεν προκαλεί πλέον μόνο το λιώσιμο των πάγων, εκεί, μακριά, στους πόλους, δεν ανεβάζει μόνο τη θερμοκρασία των θαλασσών, με αποτέλεσμα την τεράστια καταστροφή οικοσυστημάτων στους κοραλλιογενείς υφάλους και την απειλή να καταστραφεί το πλαγκτόν στις θάλασσες, που παράγει, εάν δεν το ξέρετε, περισσότερο οξυγόνο ακόμα και από αυτό το δάσος του Αμαζονίου, δεν προκάλεσε μόνο την άνοδο της θερμοκρασίας στους 50 βαθμούς στον Καναδά και δεν έγινε μόνο αιτία να προκληθούν τεράστιες πυρκαγιές στην Καλιφόρνια και (που νομίζετε;) σε αυτήν την ίδια… τη Σιβηρία! Η κλιματική αλλαγή είναι, πλέον, και εδώ και οι επιπτώσεις της κτύπησαν ήδη και τη δική μας πόρτα!

Έτσι, είχαμε αρχικά την επικράτηση μιας παρατεταμένης ανομβρίας σε πολλά μέρη της χώρας μας. Ίσως, μπορεί να πείτε ότι αυτό είναι κάτι συνηθισμένο για την καλοκαιρινή περίοδο, αυτό όμως δεν ισχύει· δεν ήταν κάτι συνηθισμένο. Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε η επιχειρησιακή μονάδα Meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, με αφορμή τη μεγάλη πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στον Σχίνο Κορινθίας στις 19 Μαΐου, στην ευρύτερη περιοχή, πριν την εκδήλωση της πυρκαγιάς, επικράτησε ξηρασία, δεδομένου ότι είχε να βρέξει 26 ημέρες (μιλάμε για περίοδο άνοιξης), ενώ από τις 15 Φεβρουαρίου μέχρι τις 20 Μαΐου έβρεξε συνολικά μόνο 6 ημέρες, με το μέγιστο αθροιστικό ύψος της βροχής σε Ισθμό και Λουτράκι να είναι μικρότερο των 30 χιλιοστών!

Δεν έφτανε όμως μόνο αυτό· ακολούθησε και μια παρατεταμένη περίοδος με υψηλές θερμοκρασίες, με τους μετεωρολογικούς σταθμούς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών να καταγράφουν για τον μήνα Ιούλιο, σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας, τιμές θερμοκρασίας πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 2010-2019 και στις τελευταίες ημέρες του μήνα να επικρατούν, μάλιστα, ακραία υψηλές θερμοκρασίες, που έφταναν έως και 8° βαθμούς πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα!

Αλλά, το κερασάκι στην τούρτα μας το επιφύλαξε η πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου, με τις θερμοκρασίες να φθάνουν, ήδη από τις αρχές της, τους 44 με 46 βαθμούς, θερμοκρασίες ρεκόρ. Αποτέλεσμα, η επικινδυνότητα για εκδήλωση πυρκαγιάς σχεδόν σε όλη την Ελλάδα να χαρακτηρίζεται από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών πολύ υψηλή, δεδομένου ότι οι παρατεταμένες αυτές συνθήκες καύσωνα και ξηρασίας, που επικράτησαν στη χώρα, να έχουν αυξήσει την ευφλεκτότητα της νεκρής καύσιμης ύλης σε ακραία υψηλά επίπεδα.

Αποτέλεσμα, η προειδοποίηση για πολύ υψηλή επικινδυνότητα πέρασε, τελικά, από το στάδιο της προειδοποίησης και έγινε ανακοίνωση για τεράστιες φωτιές στην Βόρεια Εύβοια και σε άλλα μέρη της Ελλάδος.

Αυτή είναι, λοιπόν, η μεγάλη, η βασική αλήθεια, δηλαδή, κλιματική αλλαγή με παρατεταμένες ξηρασίες και πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό είναι το τρίπτυχο που απετέλεσε, όσο κι αν κάποιοι δεν θέλουν να το πιστέψουν ή δυσκολεύονται να το παραδεχτούν, το υπόστρωμα πάνω στο οποίο εξελίχθηκαν και προφανώς θα εξελίσσονται στο μέλλον και θα μας συνοδεύουν, αν δε το συνειδητοποιήσουμε και το βάλουμε καλά στο μυαλό μας, καταστροφικές, όπως αυτές που βιώσαμε πρόσφατα (μόνο;), πυρκαγιές, αλλά και πλημμύρες, που και αυτές βιώσαμε σχετικά πρόσφατα, ας μην το ξεχνάμε!

Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι δεν πρέπει να λαβαίνουμε έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα και ότι δεν έχουμε και εμείς, συνολικά ως κράτος, αρμόδιοι φορείς και αυτοδιοίκηση, αλλά και ως άτομα, σχετικά με το ό,τι συνέβη ευθύνες και ότι δεν μας βαρύνουν λάθη και παραλήψεις, λάθη και παραλήψεις, όμως, που πρέπει όχι μόνο να εντοπιστούν, ώστε οι σχετικές ευθύνες να αποδοθούν όπου και όπως πρέπει, αλλά και να διορθωθούν, για να μη λέμε κάθε χρόνο, πάνω από τα αποκαΐδια, τα ίδια και τα ίδια.

Πάμε, λοιπόν, παρακάτω, για να δούμε, προτού προχωρήσουμε στο θέμα των παραλήψεων και τον καταλογισμό τυχόν ευθυνών, στο πώς είναι γενικά οργανωμένος ο κρατικός μηχανισμός για τη φροντίδα των δασών και την πρόληψη αρχικά, αλλά και την αντιμετώπιση μετέπειτα τυχόν δασικών πυρκαγιών, τι διαθέτουν οι αρμόδιοι για τον σκοπό αυτό Φορείς σε μέσα και προσωπικό, αλλά και το εάν διαθέτουν τους αναγκαίους πόρους για επιτέλεση του έργου τους· και, τέλος, ποιες και σε τι βαθμό προετοιμασίες υπήρξαν από τον κρατικό μηχανισμό, γενικότερα, και τους Φορείς αυτούς, ειδικότερα, ενόψει της έναρξης της αντιπυρικής περιόδου, που ξεκινά από την 1^η Μαΐου, και βέβαια, εάν αυτές οι προετοιμασίες ήταν αρκετές.

Τι είναι δάσος. Εμπλεκόμενοι με τη διαχείριση του και τις δασικές πυρκαγιές Φορείς 

Όπως καταλαβαίνετε, η ανάλυση σε πλήρη έκταση των όσων έχουμε αναφέρει παραπάνω είναι ένα θέμα τεράστιο, που τα επιμέρους τμήματα του έχουν κατά καιρούς απασχολήσει πολύ και πολλούς και για αυτό μια τέτοια ανάλυση ξεφεύγει από τον σκοπό του παρόντος, που αποσκοπεί στο να δώσει μια όσο το δυνατόν πιο περιεκτική και κυρίως συνολική εικόνα του θέματος που έχει προκύψει, με αφορμή τις πρόσφατες πυρκαγιές, σχετικά με τον τρόπο, γενικότερα, διαχείρισης και προστασίας του δάσους καθώς και της αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών, όταν αυτές εκδηλωθούν, παραπέμποντας, όμως, όσους ενδιαφέρονται για περισσότερες πληροφορίες, με τη βοήθεια ηλεκτρονικών συνδέσμων (hyperlinks), κατευθείαν στα κείμενα των σχετικών πηγών.

Κατ’ αρχάς, όμως, προτού προχωρήσουμε, περιγράφοντας το τι κάνει ή πρέπει να κάνει κάθε ένας από τους Φορείς που είναι αρμόδιοι ή εμπλέκονται με το δάσος, τη διαχείριση και προστασία του καθώς και την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών, σκόπιμο είναι να αναφέρουμε⁴ τι ορίζεται ως δάσος, σε αντιδιαστολή με αυτό που αποκαλούμε, συνήθως, λανθασμένα όμως, δασική έκταση.

·    Ως δάσος ή δασικό οικοσύστημα νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, μαζί με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασης τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές).

·   Δασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιά.

Όσον αφορά τους Φορείς που εμπλέκονται, άμεσα ή έμμεσα, με το δάσος, τη διαχείριση του και τις δασικές πυρκαγιές, αυτοί είναι οι εξής:

α)      Δασική Υπηρεσία,

β)      Γενικά Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ),

γ)      Πυροσβεστικό Σώμα (Π.Σ.),

δ)      Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και οι Περιφέρειες.

Δασική Υπηρεσία

Κύριος φορέας για την ανάπτυξη, προστασία και διαχείριση των δημοσίων δασών της χώρας, τη δασοπολιτική και δασοτεχνική εποπτεία και επιτήρηση των μη δημοσίων δασών είναι η Δασική Υπηρεσία, που πρόσφατα, αφού έπρεπε να συμβεί το ό,τι συνέβη με τις καταστροφικές αυτές πυρκαγιές, υπήχθη, επιτέλους, στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όπου ανήκε άλλωστε το 2009, προτού υπαχθεί στις αποκεντρωμένες Διοικήσεις το 2010 (Ν. 3852/2010), ελπίζοντας, τώρα, όλοι εμείς να παραμείνει εκεί και να σταματήσει, επιτέλους, αυτό το παντελώς ανεύθυνο και ευκαιριακό πινγκ – πονγκ των εκάστοτε κυβερνήσεων (τα παιδία παίζει!).

Σήμερα, ο σκοπός της Δασικής Υπηρεσίας, δεδομένου ότι από το 1998 της αφαιρέθηκε η αρμοδιότητα για την καταστολή των δασικών πυρκαγιών (Ν. 2612/1998), με ανάθεση αυτών και παρά την έντονη αντίθεση της τότε αντιπολίτευσης αποκλειστικά στο Πυροσβεστικό Σώμα, είναι βασικά, όπως αναφέραμε παραπάνω και μεταξύ των άλλων αρμοδιοτήτων και δραστηριοτήτων που είναι επιφορτισμένη, η προστασία και η ανάπτυξη των δασών και των δασικών εκτάσεων της περιοχής ευθύνης της, αλλά και η αξιοποίηση - εκμετάλλευση αυτών καθώς και η εξυπηρέτηση των πολιτών στα πλαίσια των παραπάνω αυτών σκοπών, συμβάλλοντας έτσι στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.

Συγκεκριμένα, όσον αφορά την πρόληψη και την αντιπυρική προστασία των δημοσίων δασών και δασικών εκτάσεων, στις ευθύνες της περιλαμβάνεται η διάνοιξη – συντήρηση - βελτίωση και ασφαλτόστρωση των Δασικών δρόμων.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρατίθενται στη εξαιρετική σε πληρότητα «Έκθεση Επιθεώρησης – Έρευνας» σχετικά με τη Δασική Υπηρεσία, που δημοσιεύθηκε το 2013 (δεν βρέθηκαν νεώτερα στοιχεία), στη χώρα υπήρχαν 103 Δασαρχεία, όπου υπηρετούσαν 492 Γεωτεχνικοί και Δασολόγοι, 313 Δασοπόνοι καθώς και 1.749 Δασοφύλακες⁵ και άλλες ειδικότητες.

Τέλος, όσον αφορά τη χρηματοδότηση της Δασικής Υπηρεσίας για την υλοποίηση όλων των παραπάνω, αυτή γίνεται μέσω διαφόρων Προγραμμάτων και Πράσινων Ταμείων, όπου σε εκείνα τα έργα που θεωρούνται διαχρονικά επαναλαμβανόμενες δράσεις και που οι δράσεις αυτές μπορεί να χαρακτηριστούν ως ανελαστικές, όπως η αντιπυρική προστασία που αναφέρθηκε παραπάνω και οι δασικές μελέτες και η διαχείριση δημοσίων δασών, εγγράφονται, σε ετήσια βάση, πιστώσεις ύψους 3,6 έως 4,0 εκατομ. ευρώ.

Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας

Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, που υπαγόταν, μέχρι τον Σεπτέμβριο, διοικητικά στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, έχει, μεταξύ των άλλων, ως γενική αποστολή:

1.   Τη μελέτη, το σχεδιασμό, την οργάνωση και το συντονισμό της δράσης για την πρόληψη και αντιμετώπιση των φυσικών, τεχνολογικών και λοιπών καταστροφών ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, καθώς και την ενημέρωση του κοινού για τα ζητήματα αυτά.

2.  Τον συντονισμό του έργου και των δράσεων αντιμετώπισης των καταστροφών, κατά την εκδήλωση των φαινομένων, καθώς και το έργο αποκατάστασης των προκαλούμενων ζημιών.

 Στα πλαίσια του σχεδιασμού αυτού έχει εκδώσει υπόδειγμα σχεδίου, για τη σύνταξη από τους Δήμους των δικών τους, προς αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών εξαιτίας πυρκαγιών καθώς και διευκρινήσεις που, όπως είναι κατανοητό, είναι εξαιρετικά σημαντικές σχετικά με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για την προληπτική απομάκρυνση μέρους της βλάστησης (εργασίες καθαρισμού) σε ιδιοκτησίες. Στην αρμοδιότητα της ΓΓΠΠ υπάγεται και η έκδοση ημερησίων Χαρτών Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς

Θα πρέπει τέλος να αναφερθεί ότι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας είχε εκδώσει στα πλαίσια του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας με τη συνθηματική λέξη «Ξενοκράτης», ήδη από το 2018, το πληρέστατο Σχέδιο δράσεων Πολιτικής Προστασίας, για την αντιμετώπιση κινδύνων, λόγω δασικών πυρκαγιών, τον δε Δεκέμβριο του 2019 την αναθεωρημένη έκδοση Γενικού Σχεδίου, με την κωδική ονομασία «ΙΟΛΑΟΣ», για το ίδιο θέμα.

Ειδικά, με το τελευταίο καλούνταν οι Περιφέρειες, οι Δήμοι και οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας να ολοκληρώσουν μέχρι το τέλος Μαρτίου 2020 τον σχεδιασμό για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών εξαιτίας δασικών πυρκαγιών, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, (ΥΠΕΝ), να ρυθμίσει θέματα συνεργασίας μεταξύ Πυροσβεστικού Σώματος και Δασικής Υπηρεσίας, οι δε λοιποί φορείς της κεντρικής διοίκησης (Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) να προβούν, κατά την κρίση τους, σε τυχόν αναθεώρηση του σχεδιασμού τους.

Πυροσβεστικό Σώμα

Το Πυροσβεστικό Σώμα συνιστά επιχειρησιακή δομή που υπαγόταν, μέχρι πρόσφατα, στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Το Σώμα αυτό έχει, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, ως αποστολή: 

1.  Την ασφάλεια και προστασία της ζωής και περιουσίας των πολιτών και του Κράτους, του φυσικού περιβάλλοντος και, ιδίως, του δασικού πλούτου της Χώρας από κινδύνους φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και λοιπών απειλών. 

2. Την ευθύνη και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό της αντιμετώπισης των πυρκαγιών και των πλημμυρών, καθώς και την παροχή συνδρομής για τη διάσωση των ατόμων και των υλικών αγαθών που απειλούνται από αυτές. Ο «επιχειρησιακός σχεδιασμός» περιλαμβάνει ενέργειες που εξασφαλίζουν τον έγκαιρο εντοπισμό, την αναγγελία και επέμβαση, ώστε να επιτυγχάνεται η άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση, μεταξύ των άλλων, των πυρκαγιών και των κινδύνων που απορρέουν από αυτές.

3. Την ευθύνη για τη διςξαγωγή των πυροσβεστικών - διασωστικών επειχειρήσεων της Πολιτικής Προστασίας της Χώρας. 

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία⁶ υπάρχουν 300 Πυροσβεστικές Υπηρεσίες, σε όλες τις πρωτεύουσες των Νομών καθώς και στις πόλεις εθνικής σημασίας, σε μεγάλες δε πόλεις που παρουσιάζουν αυξημένο πυροσβεστικό ενδιαφέρον, όπως, Αθήνα, Πειραιάς, Θεσ/νίκη, λειτουργούν περισσότεροι του ενός Πυροσβεστικοί Σταθμοί, ενώ ο αριθμός αυτών που υπηρετούν στο Πυροσβεστικό Σώμα είναι, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, 17,123 πυροσβέστες, εκ των οποίων 10.773 είναι μόνιμοι, 3.500 εποχιακοί, 3.850 5ετούς θητείας και 2.000 εθελοντές, αριθμός που, εάν δεν υπολείπεται εκείνου που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών που υπάρχουν, λόγω της αύξησης των σχετικών αρμοδιοτήτων, με την ανάθεση, όπως αναφέραμε από το 1998, στο Πυροσβεστικό Σώμα της αποκλειστικής ευθύνης για τη δασοπυρόσβεση, σίγουρα χρειάζεται, όπως θα προτείνουμε αργότερα, αλλαγή στη σύσταση του.

Επίσης, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία το Πυροσβεστικό Σώμα έχει 3.500 πυροσβεστικά οχήματα, εκ των οποίων (στοιχεία 2014) 2.500 Υδροφόρα, 800 Βοηθητικά και 200 Ειδικά. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο Πυροσβεστικό Σώμα ανήκουν και 5 πυροσβεστικά πλοιάρια καθώς και ένα σκάφος έρευνας και διάσωσης

Τέλος, όσον αφορά τα εναέρια μέσα, το Πυροσβεστικό Σώμα διέθετε εφέτος συνολικά 70 (σύμφωνα με δηλώσεις του υφυπουργού, τότε, παρά τω πρωθυπουργώ κ. Σκέρτσου αυτά ήταν 74), εκ των οποίων ιδιόκτητα ήταν 14 Canadair, δηλαδή 8-9 CL-215 και 5 (7 σύμφωνα με νεώτερα στοιχεία) CL-415, 19 αεροσκάφη PZL (Πετσετέλ), 2 ελικόπτερα Super Puma Super Puma, 3 BK-117 της Πυροσβεστικής καθώς και τρία Chinook (Σινούκ) του Στρατού τα δε υπόλοιπα ήταν ενοικιαζόμενα.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αρκετά από τα δικά μας αεροσκάφη είναι γερασμένα (αναφέρεται ότι τα Canadair CL-215 είναι ηλικίας 50 ετών!) και, παρά τη συντήρηση και αναβάθμιση που έχει γίνει, και γίνεται, είναι δύσκολη η συνεχής διαθεσιμότητά τους, γεγονός που υποχρέωσε την Πολιτική Προστασία, προκειμένου να υπάρχει διαρκώς διαθεσιμότητα, αλλά και ικανός αριθμός πυροσβεστικών αεροσκαφών για τις ανάγκες δασοπυρόσβεσης της χώρας, να προχωρήσει εφέτος, όπως και στα προηγούμενα χρόνια, στη μίσθωση 29 συνολικά πυροσβεστικών αεροσκαφών, και συγκεκριμένα:

·    10 ελικοπτέρων βαρέος τύπου Erickson (ενός παραπάνω από πέρυσι),

·    12 ελικοπτέρων μεσαίου τύπου Kamov-32A1, όπως και πέρυσι,

·    6 αμερικανικής κατασκευής ελικοφόρων αμφιβίων αεροσκαφών Air- Tractor FireBoss πολλαπλών ρόλων,

·   1 ρωσικό Beriev Be-200, γιγαντιαίο αεροσκάφος πολλαπλών χρήσεων που μπορεί να μεταφέρει 12 τόνους νερού!

ΟΤΑ και Περιφέρειες

Οι ΟΤΑ και Περιφέρειες έχουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, με τις υδροφόρες δε και τα μηχανήματα έργου που διαθέτουν, μπορεί να βοηθήσουν αποτελεσματικά στο έργο της αντιμετώπισης τους, όταν αυτές έχουν πλέον εκδηλωθεί.

Έτσι, όπως προβλέπεται άλλωστε από τις αναλυτικές οδηγίες που εκδόθηκαν κατά καιρούς από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και έχουν αναφερθεί στα παραπάνω, οι Δήμοι και Περιφέρειες πρέπει να προβαίνουν κατά περίπτωση:

    1.    Σε μελέτη και εκτέλεση δασοτεχνικών έργων (καθαρισμοί δασικής βλάστησης, κ.λπ.) σε δημόσια δάση και δασικές εκτάσεις, σύμφωνα με τις υπάρχουσες σχετικές διατάξεις.

    2.  Στην εκτέλεση προγραμμάτων προληπτικού καθαρισμού της βλάστησης, για τη μείωση του κινδύνου, σε περιοχές ιδιαίτερης προστασίας (άλση, πάρκα, κατασκηνώσεις, κ.λπ.) που είναι στην αρμοδιότητα τους.

3.   Στην εκτέλεση έργων και εργασιών προληπτικού καθαρισμού από τους Δήμους, καθ' υπόδειξη και συνεργασία με τις κατά τόπους αρμόδιες Δασικές Υπηρεσίες, της βλάστησης, κυρίως στη ζώνη μίξης δασών - πόλεων και οικισμών, για λόγους αντιπυρικής προστασίας των πολεοδομικών τους συγκροτημάτων.

4.  Στην απομάκρυνση των υπολειμμάτων καθαρισμού της βλάστησης που ενεργείται, για τους ίδιους λόγους, από ιδιοκτήτες σε περιβάλλοντες χώρους κατοικιών και οικοπεδικές εκτάσεις, εντός των διοικητικών τους ορίων.

5.  Στην εκτέλεση έργων καθαρισμού κατά μήκος του οδικού δικτύου που διέρχεται μέσα από δάση περιοχών, που χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα επικίνδυνες για εκδήλωση πυρκαγιών, και περιλαμβάνουν, κατά κύριο λόγο, τον προληπτικό καθαρισμό της βλάστησης σε φυτεμένες νησίδες, πρανή δρόμων ή χώρους στάθμευσης.

6. Τέλος, λήψη μέτρων για την αποφυγή πρόκλησης πυρκαγιάς από τη λειτουργία χώρων ανεξέλεγκτης εναπόθεσης αστικών απορριμμάτων.

Πάντως, αν θεωρήσετε, ειδικά για τους Δήμους, ότι οι παραπάνω υποχρεώσεις αρκούν, μάλλον κάνετε λάθος, αφού υπάρχει κάτι ακόμη που, αν και δεν είναι υποχρεωτικό, μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, αλλά αυτό θα το αναφέρουμε στην ενότητα που αφορά το τι πρέπει να γίνει, πέρα απ’ όσα γίνονται ήδη ή προβλέπονται να γίνουν.

Σημειώσεις

1.   Από πλευράς καθαρά ορισμού, δασική έκταση είναι εκείνη όπου η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή, δηλαδή τα δέντρα, ή θαμνώδης, είναι αραιά. Για λόγους ευκολίας, όμως, σε ό,τι ακολουθεί, αναφέροντας «δασική έκταση», θα εννοούμε, κατά παρέκκλιση, περιοχή σημαντικής έκτασης, όπου φύονται πολλά και πυκνά μεταξύ τους δέντρα. Το ίδιο όμως θα συμβαίνει, όταν αναφέρουμε «πυρκαγιές», αντί για δασικές πυρκαγιές.

2.   Ίσως έχετε μπερδευτεί, ακούγοντας την παγκόσμια κοινότητα, πολιτικούς, επιστήμονες, αλλά και οργανώσεις για την προστασία της φύσης, να ομιλούν για κλιματική αλλαγή και άλλους, π.χ. ο καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών κ. Ευθύμιος Λέκκας, να λένε ότι είναι σωστότερο να ομιλούμε για κλιματική κρίση, καθόσον η κλιματική αλλαγή είναι ένα φυσικό φαινόμενο που συμβαίνει στη Γη κάθε 10 με 12 χιλιάδες χρόνια. Το μπλέξιμο είναι μεγάλο, αφού και η ίδια η WWW, σε άρθρο της για την κλιματική κρίση, αναφέρεται σε κλιματική αλλαγή.

Τι συμβαίνει λοιπόν; Για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους, θα πούμε ότι, κατ’ αρχάς, όλοι έχουν δίκαιο(;), μόνο που όταν ομιλούμε σήμερα για κλιματική αλλαγή, ομιλούμε για την αλλαγή της θερμοκρασίας της Γης, ειδικά από το 1975, που προκαλείται από εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, δηλαδή, την καύση ορυκτών καυσίμων, την κτηνοτροφία κ.λπ., τις δε συνέπειες της αλλαγής αυτής του κλίματος τις αναφέρουμε ως κλιματική κρίση.

Είναι κάτι αντίστοιχο με αυτό που συμβαίνει π.χ. με τα ενεργά ρήγματα στον φλοιό της Γης και τους σεισμούς, όπου η ενεργοποίηση, δηλαδή, η διατάραξη της κατάστασης, ενός τέτοιου ρήγματος προκαλεί το γνωστό σε μας φαινόμενο που αποκαλούμε σεισμό, χωρίς αυτό, όμως, να σημαίνει ότι το ρήγμα αυτό θα πάψει να είναι ενεργό. Αντίθετα, επειδή οι δυνάμεις που εξασκούνται στα τοιχώματα του ρήγματος δεν παύουν να δρουν, σε μερικά ή εκατοντάδες χρόνια θα έχουμε την επανάληψη του ιδίου φαινόμενου, δηλαδή πάλι ένα νέο σεισμό. Η διαφορά με την κλιματική αλλαγή είναι ότι όσο αυτή εξελίσσεται τόσο οι επιπτώσεις της, οι κλιματικές κρίσεις, θα είναι πιο συχνές, αλλά και πιο καταστροφικές.

3.  Το πιο ανησυχητικό, αλλά και προσβλητικό, ως ανθρώπινη συμπεριφορά, είναι ότι αυτό το τελευταίο έχει κυριαρχήσει και σε κάποιους ραδιοφωνικούς σταθμούς, αρκετούς θα λέγαμε, που δεν έχουν καλά – καλά προλάβει να ανακοινώσουν μια δυσάρεστη είδηση με καταστροφές ή/και θάνατο ανθρώπων και ακολουθεί ένα ξέφρενο «ταρατατζούμ», λες και ανακοίνωσαν απλώς κάτι και ότι, εντάξει, δεν συμβαίνει και τίποτε. Μένεις κυριολεκτικά έκπληκτος, βλέποντας ότι κάποιους, τους υπεύθυνους της επιλογής της μουσικής που θα ακουστεί στην εκπομπή, αλλά και με μεγάλη ευθύνη του ίδιου του παραγωγού της, δεν τους επηρεάζει τίποτε, συνεχίζοντας να ζουν στην «κοσμάρα» τους!

Ίσως, όμως, πείτε: τι να βάλουν, Μπάχ; Όχι, βέβαια. Όχι, όμως, και Disco σε κηδεία! Πάντως, εδώ δεν έχεις να πεις κάτι άλλο παρά αυτό που ανεφώνησε ο Κικέρων: «O tempora, o mores» (Ω καιροί, ω ήθη)!

4.  Για τους ενδιαφερόμενους, οι ορισμοί σχετικά με οτιδήποτε αφορά αυτό που λέγεται πράσινο, δηλαδή, από δάση μέχρι περιαστικό πράσινο και δημόσιες γαίες, δίδονται στο Άρθρο 1 του σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που αφορά τα Δασικά οικοσυστήματα.

5.   Ο μεγάλος αριθμός των Δασοφυλάκων έναντι αυτού των 708 που προβλεπόταν, οφείλεται στο ότι το 2011 έγινε ενσωμάτωση της Ελληνικής Αγροφυλακής στη Δασική Υπηρεσία. Αντίθετα, ο αριθμός των Δασοπόνων ήταν από τότε κατά 33% μικρότερος εκείνου που προβλεπόταν (572).

Η ανάγκη πρόσληψης Δασολόγων/Δασοπόνων για την κάλυψη των αναγκών της Δασικής Υπηρεσίας γίνεται ιδιαίτερα επιτακτική σήμερα, όπου η Δασική υπηρεσία καλείται, πέραν των άλλων πολλαπλών υποχρεώσεων που έχει, να ολοκληρώσει και το μεγάλο και εξαιρετικά σημαντικά, αλλά και σύνθετο έργο των Δασικών Χαρτών, με τις συσσωρευμένες από το έτος 2017 αντιρρήσεις να ανέρχονται πλέον στις 170.000(!) περίπου, γεγονός που επισήμανε πρόσφατα με επιστολή του και ο υπουργός ΥΠΕΝ προς τον υπουργό Εσωτερικών.

6. Τα στοιχεία αυτά, σχετικά με τους Πυροσβεστικούς σταθμούς και Υπηρεσίες, το απασχολούμενο προσωπικό και τον αριθμό των πυροσβεστικών οχημάτων, ελήφθησαν αναγκαστικά, δεδομένου ότι η ιστοσελίδα του Σώματος αυτού δεν αναφέρει παραδόξως(;) τίποτε σχετικό, από τη Βικιπαίδεια.

ΜΕΡΟΣ 2^Ο

Δασικές πυρκαγιές και πράσινο στην Ελλάδα

Προτού προχωρήσουμε παρακάτω, εξετάζοντας το τι έφταιξε και δεν μπόρεσε να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες αυτές πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού, θεωρούμε σκόπιμο να δούμε ακόμη και να κατανοήσουμε ορισμένα πράγματα που αφορούν τις δασικές πυρκαγιές.

Βασικοί παράγοντες για την έναρξη πυρκαγιάς και την εξάπλωση της στα δάση  

Οι δύο από τους τρείς παράγοντες που είναι απαραίτητοι για τη δημιουργία φλόγας υπάρχουν στα δάση· καύσιμη ύλη (ζωντανή και νεκρή βιομάζα¹) και οξυγόνο. Ο τρίτος που λείπει, η θερμοκρασία, είναι απαραίτητο να φτάσει τους 300 ^οC, τουλάχιστον, γεγονός που καταρρίπτει τον μύθο ότι οι πυρκαγιές στα δάση μπορεί να οφείλονται, τάχα, και σε σπασμένα γυαλιά ή πεταμένα μπουκάλια, ενώ μας λέει και κάτι, όταν αυτές εκδηλώνονται μέσα στα μεσάνυχτα(!) και δεν οφείλονται σε φυσικά φαινόμενα (κεραυνούς) ή στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος υψηλής τάσης.

Πάντως, από τη στιγμή που δημιουργηθεί φλόγα, η μετάδοση της θερμότητας γίνεται με τους τρεις γνωστούς τρόπους, δηλαδή:

1.    με επαφή, από ένα σημείο της καύσιμης ύλης σε ένα άλλο,

2.    με επαγωγή, δηλαδή με μεταφορά και διάχυση των θερμών αερίων της καύσης,

3.    με ακτινοβολία που προέρχεται από τη φλόγα.

Από τους τρείς αυτούς τρόπους η επαφή έχει πολύ μικρό ρόλο στην εξάπλωση της πυρκαγιάς, λόγω της μικρής αγωγιμότητας της καύσιμης ύλης. Η μεταφορά, όμως, θερμότητας με επαγωγή είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, προθερμαίνοντας την καύσιμη ύλη που υπάρχει στο έδαφος κάτω από τις κόμες των δέντρων, οπότε οι κόμες αυτές δέχονται μεγάλες ποσότητες θερμότητας από την επαγωγή των θερμών αερίων και αναφλέγονται, προτού καν ακόμη αναφλεγούν οι φυλλωσιές και τα κλαδιά των δέντρων που είναι δίπλα τους και πιο χαμηλά (υπόροφος), οπότε έχουμε την περίπτωση δασικής πυρκαγιάς που καλείται πυρκαγιά κόμης.

Αξίζει, εδώ, να σημειωθεί ότι η συνεισφορά της επαγωγής στην προθέρμανση της καύσιμης ύλης και την εξάπλωση της πυρκαγιάς αυξάνεται σημαντικά στο μέτωπο της πυρκαγιάς, όταν φυσάει ισχυρός άνεμος που μεταφέρει τα θερμά αέρια μπροστά από τη φωτιά, και γίνεται μεγαλύτερη όσο υψηλότερη είναι η καύσιμη ύλη, στα δε δάση με πυκνή και συνεχή κόμη δέντρων και με ισχυρό άνεμο η φωτιά εξαπλώνεται με μεγάλη ταχύτητα από κόμη σε κόμη κινούμενη ανεξάρτητα και ταχύτερα από την πυρκαγιά του υπορόφου!

Η ακτινοβολία, τέλος, που προέρχεται από τη φλόγα είναι ο σημαντικότερος τρόπος μεταφοράς θερμότητας και παίζει πάντοτε σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση της πυρκαγιάς, θερμότητα που αυξάνεται, λόγω και της ακτινοβολίας αυτής, κατά πολύ, όταν η απόσταση από τη φλόγα μικραίνει ή όταν φυσά άνεμος, κάτι που ξέρουν, από ιδία εμπειρία, πολύ καλά οι πυροσβέστες και όσοι το έχουν ζήσει, όπου, όταν καίγονται υψηλά δέντρα και το ύψος της φλόγας είναι μεγάλο, δεν μπορούν να πλησιάσουν ακόμα και σε απόσταση 60 μέτρων (η θερμοκρασία της φλόγας μπορεί να φτάσει, ακόμα και να ξεπεράσει, τους 1.000 ^οC!).

Αυτά, για να ξέρουμε τι συμβαίνει και να θυμηθούμε και τα όσα είπαν οι διάφοροι άσχετοι σχολιαστές ή καιροσκόποι πολιτικοί, που θεωρούν ότι η κατάσβεση μιας τέτοιου είδους δασικής πυρκαγιάς, όταν πλέον αυτή έχει εξαπλωθεί, μπορεί να αντιμετωπιστεί ή, με άλλα λόγια, ότι ο ίδιοι θα μπορούσαν, προφανώς, να την αντιμετωπίσουν καλύτερα!

Συμπερασματικά, από τα παραπάνω συνάγεται ότι το τρίπτυχο της ύπαρξη καύσιμης ύλης από ζωντανή και νεκρή βιομάζα, τα αφρόντιστα δάση, με πυκνά και ψηλά πεύκα και, βέβαια, το κάτι ή ο κάποιος(!), μην το ξεχνάμε, που θα δημιουργήσει την αναγκαία για την ανάφλεξη θερμοκρασία, είναι η βάση για να σκεφτούμε τι θα κάνουμε ή μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε, όσο αυτό είναι δυνατόν και περνά από το χέρι μας, την εκδήλωση μιας πυρκαγιάς. Όλα τα άλλα για το θέμα αυτό είναι απλώς «πασατέμπος», για να περνά η ώρα!

Μέτρα για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών

Η αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών γίνεται με δύο στενά αλληλένδετα σύνολα δράσεων, που επιχειρησιακά μόνο μπορούμε να τα διακρίνουμε σε μέτρα που αφορούν την πρόληψη και εκείνα που αφορούν την καταστολή της πυρκαγιάς, δηλαδή τον περιορισμό και τελικά την κατάσβεση της.

Όσον αφορά τις δράσεις πρόληψης, αυτές, συνάγονται από τα όσα αναφέραμε για τις σχετικές αρμοδιότητες των αρμοδίων φορέων, αλλά και από τα όσα αναφέρθηκαν αμέσως παραπάνω, και είναι βασικά:

1.  Ο καθαρισμό των δασών, όπου και όσο είναι δυνατόν, από τη βιομάζα που υπάρχει και έχει συσσωρευτεί καθώς και αραίωση της πύκνωσης των δέντρων².

2.  Ο καθαρισμός των αντιπυρικών ζωνών, ιδίως αυτών που υπάρχουν (και πρέπει να υπάρχουν) μεταξύ των περιαστικών δασών και των γειτονικών με αυτά οικισμών, με ταυτόχρονο μετριασμό και σε αρκετό βάθος του ύψους των δέντρων εκατέρωθεν των ζωνών αυτών, ώστε να αποτραπεί σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς η μετάδοση αυτής με το φαινόμενο «φωτιάς κόμης» που έχουμε αναφέρει.

3.   Αντίστοιχος καθαρισμός των περιαστικών δασών, αλλά και των δρόμων, πάρκων και αλσών που γειτνιάζουν μα αυτά, με ταυτόχρονο μετριασμό του ύψους των δέντρων τόσο στα δάση αυτά όσο και στους παραπάνω δρόμους κ.λπ. για τους λόγους που αναφέραμε.

4. Ανάρτηση χαρτών επικινδυνότητας για την εκδήλωση πυρκαγιάς ανά περιοχή, με απαγόρευση εργασιών στο ύπαιθρο που μπορεί να προκαλέσουν πυρκαγιά, αλλά και με ταυτόχρονη λήψη άλλων περιοριστικών μέτρων, όπως η έγκαιρη απαγόρευση πρόσβασης, διέλευσης ή παραμονής σε δάση, άλση κ.λπ., στις περιοχές εκείνες που ο βαθμός επικινδυνότητας είναι υψηλός (4 κα βεβαίως 5), υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι οι απαγορεύσεις αυτές όχι μόνο ανακοινώνονται (στην Ελλάδα βρισκόμαστε), αλλά και επιτηρούνται συστηματικά!

 5.  Αντικατάσταση σε αρκετό βάθος, εφόσον το επιτρέπουν οι κλιματολογικές συνθήκες και το έδαφος και κατόπιν σύμφωνης γνώμης και της Δασική Υπηρεσίας, των περιαστικών δασών χαλεπίου πεύκης (αποτελεί σε μεγάλο ποσοστό τη σύσταση των δασών στην Ελλάδα) ή τουλάχιστον εκατέρωθεν των αντιπυρικών ζωνών με άλλο είδος δέντρου, κυρίως με χαρουπιές³.

Ίσως, βέβαια, πείτε ότι κάποια από αυτά κατά κάποιο τρόπο γίνονται, το θέμα όμως δεν είναι εάν «κατά κάποιο τρόπο» γίνονται, και μάλιστα, ανάλογα με τη βούληση κάθε Δημοτικής και Περιφερειακής αρχής, αλλά και εάν ουσιαστικά εφαρμόζονται, με επιβολή άμεσων κυρώσεων σε όσους τα αθετούν ή τα παραβαίνουν, είτε αυτοί είναι αρμόδιοι Φορείς ή απλοί πολίτες και επιχειρήσεις. Το πώς όμως αυτά μπορεί να ελεγχθούν θα το αναφέρουμε στα μέτρα που προτείνουμε.

Ειδικά, η απαγόρευση εργασιών στο ύπαιθρό, όταν οι καιρικές συνθήκες το επιβάλλουν, δεν πρέπει μόνο να ανακοινώνεται και να προβάλλεται με χαλαρό τρόπο και σποτάκια, αλλά να υπενθυμίζεται με κάθε τρόπο και κατ’ επανάληψη ότι οι αμέλειες δεν συγχωρούνται και οι παραβάτες θα υποστούν αυστηρές κυρώσεις, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι ο σχετικός νόμος θα αλλάξει άμεσα και θα επανέλθει, ως βασική διατύπωση τουλάχιστον, ο προηγούμενος⁴, έτσι, για να μην κοροϊδευόμαστε! Αυτό, βέβαια, εφόσον και η δικαιοσύνη σε αυτές τις περιπτώσεις δρα άμεσα και αποφασιστικά, χωρίς οι υποθέσεις να σέρνονται και οι αυτόπτες μάρτυρες να ταλαιπωρούνται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για αντίστοιχες περιπτώσεις στο μέλλον, για χρόνια⁵.

Όσον αφορά τώρα τον περιορισμό, αρχικά, και τελικά την κατάσβεση της πυρκαγιάς χρειάζεται η δημιουργία ή ύπαρξη:

1.  Δασικών δρόμων, που θα συντηρούνται όμως κατάλληλα, ώστε να είναι δυνατή η πρόσβαση των πυροσβεστικών οχημάτων και πυροσβεστών.

2.    Κατάλληλων αντιπυρικών ζωνών⁶, ιδιαίτερα στα σύνορα οικισμών με περιαστικό δάσος.

3. Ανοιχτών δεξαμενών νερού μέσα στο δάσος, ώστε ο ανεφοδιασμός των πυροσβεστικών ελικοπτέρων να γίνεται εύκολα και γρήγορα.

4.  Πυροσβεστικών κρουνών, όπου αυτό είναι δυνατόν, και κλειστών δεξαμενών μέσα στο δάσος και κοντά στους δασικούς δρόμους, ώστε ο ανεφοδιασμός των πυροσβεστικών οχημάτων να γίνεται και αυτός εύκολα και γρήγορα, με την προϋπόθεση ότι η καλή τους λειτουργία και πληρότητα αντίστοιχα θα ελέγχεται περιοδικά.

5. Τεχνικών μέσων, δηλαδή πυροσβεστικών οχημάτων, αεροσκαφών και αναγκαίου εξοπλισμού.

Όλα αυτά, όμως, για να μην παραμείνουν σχέδιο επί χάρτου, απαιτούν την ύπαρξη του αναγκαίου, αλλά και σωστά εκπαιδευμένου και χωροταξικά κατανεμημένου προσωπικού, που θα μπορεί να επέμβει στο πρώτο, αλλά τόσο κρίσιμο για την κατάσβεση της πυρκαγιάς, στάδιο, όσο και αργότερα, όταν αυτή πλέον έχει εξαπλωθεί, και, όπως πάντα, χρηματικών πόρων, θέματα για τα όποια θα αναφερθούμε στις σχετικές προτάσεις που θα κάνουμε στο 4ο μέρος αυτού του άρθρου που αποτελεί ουσιαστικά μια πραγματεία σχετικά με τις πρόσφατες δασικές πυρκαγιές και τις δασικές πυρκαγιές γενικότερα.

Έχει απομείνει στην Ελλάδα ακόμη πράσινο;

Ολοκληρώνοντας το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκτυλίχθηκε το δράμα της εκδήλωσης των πρόσφατων και τόσο καταστροφικών πυρκαγιών που εξετάζουμε, θα εξετάσουμε κατ’ αρχάς και κάτι που πολλοί έχουν λανθασμένη εντύπωση, δηλαδή το εάν η Ελλάδα θεωρείται μια χώρα που έχει πράσινο, αρκετό τουλάχιστον, ή όχι και στη συνέχεια, βέβαια, εάν και τι έχει απομείνει απ’ αυτό.

Θα εκπλαγείτε λοιπόν βλέποντας στον χάρτη, που περιέχεται στην «Έκθεση Επιθεώρησης – Έρευνας» σχετικά με τη Δασική Υπηρεσία που έχουμε αναφέρει στα παραπάνω, ότι η Ελλάδα δεν είχε μόνο πράσινο, αλλά πολύ πράσινο (καλύψεις της χώρας σύμφωνα με το πρόγραμμα CORINE2000)!

Πράγματι, σύμφωνα με τα στοιχεία⁷(σελ. 8) που παραθέτει η εν λόγω Έκθεση, η Ελλάδα είχε δάση που το 2010 κατελάμβαναν εδαφική έκταση 39.030.000 στρεμμάτων, με τις λοιπές δασικές εκτάσεις να καταλαμβάνουν 26.360.000 στρέμματα, δηλαδή συνολικά 65.390.000 στρέμματα, αριθμός που σημαίνει ότι τα δάση και οι λοιπές δασικές εκτάσεις κάλυπταν το 50% περίπου της Επικράτειας (η έκταση της Ελλάδος είναι 131.957.000 στρέμματα), γεγονός που κατέτασσε την Ελλάδα στη δεύτερη πανευρωπαϊκά κατηγορία δασοκάλυψης.

Το ερώτημα, βέβαια, είναι τι έχει απομείνει μετά τις πυρκαγιές έκτοτε και κυρίως τις φετινές. Με βάση λοιπόν τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για δασικές πυρκαγιές, στη Ελλάδα, για τα έτη 2008 έως το 2020, ο μέσος όρος της συνολικής καμένης έκταση ήταν 200.000 στρέμματα κατ’ έτος, ενώ μόνο για το 2021 και έως τις 12 Αυγούστου είχαν καεί 1.161.650 στρέμματα. Εάν λοιπόν προσθέσουμε σε αυτά και άλλα 140.000 στρέμματα περίπου (πυρκαγιές στα Βίλια, την Κερατέα και αλλού) θα έχουμε, για την περίοδο 2010 έως 2021, ότι έχουν καεί περίπου 3.300.000 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι, παρόλη τη μεγάλη αυτή καταστροφή, η Ελλάδα καλύπτεται ακόμη σε σημαντικό ποσοστό με δάση και δασικές εκτάσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει, βέβαια, ότι πρέπει να βαλθούμε «ντε και καλά», όπως λένε, να τα κάψουμε κι αυτά!

Σημειώσεις

1.  Βελόνες, φύλλα, κλαδάκια κλπ. που βρίσκεται πάνω στο έδαφος ή/και ζωντανή βλάστηση (χόρτα, πόες, θάμνοι, νεαρά δέντρα) που αναπτύσσεται πάνω σε αυτό.

2.  Η αραίωση της πύκνωσης των δέντρων του δάσους, εκτός του ότι εξυπηρετεί τη σωστή διαχείριση του, βοηθώντας, μεταξύ των άλλων, την πρόσβαση σε αυτό και τον καθαρισμό της βιομάζας που υπάρχει, συντελεί και στο να περιοριστεί και το ύψος των δέντρων, δεδομένου ότι σε αναζήτηση από τα τελευταία της ηλιακής ακτινοβολίας, για να γίνει η απαραίτητη σε αυτά φωτοσύνθεση, εάν εμποδιστούν από φυσικά (άλλα, δίπλα σε αυτά, δέντρα) ή τεχνικά (υψηλά κτήρια) εμπόδια, αναπτύσσονται, με βάση τους μηχανισμούς που διαθέτουν, σε ύψος.

Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που, στη διάρκεια της κακοκαιρίας «Μήδεια», σε ορισμένες περιοχές, που υπήρχαν πεύκα δίπλα στα κτήρια, το δίκτυο ηλεκτροδότησης υπέστη μεγάλη καταστροφή από τη πτώση των δέντρων αυτών.

Πράγματι, οι υψηλές, παρακείμενες στα πεύκα, πολυκατοικίες τα έκαναν να λάβουν μεγάλο ύψος, με το κόψιμο δε των κλαδιών σε όλο το μήκος του κορμού, για να μην εισέρχονται αυτά στα μπαλκόνια των πολυκατοικιών αυτών και ενοχλούν, απέμεινε μόνο η κόμη του δέντρου στο πάνω μέρος του που αναπτύχθηκε, κυρίως, προς την ελεύθερη πλευρά, αυτή, δηλαδή, του δρόμου. Όταν, λοιπόν, έπεσε το χιόνι από την κακοκαιρία «Μήδεια», που δεν ήταν μόνο πολύ, αλλά και ιδιαίτερα πυκνό, πάνω στη κόμη αυτή, δημιουργήθηκε μια πολύ μεγάλη, άλλα έκκεντρη ως προς τον κορμό του δέντρου, δύναμη, με αποτέλεσμα αυτός να σπάσει.

Αυτά, λοιπόν, συμβαίνουν, όταν επεμβαίνουμε άναρχα, χωρίς να γνωρίζουμε τους κανόνες που υπάρχουν στη φύση. Μετά, βέβαια, μας φταίει το πυκνό και βαρύ χιόνι, τα πολλά δέντρα, η κακοκαιρία, τα ηλεκτροφόρα σύρματα που δεν είναι υπόγεια, παραλείποντας να αναφέρουμε το τελευταίο, αλλά και πιο σημαντικό… τον κακό μας τον καιρό!

3.  Η χαρουπιά, εκτός του ότι ο καρπός της δίνει αλεύρι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά για ζωοτροφές και έχει πολλές άλλες χρήσεις και χρήσιμες ιδιότητες, ως δέντρο αντέχει στη ξηρασία και μπορεί να καλύψει εγκαταλελειμμένες ή άγονες και θαμνώδεις εκτάσεις, ακόμη και βραχώδη εδάφη, ενώ είναι ανθεκτικό στη φωτιά και με το πλούσιο ριζικό του σύστημα συγκρατεί και προστατεύει το έδαφος από τη διάβρωση, αποτελώντας παράλληλα και σπουδαίο διακοσμητικό φυτό με το πυκνό και καταπράσινο φύλλωμα του που διατηρείται όλο τον χρόνο.

4. Ο υπαίτιος για δασική πυρκαγιά, πέραν της χρηματικής ποινής που του επιβαλλόταν, ετιμωρείτο και με κάθειρξη μέχρι 10 έτη ή και παραπάνω, ανάλογα με την έκταση της ζημιάς που προκλήθηκε και το εάν επρόκειτο περί εμπρησμού, χωρίς δυνατότητα, μάλιστα, μετατροπής ή αναστολής της ποινής που επιβαλλόταν και χωρίς ύπαρξη άλλων γνωστών δικονομικών «παραθύρων διαφυγής». Στην τελευταία περίπτωση, κανονικά, θα πρέπει να επιβάλλεται και στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων του ή των δραστών και επιτέλους:

α) Ας το αποφασίσουμε· αυτά τα καθάρματα, η «πέμπτη φάλαγγα» ουσιαστικά, αλλά και τόσα άλλα καθάρματα που τριγυρνούν, δεν πρέπει να κυκλοφορούν ανάμεσα μας ελεύθερα.

β) Ας θέσουμε, για πάντα, στο περιθώριο:

-    τους δήθεν «αλληλέγγυους» που καλούν, εκ του ασφαλούς, στη χώρα «όλους της γης τους κολασμένους»,

-    τους «εκλεκτούς» και τόσο (όλως τυχαίως) τηλεοπρόβλητους συνηγόρους υπεράσπισης που πάντα βρίσκουν, με το καθόλα σεβαστό «αζημίωτο», μια δικαιολογία για αυτά τα «καλά» παιδιά και, βέβαια,

-    τους περισπούδαστους εκείνους καθηγητές, που με τις εισηγήσεις τους, ως μέλη επιτροπών, αλλά και ως υπουργοί Δικαιοσύνης,

κατάφεραν, όλοι αυτοί μαζί και ο καθένας χωριστά, ο Έλληνας, με τα ανοιχτά κάποτε παράθυρα και πόρτες του σπιτιού του, να κοιμάται κλειδαμπαρωμένος σε αυτό, μιας και «χάρις» σε όλους αυτούς αισθάνεται «απόλυτα» ασφαλής τόσο μέσα σε αυτό όσο και έξω!

Οι αναγνώστες, πάντως, του άρθρου αυτού μπορεί να ανατρέξουν σε προηγούμενη ανάρτηση, με τίτλο «Αναζητώντας το αυτονόητο», όπου υπάρχει συγκριτική παράθεση των δύο αυτών νόμων, του παλαιότερου και του νεώτερου, που συνοδεύεται και από σχετικό επεξηγηματικό σχολιασμό. Βλέπετε, όμως, όπως συμβαίνει άλλωστε πάντοτε και παντού, οι αστοχίες και τα λάθη του παρελθόντος, που δεν έχουν έγκαιρα και κατάλληλα αντιμετωπιστεί, έρχεται κάποια στιγμή που πληρώνονται, και μάλιστα, με τόκο!

5. Ξέρουμε ότι η Δικαιοσύνη στην Ελλάδα πάσχει σε πολλά σημεία. Αν, όμως, το ψάξουμε καλύτερα, θα διαπιστώσουμε ότι τα χέρια της έχουν στην κυριολεξία δεθεί από κάποιους Νόμους, κυριολεκτικά εξαμβλώματα, που κάποιοι τύποι, που φέρουν ανερυθρίαστα το όνομα «βουλευτής», έφεραν στη Βουλή και οι υπόλοιποι, θέλετε γιατί είναι δικηγόροι και οι ίδιοι, θέλετε από άγνοια ή υπακούοντας στην περιβόητη, πλέον, κομματική πειθαρχία, δηλαδή, στη θέληση του κόμματος και όχι εκείνων που με την ψήφο τους έστειλαν εκεί, τους ψήφισαν.

Αποτέλεσμα, εκτός του ότι οι ποινικές δίκες τραβάνε χρόνια, μέχρι να τελεσιδικήσουν, μιας και εδώ, «στο Ελλάντα», οι εφέσεις στην πρωτόδικη απόφαση θεωρούνται κάτι το απόλυτα φυσιολογικό, ενώ αποτελεί, κυριολεκτικά, μια «φάμπρικα» και μια έμμεση παραδοχή ότι όλες, μα, όλες οι πρωτόδικες αποφάσεις είναι λανθασμένες, χωρίς να ιδρώνει το αυτί κανενός, προς τέρψη, βέβαια, μόνο των δικηγόρων που τρίβουν τα χέρια τους και των κατηγορουμένων, υπάρχει και το αίσχος ο κατηγορούμενος να μπορεί να μην παρουσιάζεται στη δίκη, ακόμα και αν και είναι προφυλακισμένος, δηλώνοντας «κώλυμα», ενώ, εάν ο μάρτυρας δεν παρουσιαστεί, το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την… βίαιη προσαγωγή του!

Το είδαμε να συμβαίνει στη δίκη της Ιωάννας, συμβαίνει όμως τόσο συχνά, ώστε έχει καταντήσει πλέον κανονικότητα, μια από αυτές τις «κανονικότητες» που τόσο μας ταλαιπωρούν. Μετά από αυτά, ας μην αναρωτιόμαστε γιατί οι αυτόπτες μάρτυρες κάνουν… τον Κινέζο!

6. Επειδή γίνεται πολύς λόγος για τις αντιπυρικές ζώνες και επειδή οι διαπιστώσεις από τις τελευταίες ιδίως πυρκαγιές, αλλά και από προηγούμενες, είναι ότι η συμβολή τους, όπως είναι και στην κατάσταση που βρίσκονται αυτές σήμερα, στην επέκταση της φωτιάς είναι πρακτικά μικρή έως ασήμαντη (υπερπήδηση της φωτιάς ακόμα και εθνικής οδού σημαντικού πλάτους), εάν επιθυμούμε αυτές να γίνονται για να συμβάλλουν πραγματικά και όχι υποθετικά στην προσπάθεια κατάσβεσης των δασικών πυρκαγιών, θα πρέπει αφενός να πληρούν τις προδιαγραφές για τον τρόπο κατασκευής τους και αφετέρου να τηρούνται και τα όσα αναφέρουμε στην ενότητα αυτή για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών.

7.  Τα στοιχεία αυτά περιέχονται στην Έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κοινή Γεωργική Πολιτική του έτους 2012 και συγκεκριμένα στα στοιχεία του Πίνακα IV: «Βασικά δεδομένα για τα δάση της Ε.Ε. (2010)».

ΜΕΡΟΣ 3ο

Τι έγινε ή δεν έγινε1 για να αποτραπεί αυτή η τεράστια καταστροφή;

 

Εντάξει, μπορεί στο πρώτο μέρος των κειμένων αυτών να αναφέραμε ότι η παρατεταμένη ανομβρία και οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που ακολούθησαν να έστρωσαν το έδαφος για να καταστήσουν πολύ εύκολη την εκδήλωση και διάδοση μιας πυρκαγιάς, τα ερωτήματα, όμως, που αναφύονται είναι:

α)  Οι αρμόδιοι Φορείς, αλλά και οι επικεφαλείς αυτών έκαναν αυτό που έπρεπε στον χρόνο που έπρεπε;

β)  Μήπως κάποιοι πολίτες(;) έβαλαν κι αυτοί κάπως το χεράκι τους;

Τα ερωτήματα αυτά έχουν το καθένα δύο σκέλη· πρώτο, τις ενέργειες που αφορούν την πρόληψη καθώς και τον σχεδιασμό και δεύτερο, το πώς η πρόληψη και ο σχεδιασμός αυτός υλοποιήθηκε στη πράξη. Υπάρχει, όμως, και κάτι ακόμη· το τι διαπιστώθηκε κατά την αντιμετώπιση της εξέλιξης των πυρκαγιών, κάτι που μαζί με τις υπόλοιπες διαπιστώσεις, αλλά και συμπεράσματα, που μπορεί και πρέπει να εξαχθούν απ’ όλη αυτή την οδυνηρή περιπέτεια, θα μας κάνουν να αντιμετωπίσουμε καλύτερα παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον.

Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, εξετάζοντας αρχικά το τι έκανε ή δεν έκανε χωριστά ο καθένας από τους φορείς που έχουμε αναφέρει στα προηγούμενα.

Δασική Υπηρεσία

Αυτή, αν και αποτελεί τον κατ΄ εξοχήν φορέα για την προστασία του δάσους, φαίνεται ότι ο ρόλος της στην κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών υπήρξε, δυστυχώς, τουλάχιστον περιθωριακός και οπωσδήποτε όχι στο προσκήνιο.

Αυτό, ίσως, εξηγείται από το γεγονός ότι αφαιρέθηκε από τις αρμοδιότητες της, ήδη από το 1998, όπως έχουμε αναφέρει, η δασοπυρόσβεση και ότι η έμφαση για την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών δόθηκε έκτοτε περισσότερο στα τεχνικά μέσα και πολύ λιγότερο, σχεδόν καθόλου, σε ανθρώπους που γνωρίζουν το δάσος, που το ζουν καθημερινά και ξέρουν πως θα προλάβουν και τι θα κάνουν για να αντιμετωπίσουν μια φωτιά στο πιο κρίσιμο στάδιο της, αυτό το πρώτο, προτού αυτή εξαπλωθεί και τα πράγματα καταστούν, όπως ήδη έχουμε αναφέρει, δύσκολα έως αδύνατα· ακόμη, όμως, και όταν αυτή βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, για την προστασία των οικιών και επιχειρήσεων σε οικισμούς που κινδυνεύουν άμεσα από τη φωτιά (εάν δεν το έχετε καταλάβει, ομιλούμε για «δασοκομάντος»).

Επιπρόσθετα, ωσάν να μην έφταναν αυτά, υπήρξε (εξακολουθεί να υπάρχει) και η έντονη δυσαρέσκεια για την υποβάθμιση της Υπηρεσίας, με την υποστελέχωση της σε επιστημονικό προσωπικό, όταν μάλιστα αυτό το τελευταίο είναι εντελώς απαραίτητο τόσο για τη δημιουργία των δασικών χαρτών² όσο και για την ολοκλήρωση τους, με την επίλυση των σχετικών, πραγματικά χιλιάδων, αντιρρήσεων.

Φαίνεται λοιπόν ότι αυτή η υπόγεια κρίση που υπέβοσκε απέτρεψε, παρά τις σαφείς εντολές της ΓΓΠΠ που υπήρχαν, την προσδοκώμενη συνεργασία τόσο με το Πυροσβεστικό Σώμα όσο και με τους Δημοτικούς φορείς, με τους τελευταίους μάλιστα να προβαίνουν σε δηλώσεις (δήμαρχος Κερατέας και Ηλιούπολης) και να κατηγορούν ανοιχτά τη Δασική Υπηρεσία ότι τη βρίσκουν απέναντί τους σε πολλά ζητήματα, ακόμα και όταν θέλουν να συμβάλουν στον καθαρισμό δασικών δρόμων ή να ανοίξουν αντιπυρικές ζώνες, μιλώντας για απίστευτες καθυστερήσεις στην απάντηση σχετικών αιτημάτων τους, με την τελευταία, όμως, να αντιλέγει ότι τούτο οφείλεται στο ότι χρειάζεται πρώτα να ολοκληρωθούν οι σχετικές μελέτες, που είναι μεν σωστό, όταν όμως αυτές οι μελέτες, εάν βέβαια υπάρχουν, δεν χρονίζουν και τα έργα, που πρέπει να γίνουν, γίνονται!

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, όπως φάνηκε ολοκάθαρα με τις φετινές φωτιές σε εξαιρετικά πυκνά δάση (Βίλια και Βόρειος Εύβοια), είτε δεν υπήρχαν δασικοί δρόμοι ή, ακόμα και αν υπήρχαν, αυτοί δεν είχαν καθαριστεί. Δεν υπήρχαν, όμως, ούτε και αντιπυρικές ζώνες, για να μην αναφερθούμε στον καθαρισμό και λοιπή φροντίδα που απαιτεί γενικότερα το κάθε δάσος. Αμέλεια; Αδυναμία εκτέλεσης τόσων πολλών και σε τέτοια έκταση έργων; Έλλειψη κονδυλίων; Είναι κάτι που δεν μπορεί να συνεχιστεί, όπως δεν μπορεί να συνεχίζεται να καίγονται, και μάλιστα σε τέτοια έκταση, τα δάση μας. Αναφέραμε στο προηγούμενο μέρος, η Ελλάδα έχει ακόμη αρκετό πράσινο, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να βαλθούμε και να το εξαφανίσουμε!

Κοντολογίς, η κατάσταση αυτή είναι όχι μόνο απαράδεκτη, αλλά και επικίνδυνη, και για τούτο, για τον τερματισμό της, θα κάνουμε στο 4ο μέρος του άρθρου αυτού συγκεκριμένες προτάσεις που θα θέσουν τα πράγματα στη σωστή τους βάση, απαλείφοντας τόσο τα λάθη του παρελθόντος όσο και αυτά που φαίνεται ότι σχεδιάζεται, και μάλιστα σχεδόν άμεσα, να γίνουν, προτάσεις που, εάν γίνουν αποδεκτές, πιστεύουμε ότι θα ενισχύσουν θεαματικά την ικανότητα μας στη πρόληψη και καταστολή των πυρκαγιών, μετριάζοντας παράλληλα το τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα που δημιουργήθηκε σε τόσους ανθρώπους με την καταστροφή αυτών των δασών.

Πολιτική Προστασία

Η Πολιτική Προστασία, θα έλεγε κανείς σε πρώτη ανάγνωση ότι, πέραν της έκδοσης ημερησίων Χαρτών Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς, όπως είχε υποχρέωση, προχώρησε έγκαιρα και στις ενέργειες που την αφορούσαν σχετικά με το θέμα της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών, αφού ήδη κατεπείγον έγγραφο από τις 12-4-1021, αφού παρέθετε, ως σχετικά, τα βασικά Σχέδια δράσεων για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών αυτών, ενημέρωνε τη Γενική Δ/νση Δασών, τους Περιφερειάρχες, το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος καθώς και κάθε άλλο Φορέα και υπουργείο, άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενο με το θέμα αυτό, με όλα αυτά που έπρεπε να κάνουν για την πρόληψη των πυρκαγιών.

Επίσης, η ΓΓΠΠ στις 10-5-2021 κήρυξε³ σε Κατάσταση Ειδικής Κινητοποίησης Πολιτικής Προστασίας 18 περιοχές της Αττικής, που θεωρήθηκαν ότι διέτρεχαν τον σοβαρότερο κίνδυνο για εκδήλωση δασικής πυρκαγιάς, για δρομολόγηση έργων απομάκρυνσης φυσικής βλάστησης απ’ όλα τα μέρη που κινδύνευαν από επερχόμενη πυρκαγιά ή υπήρχε κίνδυνος να τη μεταδώσουν.

Αξίζει να σημειωθεί, εδώ, ότι ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνονταν οι Κοινότητες Λαυρεωτικής και Κερατέας, Κρυονερίου, Θρακομακεδόνων και Αχαρνών καθώς και Μάνδρας και Βιλίων, στις οποίες αργότερα, τον Αύγουστο, εκδηλώθηκαν οι μεγάλες πυρκαγιές που έπληξαν την Αττική!

Τέλος, μετά τη μεγάλη πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στον Σχίνο Λουτρακίου (19-5-2021) και έκαψε χιλιάδες στρέμματα δάσους, αποφασίστηκε στη ΓΓΠΠ (24-05-2021) οι αρμόδιες υπηρεσίες να δρομολογήσουν έκτακτο πρόγραμμα καθαρισμού περιαστικών δασών, διάνοιξης οδών διαφυγής και επικαιροποίησης σχεδίων εκκένωσης για 18 οικισμούς της Αττικής και 13 περιοχές της περιφέρειας που, όπως εκτιμήθηκε, λόγω της ύπαρξης οικισμών(!) μέσα σε περιαστικά δάση, αντιμετώπιζαν υψηλό κίνδυνο εγκλωβισμού ανθρώπων σε περίπτωση πυρκαγιάς (ΝΑΙ, μεταξύ αυτών ήταν και η Ιπποκράτειος Πολιτεία, οι Θρακομακεδόνες και άλλα μέρη που αργότερα εκδηλώθηκαν οι πυρκαγιές).

Στο επιχειρησιακό τώρα επίπεδο η ΓΓΠΠ διαχειρίστηκε την εκκένωση οικισμών, που απειλούντο άμεσα από τις φλόγες των δασικών πυρκαγιών, με την έγκαιρη αποστολή στους κατοίκους μηνύματος, συνοδευόμενο με σχετικές οδηγίες για τον τρόπο απομάκρυνσης, μέσω της Υπηρεσίας Επικοινωνιών Εκτάκτου Ανάγκης 112. Η επιχείρηση αυτή θεωρείται επιτυχημένη, αφού κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης των εκατοντάδων πυρκαγιών που σημειώθηκαν στην περίοδο Ιούλιος – Αύγουστος δεν υπήρξε κανένα θύμα από τους κατοίκους των περιοχών που επλήγησαν, κάτι που υποβαθμίστηκε, όμως, από την αντιπολίτευση, που έδωσε κυρίως έμφαση στην έκταση των καμένων δασικών εκτάσεων και την επακόλουθη καταστροφή περιουσιών⁴.

Τέλος, για την αντιμετώπιση της κρίσιμης κατάστασης που είχε δημιουργηθεί από τη σχεδόν ταυτόχρονη εκδήλωση των πολλαπλών και πρακτικά ανεξέλεγκτων αυτών δασικών πυρκαγιών, η ΓΓΠΠ, ως έχουσα την αποκλειστική αρμοδιότητα της υποβολής αιτημάτων διεθνούς συνδρομής για τη χώρα μας, ενεργοποίησε, αν και κατηγορείται ότι το έκανε με καθυστέρηση, με τον υφυπουργό Προστασίας του Πολίτη, κ. Χαρδαλιά, όμως, να το αντικρούει στη σχετική με τις πυρκαγιές αυτές συνέντευξη του, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας, ενέργεια που είχε ως αποτέλεσμα να μας συνδράμουν πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και άλλες τρίτες, αποστέλλοντας πρωτοφανή σε αριθμό βοήθεια, δηλαδή, 21 αεροσκάφη διαφόρων τύπων, 250 πυροσβεστικά οχήματα και 1.268 πυροσβέστες!

Πυροσβεστικό Σώμα

Το Πυροσβεστικό Σώμα, σύμφωνα με αυτά που έχουμε αναφέρει στο πρώτο μέρος, έχει ως αποστολή, μεταξύ των άλλων, την προστασία του δασικού πλούτου της Χώρας και την ευθύνη και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό της αντιμετώπισης των πυρκαγιών, όπου ο επιχειρησιακός σχεδιασμός περιλαμβάνει ενέργειες που εξασφαλίζουν τον έγκαιρο εντοπισμό και επέμβαση, ώστε να επιτυγχάνεται η άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση των πυρκαγιών και των κινδύνων που απορρέουν από αυτές.

Για την επίτευξη της αποστολής αυτής το Πυροσβεστικό Σώμα είχε, όπως είδαμε, προβεί στην ενίσχυση του στόλου του σε πυροσβεστικά αεροσκάφη, πριν από τις μεγάλες πυρκαγιές του Αυγούστου, ενώ παράλληλα, όταν προβλεπόταν για ορισμένες περιοχές πολύ υψηλός κίνδυνος πυρκαγιάς (κατηγορία κινδύνου 4), σύμφωνα με τον Χάρτη Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς που εξέδιδε η ΓΓΠΠ, έθετε σε εφαρμογή το στάδιο επιχειρησιακής ετοιμότητας του Π.Σ. στις περιοχές αυτές, σύμφωνα με το οποίο πραγματοποιούντο περιπολίες εναέριας επιτήρησης καθώς και μικτές περιπολίες από Πυροσβεστικές, Αστυνομικές και Στρατιωτικές δυνάμεις και ετίθεντο σε μερική επιφυλακή το Πυροσβεστικό προσωπικό των Υπηρεσιών του Π.Σ. που υπηρετεί στις περιοχές αυτές.

Ταυτόχρονα, έθετε σε εφαρμογή το Σχέδιο δράσεων Πολιτικής Προστασίας σύμφωνα με το οποίο προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η εφαρμογή του μέτρου της προληπτικής απαγόρευσης της κυκλοφορίας οχημάτων και παραμονής εκδρομέων σε εθνικούς δρυμούς, δάση και "ευπαθείς" περιοχές.

Τέλος, σε άμεση συνεργασία με τη ΓΓΠΠ ενημέρωνε όλες τις αρμόδιες εμπλεκόμενες κρατικές υπηρεσίες, καθώς και τις Περιφέρειες και Δήμους της Χώρας, ώστε να βρίσκονται σε αυξημένη ετοιμότητα για τη λήψη μέτρων αρμοδιότητας τους.

Οι ενέργειες αυτές, που απομένει να διερευνηθεί εάν πράγματι εφαρμόστηκαν στην πράξη και, εάν ναι, σε τι βαθμό, εθεωρούντο, σύμφωνα πάντοτε με το σκεπτικό που επικρατούσε μετά την απόσπαση της ευθύνης της πυροπροστασίας των δασών από τη Δασική Υπηρεσία, ως επαρκείς για την επίτευξη του βασικού σκοπού του επιχειρησιακού σχεδιασμού, που δεν ήταν άλλος, όπως αναφέραμε, από το να εξασφαλίζει τον έγκαιρο εντοπισμό και επέμβαση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. 

Ήταν όμως έτσι ή υπήρχαν δομικά προβλήματα που δεν επέτρεπαν την επίτευξη του σκοπού αυτού με επιτυχία, τουλάχιστον αυτήν που αναμενόταν; Θα το δούμε παρακάτω, στο 4^ο και τελευταίο μέρος του άρθρου αυτού, όταν εκθέσουμε τις προτάσεις σχετικά με το τι πρέπει να γίνει.

Στο επιχειρησιακό τώρα τομέα, τον όλο συντονισμό των επιχειρήσεων κατάσβεσης των πυρκαγιών φαίνεται ότι είχε αναλάβει το Ενιαία Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.), που υπάγεται απευθείας στον Υπαρχηγό Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος και έχει ως κύρια αποστολή και αρμοδιότητες το σύνολο των αρμοδιοτήτων του Συντονιστικού - Επιχειρησιακού Κέντρου Υπηρεσιών του Πυροσβεστικού Σώματος (Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ.), του Κέντρου Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας (Κ.Ε.Π.Π.) και του Συντονιστικού Κέντρου Δασοπυρόσβεσης (Σ.ΚΕ.Δ.),τα οποία συγχωνεύθηκαν και αποτελούν πλέον επιμέρους Μονάδες του Ε.Σ.Κ.Ε..

Αν αναρωτιέστε, γιατί σας ζαλίζουμε με όλα αυτά τα Κέντρα επιχειρήσεων και συντονισμού, είναι γιατί, ενώ σε πρώτη ανάγνωση η συγχώνευση αυτή είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αν προχωρήσετε στις αρμοδιότητες όλων αυτών των παραπάνω Κέντρων μετά τη συγχώνευση, θα δείτε ότι, ναι μεν το καθένα διατήρησε μέσα στον Ε.Σ.Κ.Ε. τις διαφορετικές αρμοδιότητες που είχε, κάτι που είναι σωστό από πλευράς κατανομής αρμοδιοτήτων, πουθενά όμως δεν βρίσκεται σε αυτές ότι τα στοιχεία που συλλέγουν κοινοποιούνται στον Διοικητή του Ε.Σ.Κ.Ε., όπου στην περίπτωση μεγάλων συμβάντων πρέπει να είναι, όπως είναι ευνόητο, ο ίδιος ο αρχηγός⁵ του Πυροσβεστικού Σώματος, που εκ των πραγμάτων πρέπει να είναι εκεί παρών, όπως και ο υφυπουργός της Προστασίας του Πολίτη καθώς και άλλοι⁶.

Ίσως εδώ, εκτός των δομικών προβλημάτων που πιστεύουμε ότι υπάρχουν στην οργάνωση της πυροπροστασίας, κρύβεται και η πηγή για τα παράπονα για καθυστέρηση επίγειων και εναέριων πυροσβεστικών μέσων καθώς και την έλλειψη συντονισμού, κυρίως των επίγειων δυνάμεων, παράπονα που διατυπώθηκαν από κατοίκους και τις Δημοτικές αρχές σχεδόν όλων των περιοχών που επλήγησαν από τις πυρκαγιές, ειδικά μάλιστα όταν έγινε σύγκριση με την άρτια οργάνωση, και όχι μόνο, των μονάδων δασοπυρόσβεσης που εστάλησαν από Σερβία, Ρουμανία, αλλά και Πολωνία.

Απαντήσεις για τα παράπονα, αλλά και το τι έγινε ή δεν μπόρεσε να γίνει έδωσε, πάντως, ο Υφυπουργός Πολικής Προστασίας κ. Χαρδαλιάς, το εάν, όμως, ευσταθούν ή όχι απομένει να αποδειχθεί, αφού μέχρι στιγμής τα όσα είπε δεν αντικρούστηκαν από κάποιον.

ΟΤΑ και Περιφέρειες

Αυτό που διαπιστώσαμε όλοι, οι περισσότεροι από τις οθόνες των τηλεοράσεων, βλέποντας τον αγώνα για την κατάσβεση των πυρκαγιών, είναι η σημαντική συμβολή των συγκεκριμένων Φορέων στην προσπάθεια αυτή των πυροσβεστών, προστρέχοντας με υδροφόρες, σκαπτικά μηχανήματα και οτιδήποτε άλλο που θα μπορούσε να βοηθήσει το έργο των τελευταίων.

Δεν ξέρουμε, όμως, και αποτελεί αντικείμενο έρευνας, εάν αποφασιστεί αυτή κάποτε να γίνει, εάν τα χρήματα που διατέθηκαν για καθαρισμούς των δρόμων κ.λπ. από τη βιομάζα, που υπήρχε και είχε συσσωρευτεί, διατέθηκαν πράγματι για τον σκοπό αυτό ή πήγαν, κατά τη συνήθη πρακτική που επικρατεί, για να καλύψουν άλλες ανάγκες, πραγματικές ή πλασματικές, των Δήμων, εάν ίσχυσε, δηλαδή, τελικά, το λεγόμενο, «άλλος έχασκε και άλλος μετάλαβε»!

Πάντως, για να πούμε και «του στραβού το δίκιο», η Περιφέρεια Αττικής, τουλάχιστον, εξέδωσε, από την αρχή της αντιπυρικής περιόδου, λεπτομερείς οδηγίες για την αποφυγή πρόκλησης πυρκαγιάς καθώς και τις ενέργειες που πρέπει να προβούν οι πολίτες, μόλις την αντιληφτούν, άσχετα, βέβαια, αν οι οδηγίες αυτές φτάνουν από μόνες τους (ας μην το ξεχνάμε, άλλωστε, στην Ελλάδα βρισκόμαστε), εάν δεν συνοδεύονται από τα αντίστοιχα μέτρα επιτήρησης και όλα τα παρεπόμενα.

Υπάρχουν, όμως, και δηλώσεις κάποιων εκπροσώπων δημοτικών αρχών που δημιουργούν τουλάχιστον ερωτήματα σχετικά με το ποιοι εκλέγονται για να επιτελούν το σημαντικό έργο των Δήμων, όπως π.χ. οι δηλώσεις του Αντιδημάρχου Μαντουδίου που, ενώ καιγόταν η περιοχή του και η Βόρειος Εύβοια, αυτό που είχε να πει ήταν ότι «δεν θα επιτρέψουμε την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στην περιοχή που κάηκε»!

Δεν μπορείτε να πείτε, βαθυστόχαστο συμπέρασμα για τα αίτια αυτού που συνέβαινε, μετά, «προφανώς», και από «ενδελεχή μελέτη» του υπάρχοντος νομικού πλαισίου για εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε υφιστάμενο δάσος και αναδασωτέες εκτάσεις, το οποίο, αντιθέτως, πέραν του ότι επιτρέπει την εγκατάσταση σταθμών αιολικής ενέργειας σε δάσος, κάτω βέβαια, όπως παντού, από ορισμένες προϋποθέσεις, εάν απαγόρευε την εγκατάσταση αυτών σε αναδασωτέες εκτάσεις, θα δημιουργούσε ισχυρό κίνητρο εμπρησμού για όσους αντιτίθενται σε τέτοιου είδους έργα, οι οποίοι, όπως έχει αποδειχθεί, είναι και πολλοί.

Εθελοντές

Στις πυρκαγιές αυτές είδαμε, σχεδόν έκπληκτοι, και μεγάλη συμμετοχή, όσων μπορούσαν από τους κατοίκους χωριών και οικισμών, που κινδύνευαν να καούν, να ρίχνονται στη μάχη μαζί με τους πυροσβέστες, προσπαθώντας και αυτοί να συμβάλουν στο έργο των τελευταίων και να αποτρέψουν την επέκταση της πυρκαγιάς και το κάψιμο οικιών και περιουσιών των κατοίκων.

Ήταν μια αξιοθαύμαστη προσπάθεια που ανέδειξε, όμως, και το θέμα της έλλειψης συγκροτημένης προσπάθειας από τους δημοτικούς και περιφερειακούς φορείς στο να υπάρξει οργανωμένο και σωστά εξοπλισμένο σώμα εθελοντών που, με την κατάλληλη πιστοποίηση, θα μπορούσαν να συμβάλουν όχι τόσο και μόνο στην κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών, αλλά κυρίως στη πρόληψη τους, με τον άμεσο εντοπισμό τους. Αλλά αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα, που θα το εξετάσουμε και αναλύσουμε καλύτερα στις προτάσεις μας που θα κάνουμε.

Τελικά, γιατί δεν μπορέσαμε να σβήσουμε τις φωτιές;

Οι λόγοι, όπως θα έχετε καταλάβει από αυτά που έχουμε αναφέρει στα προηγούμενα, είναι αρκετοί. Υπάρχει και ένας ακόμη λόγος που έκανε τη φωτιά να μην μπορεί να σβήσει. Ο λόγος αυτός ήταν ότι η μεγάλη ξηρασία που προηγήθηκε και οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν την περίοδο εκείνη, μείωσαν τόσο πολύ την υγρασία στα δέντρα που, όπως ανέφερε υπεύθυνος της Πυροσβεστικής, ενώ σε προηγούμενες φωτιές αρκούσε μια «X» ποσότητα νερού, για να σβήσει η φωτιά σε ένα δέντρο, τότε, δηλαδή τον καιρό που εκδηλώθηκαν οι μεγάλες πυρκαγιές, για να γίνει το ίδιο, απαιτείτο πολλαπλάσια ποσότητα.

Υπάρχουν, όμως, και δύο ακόμη λόγοι που πρέπει οπωσδήποτε να τους εκθέσουμε, γιατί όσο δεν τους κατανοούμε, τόσο οδηγούμαστε σε οδυνηρά λάθη στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, δηλαδή:

1.   Τα εναέρια μέσα, ενώ είναι χρήσιμα, δεν αποτελούν και την πανάκεια για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

2.   Η κατάσβεση μιας πυρκαγιάς, ειδικά μιας δασικής, στο αρχικό της στάδιο, είναι, εάν την προλάβουμε, ό,τι πιο εύκολο και πιο αποτελεσματικό απ’ όλα τα όλα που θα ακολουθήσουν· τόσο, μα, τόσο απλά.

Όσον αφορά το πρώτο, αυτό αποδείχθηκε περίτρανα σε πάρα πολλές περιπτώσεις, εδικά όμως στην πυρκαγιά της Βόρειας Εύβοιας, όπου, ο συνδυασμός των πολύ υψηλών θερμοκρασιών, με τις τεράστιες φλόγες, το συνεχές και πολύ πυκνό δάσος από πεύκα και η ύπαρξη πυκνού, τεράστιου σε έκταση, καπνού, που κάλυπτε τα πάντα στην περιοχή, εξουδετέρωσαν τελείως τα μέσα αυτά⁷, σβήνοντας μόνο τις όποιες ελπίδες είχαμε ότι κάτι θα μπορούσε να γίνει, τουλάχιστον με αυτά, αφού οι επίγειες δυνάμεις, για τον λόγο που έχουμε αναφέρει δεν μπορούσαν πρακτικά να κάνουν τίποτε.

Όσο για το δεύτερο, αυτό που συνηθίζουν να λένε οι πυροσβέστες και οι γνωρίζοντες, είναι· «Την πυρκαγιά, αν την προλάβεις στην αρχή, σβήνει… με ένα ποτήρι νερό»! Και αυτό τα λέει όλα.

Πάντως, υπάρχουν και μερικοί, οι της αντιπολίτευσης, που πιστεύουν ότι η κατάσβεση των πυρκαγιών και η αποτροπή των καταστροφών μπορεί να γίνει με πολύ πιο απλό τρόπο, δηλαδή, με το να φύγει⁸… ο Μητσοτάκης! Μακάρι να ήταν έτσι. Απλά πράγματα· ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε! Μόνο που η εμπειρία μας από το παρελθόν, όταν κάποιοι απ’ αυτούς κυβερνούσαν, οι ίδιοι ή τα κόμματα τους, αδιάφορο, μας έδειξε ότι, δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και δεν διορθώνονται έτσι⁹.

Γενικά, τα παθήματα του παρελθόντος πρέπει να μας γίνονται μαθήματα, χωρίς να τα προσπερνάμε με επιφανειακά, συχνά καιροσκοπικά, συμπεράσματα ή/και ευκαιριακές δικαιολογίες, γιατί, εάν δεν καθίσουμε να βρούμε τα βαθύτερα αίτια τους, τότε αυτά θα επανέρχονται στο παρόν, πολλές φορές με οξύτερο και πιο οδυνηρό τρόπο, για να μας το θυμίζουν και να μας αναγκάζουν να ασχοληθούμε, όποτε το αποφασίσουμε, σοβαρά, επιτέλους, μαζί τους! Κι εδώ τελειώνει κάθε σχετική κουβέντα.

Σημειώσεις

1.  Δεν πρέπει να παραλείψουμε να υπενθυμίσουμε, εδώ, ότι η κριτική των γεγονότων με την άνεση που μας προσφέρει η πολυθρόνα του γραφείου μας και χωρίς την ασφυκτική πίεση του χρόνου που αναπόφευκτα υπάρχει, όταν αυτά βρίσκονται σε εξέλιξη, ακόμα και αν γίνεται με τις καλύτερες προθέσεις, δεν παύει να περιέχει στοιχεία υποκειμενικότητας και πιθανόν να αδικεί εκείνους που συμμετείχαν ή και πρωταγωνιστούσαν σε αυτά.

2.  Εντύπωση και εύλογα ερωτηματικά προκαλεί, μετά μάλιστα την καταστροφική πυρκαγιά στο βόρειο τμήμα της Εύβοιας, το να απεικονίζεται στους δασικούς χάρτες, πριν το 2021, το τμήμα αυτό σχεδόν καταπράσινο και το 2021 να είναι πράσινο μόνο ένα σχετικά μικρό τμήμα του. Είναι, λέμε τώρα, να μην πηγαίνει το μυαλό σου κάπου;

3.  Είχε προηγηθεί την 5-5-2021 απόφαση του υπουργείου Εσωτερικών, μετά και από σχετική πρόταση της ΓΓΠΠ, σύμφωνα με την οποία κατανεμήθηκε σε 326 δήμους της χώρας αποκλειστικά για δράσεις πυροπροστασίας, κατόπιν, βέβαια, συνεννόησης και με τις πυροσβεστικές και δασικές υπηρεσίες, κονδύλιο ύψους 16.910.000 ευρώ, πέραν εκείνου του 1,5 εκατ. ευρώ που είχε διατεθεί στους συνδέσμους των δήμων της Αττικής για ανάλογες δράσεις πρόληψης των πυρκαγιών και των 3 εκατ. ευρώ που είχαν εγκριθεί από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων για διαδικασίες καθαρισμού της καύσιμης ύλης που είχε συγκεντρωθεί σε δήμους της Αττικής που επλήγησαν από την κακοκαιρία «Μήδεια».

4.  Η απάντηση, σχετικά με το ποιο από τα τρία θέματα, που είναι η διαφύλαξη της ζωής των ανθρώπων, των περιουσιών τους ή του δάσους, είναι το πιο σημαντικό και προέχει των άλλων, χωρίς βέβαια η διαφύλαξη του να αναιρεί τη διαφύλαξη των άλλων, δίδεται έμμεσα, αλλά καθοριστικά, από τις πυρκαγιές που συνέβησαν παλαιότερα, στην Ηλεία το 2007 και στο Μάτι το 2018, όπου, παρόλο που στην πρώτη κάηκαν δεκάδες χωριά, χιλιάδες σπίτια και ζωντανά και εκατ. ελαιόδεντρα, με την καμένη έκταση να είναι κατά την ευρωπαϊκή υπηρεσία EFFIS περίπου 450 χιλ. στρέμματα, και στη δεύτερη κάηκε ολόκληρος ο οικισμός, αυτό που διατηρείται στη μνήμη των ανθρώπων, και θα διατηρείται για πολύ ακόμη, είναι ο αριθμός των ανθρώπων που κάηκαν ή έχασαν τη ζωή τους σε αυτές, δηλαδή, τους 63 στις πυρκαγιές της Ηλείας και τους 102 στο Μάτι!

5. Στη Δημόσια διοίκηση συμβαίνουν κάποια πράγματα που για τον κοινό νου φαίνονται(;) τουλάχιστον περίεργα. Αυτό συμβαίνει και με την περίπτωση του διορισμού του πρώην, το 2018, διοικητού της Ε.Μ.Α.Κ., ως αρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος, και τούτο γιατί ο άνθρωπος μπορεί να έχει ένα πολύ αξιόλογο βιογραφικό, εκκρεμεί, όμως, εις βάρος του η κατηγορία για πολύ μεγάλη καθυστέρηση της επέμβαση της Ε.Μ.Α.Κ., τότε στην πυρκαγιά στο Μάτι, ενώ οι δηλώσεις του περί του αντιθέτου όχι μόνο διαψεύστηκαν από όσους επέζησαν από την τραγική εκείνη καταστροφή, αλλά προκάλεσαν και τον δικαιολογημένο θυμό τους.

6.  Εδώ, εντύπωση προκαλεί και το ότι δεν αναφέρεται πουθενά η παρουσία στελεχών της Δασικής Υπηρεσίας, που θα βοηθούσαν στον τρόπο αντιμετώπισης κάθε δασικής πυρκαγιάς, ανάλογα με την αποτίμηση των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών της, καθώς και εκπροσώπου της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, για την επί τόπου ανάλυση των καιρικών φαινομένων που επικρατούν στις περιοχές εκδήλωσης των πυρκαγιών, ανάλυση που είναι τόσο κρίσιμη για τη λήψη αποφάσεων.

Βέβαια, η εικόνα των αρμοδίων να είναι στριμωγμένοι στον μικρό χώρο του κινητού Κέντρου Επιχειρήσεων, δεν είναι και ότι το καλύτερο για το συντονισμό τέτοιας κλίμακας επιχειρήσεων, όπου όλοι αρμόδιοι παράγοντες πρέπει να παρευρίσκονται, έχοντας στη διάθεση τους και τα πλέον σύγχρονα μέσα απεικόνισης και πληροφόρησης σε πραγματικό χρόνο, αλλά και επικοινωνίας, όπως, θέλουμε να πιστεύουμε ότι έχουν, τα Επιτελεία των ενόπλων δυνάμεων.

7.   Η πράξη έχει αποδείξει ότι τα εναέρια μέσα είναι απαραίτητα για την κατάσβεση πυρκαγιών, ειδικά σε δυσπρόσιτα μέρη, σε εκτεταμένες αναζωπυρώσεις καθώς επίσης στο να μειώσουν τουλάχιστον τη θερμοκρασία που επικρατεί στο μέτωπο της πυρκαγιάς, όταν αυτή δεν σβήνει εύκολα, ώστε οι επίγειες πυροσβεστικές δυνάμεις να μπορέσουν να πλησιάσουν και να τη σβήσουν. Αυτά, όμως, μπορεί να γίνουν με τις εξής πάντοτε προϋποθέσεις:

α) Δεν υπάρχουν τεράστιες σε ύψος φλόγες και κατά συνέπεια πολύ υψηλές θερμοκρασίες καθώς και εκτεταμένος και πολύ πυκνός καπνός, που καθιστούν επικίνδυνη έως αδύνατη την προσέγγιση των αεροσκαφών,

β)  Δεν επικρατούν πολύ ισχυροί άνεμοι, που πέραν από τις τεράστιας δυσκολίας που δημιουργούν στον χειρισμό των αεροσκαφών, δεν επιτρέπουν και την προσθαλάσσωση τους, για να γεμίσουν τις δεξαμενές τους με νερό (αυτό αφορά κυρίως τα Canadair, αφού τα Air Tractors μπορεί και τις γεμίζουν και εν στάση και τα πυροσβεστικά ελικόπτερα από επίγειες ανοικτές δεξαμενές).

γ)  Οι ρίψεις νερού, για να είναι αποτελεσματικές, πρέπει να γίνονται στοχευμένα από πολύ χαμηλό ύψος και σε συνεχόμενα κύματα, εφόσον βέβαια υπάρχουν επαρκή σε αριθμό, για τον σκοπό αυτό, αεροσκάφη και δεν έχουν αυτά διασπαρεί για την κατάσβεση και άλλων πυρκαγιών.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι έγινε σαφές, λόγω του ανάγλυφου του ελληνικού εδάφους, ότι η χρήση πολύ μεγάλων πυροσβεστικών αεροσκαφών, όπως του θηριώδους Beriev Be-200, είναι, πέραν των άλλων, αναποτελεσματική για την Ελλάδα, αφού τα αναγκάζει να πραγματοποιούν τις ρίψεις τους, για λόγους ασφαλείας, από μεγάλο ύψος, καθιστώντας αυτές, πρακτικά, αν όχι άνευ σημασίας, πάντως, πολύ μικρότερης από αυτήν που αναμενόταν.

8.   Βέβαια, όταν ζητάς να φύγει αυτός που κυβερνά, δεν είναι για να έρθει κάποιος άλλος από την παράταξη του, αλλά εσύ ο ίδιος που το λες. Αφού, λοιπόν, λογικά ισχύει αυτό, γιατί δεν ζητάς τότε και εκλογές;

Το χειρότερο, όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι, ενώ ακόμη οι φωτιές, έκαιαν και ήταν ανεξέλεγκτες, όσοι προέβησαν σε αυτές τις αποπροσανατολιστικές και διχαστικές δηλώσεις, που μόνο σε δεινά μπορεί να οδηγούν τη χώρα, όπως απέδειξε τόσες φορές το παρελθόν, με πολύ οδυνηρό τρόπο μάλιστα, όχι μόνο δεν μπήκαν καν στο κόπο, ως όφειλαν, να καλέσουν όποιον και όσους μπορούσαν να βοηθήσουν, αλλά έσπευσαν, στη προσπάθεια τους να κάνουν «πλιάτσικο» σε μελλοντικούς ψήφους όσων επλήγησαν από τις φωτιές, να ασκήσουν αμέσως κριτική στην κυβέρνηση, γιατί δεν μπόρεσε να σβήσει τις φωτιές και κάηκαν τόσες περιουσίες, λες και δεν θα προλάβαιναν και δεν θα υπήρχε η δυνατότητα να ασκήσουν την όποια κριτική τους, δικαιολογημένη σε πολλά σημεία, στον κατάλληλο προς τούτο χώρο, τη Βουλή.

Βέβαια, με την ευκαιρία αυτή, δεν παρέλειψαν να κατηγορήσουν με περισσή ευκολία το «επιτελικό κράτος» του κ. Μητσοτάκη, το οποίο ούτως ή άλλως, ας μην κρυβόμαστε, δεν τους άρεσε από την αρχή, ως νέα έννοια σχετικά με τον τρόπο διοίκησης του κράτους στα μέχρι τότε κρατούντα στη χώρα, και το λοιδόρησαν σε κάθε ευκαιρία.

Με την ευκαιρία αυτή, καλόν είναι να καταλάβουμε ότι ο ρόλος της εκάστοτε κυβέρνησης δεν είναι να κάνει τον επιχειρηματία, όπως κάποιοι νομίζουν, ούτε να κάνει η ίδια αυτά που θέλει να γίνουν, αλλά ακριβώς να επιτελεί Διοίκηση, χαράσσοντας και σχεδιάζοντας την πορεία που πρέπει να ακολουθεί η χώρα σε όλους τους τομείς, με τους αρμόδιους Φορείς του κράτους να υλοποιούν αυτά που πρέπει να γίνουν, να επιβλέπουν εάν γίνεται ή δεν γίνονται και, βέβαια, να επεμβαίνουν, όταν παρουσιάζονται αποκλίσεις, αναφέροντας στην κυβέρνηση τι και που χρειάζεται να γίνουν διορθώσεις, και όλα αυτά ανεξάρτητα από το αν και πόσο, κυβέρνηση και κρατικοί Φορείς, τελικά τα καταφέρνουν.

Για τον λόγο αυτό στις Ηνωμένες Πολιτείες η κυβέρνηση καλείται, και πολύ σωστά, «Administration», δηλαδή, Διοίκηση, και όχι «Government», δηλαδή, Κυβέρνηση.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, καλύτερα η ύπαρξη ενός πραγματικά επιτελικού κράτους, με τις όποιες αδυναμίες ή αστοχίες του, παρά η ανυπαρξία του, που, εκτός του ότι άφησε στο Μάτι τους ανθρώπους να καούν, δεν έκανε και κάτι για να τους σώσει, όταν για ώρες είχαν καταφύγει στη θάλασσα, όπου, αντί για το Λιμενικό, προσέτρεξαν μόνο οι ψαράδες από τη γειτονική Ραφήνα, με πρωταγωνιστή εκείνον τον θαυμάσιο, ως άνθρωπο, Αιγύπτιο, και τα παραπλέοντα πλοία της γραμμής.

Γι’ αυτό, επειδή εδώ ίσχυσε, παραφρασμένο, το «πεύκης καιομένης, πας ανήρ, αλλά και γυνή, εκμεταλλεύεται» και επειδή μπορεί, ως λαός, να ξεχνάμε εύκολα, όχι όμως και τόσο, καλόν είναι μερικοί, αλλά και μερικές, να θυμούνται και να εφαρμόζουν το πάντοτε σοφόν, «κρείττον του λαλείν το σιγάν», όταν, μάλιστα, το πρώτο, το «λαλείν», είναι και άκαιρο!

9.  Τα προβλήματα, όμως, δεν λύνονται ούτε με ευκαιριακούς ανασχηματισμούς του κυβερνητικού σχήματος, που προκαλούν τουλάχιστον απορία και αμηχανία σε κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο· και λέμε για ευκαιριακούς ανασχηματισμούς, όταν αυτοί γίνονται όχι διότι διαπιστώνονται αστοχίες ή ανεπάρκεια από εκείνους που αντικαθίστανται, οι οποίες, βέβαια, θα πρέπει, κανονικά, να τους αποδίδονται με σαφήνεια και με πλήρη τεκμηρίωση, αλλά για να ικανοποιηθούν κυρίως όσοι φωνάζουν ή είναι δυσαρεστημένοι και, βέβαια, για να δειχθεί ότι και κάτι αλλάζει (Αχ, αυτές οι αλλαγές, που αναγγέλθηκαν με τυμπανοκρουσίες από το σημαδιακό 1981 και τις έχουμε πληρώσει πολύ ακριβά μέχρι τώρα!).

Η πολιτική αυτή πρακτική, είναι τόσο συνηθισμένη στη χώρα μας, ώστε κάποιοι, κυρίως δημοσιογράφοι (ποιοι άλλοι), να αναρωτιούνται γιατί δεν γίνεται ανασχηματισμός, όταν αργεί να γίνει! Αυτό, όμως, πέρα του ότι δημιουργεί προβλήματα και ασυνέχειες στο κυβερνητικό έργο, με το «φύγε εσύ, έλα εσύ», είναι και αποτυχημένη πρακτική, εφόσον, όπως έχουμε κουραστεί να το λέμε, δεν έχει γίνει κατανοητή η ρίζα του προβλήματος ή των προβλημάτων, ώστε η εκάστοτε λύση τους να είναι πραγματικά αποτελεσματική και να μην μεταβιβάζονται αυτά, ως… προίκα, κάτι που συμβαίνει χρόνια τώρα, από υπουργό σε υπουργό και από κυβέρνηση σε κυβέρνηση!

 ΜΕΡΟΣ 4^Ο

Προτάσεις ή τι μέλλει γενέσθαι

 

Φτάνοντας προς το τέλος αυτού του άρθρου, θα κάνουμε τις προτάσεις εκείνες, που απορρέουν μεν από τα όσα προηγουμένως έχουμε αναφέρει, έρχονται, όμως, να συμπληρώσουν καίρια όλες τις υπόλοιπες που ήδη έχουμε κάνει, αποτελώντας για τον τρόπο αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών κυριολεκτικά δομικές αλλαγές που είναι πλέον ολοφάνερο(;) ότι πρέπει να γίνουν.

Αυτές οι προτάσεις, εάν βέβαια ληφθούν υπόψη, θα είναι και η στέρεα βάση για όσα σκέφτονται ή προγραμματίζουν οι αρμόδιοι να κάνουν, χωρίς την οποία όλα τα υπόλοιπα θα αποδειχθούν, για μια ακόμη φορά, αναποτελεσματικά ημίμετρα, αφού δεν θα αντιμετωπίζουν, έχοντας τη ψευδαίσθηση για το αντίθεο, τις κύριες αιτίες που οδήγησαν στο παρελθόν, αλλά και σήμερα, σε αυτές τις τεράστιες καταστροφές.

Προφητικό κείμενο ή Déjà vu

Και μιας και μιλάμε για παρελθόν, είναι εντυπωσιακό το πόσο προφητικά αποδείχθηκαν εκείνα που γράφηκαν σε παλαιότερη ανάρτηση μας, που δικαιολογούν εδώ και τη γαλλική φράση «Déjà vu», δηλαδή, ότι «έχω ήδη δει», με τίτλο «Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας καταστροφής», με αφορμή το απίστευτο δράμα που εκτυλίχθητε τότε στο Μάτι.

Πράγματι, τα συμπεράσματα – προτάσεις που διατυπώθηκαν στο άρθρο εκείνο άρχιζαν ως εξής:

Είναι γεγονός ότι το να μένουμε μόνο στην εξιστόρηση του τι έγινε ή δεν έγινε σε περιπτώσεις καταστροφών βοηθά μεν στο να αντιληφθούμε καλύτερα το μέγεθος και τις συνέπειες της καταστροφής και να αποδοθούν […] ευθύνες, δεν εμποδίζει, όμως, ένα ίδιο ή μεγαλύτερο σε έκταση τραγικό συμβάν να συμβεί αργότερα ή, ακόμα χειρότερα, λίγο αργότερα.(!)

Υπάρχουσες προτάσεις· είναι αρκετό αυτό που προτείνουν;

Θα μπορούσαμε, λοιπόν, αντί να εκθέσουμε εδώ τις βασικές μας προτάσεις, να αντιγράψουμε, π.χ. αυτές που περιέχονται στην ανάρτηση εκείνη, αλλά και άλλες σχετικές και πολύ αξιόλογες που υπάρχουν και έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς, αν και, όταν αρχίσετε να ψάχνετε το θέμα, θα χαθείτε ανάμεσα τους.

Μιας, λοιπόν, ο λόγος για τις προτάσεις αυτές, είναι σκόπιμο να αναφερθούμε συνοπτικά σε τρεις από αυτές, που αναφέρθηκαν, συχνά, τόσο στις πρόσφατες ομιλίες των πολιτικών αρχηγών στη Βουλή όσο και σε σχετικά άρθρα στις εφημερίδες και το διαδίκτυο, δηλαδή:

1. Στο ομόφωνο πόρισμα της Ειδικής Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής της Βουλής, που κατατέθηκε τον Μάιο του 1993 στη Βουλή.

2.   Στην Έκθεση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος προς τη Βουλή των Ελλήνων, τον Ιούνιο του 2008.

3.  Στην Έκθεση, γνώστη και ως Έκθεση Goldammer, της Ανεξάρτητης Επιτροπής για την ανάλυση των υποκείμενων αιτιών και τη διερεύνηση των προοπτικών διαχείρισης των μελλοντικών πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα, Δεκέμβριος 2018.

Σχετικά με την πρώτη, αν και δεν έγινε δυνατό να βρεθεί το ακριβές της περιεχόμενο¹, αυτή αναφέρεται, βασικά, στην ανάγκη:

1.    ίδρυσης και λειτουργίας Ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας,

2.    γενναίας χρηματοδότησης της δασοπροστασίας,

3. την ύπαρξης ικανού εκπαιδευμένου προσωπικού, για την υλοποίηση του στόχου της αποτελεσματικής δασοπροστασίας.

Η δεύτερη², πάλι, επισημαίνει ότι ο τομέας της δασοπροστασίας και της δασοπυρόσβεσης χρειάζονται συγκεκριμένες παρεμβάσεις, αφού αυτοί παρουσίαζαν από τότε κεντρικά προβλήματα, που τα αναλύει και είναι επιγραμματικά:

1.    η απουσία Ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας,

2.    η ελλιπής συμμετοχή των Δασικών Υπηρεσιών στην πρόληψη και την καταστολή,

3.    η υποστελέχωση των Δασικών Υπηρεσιών,

4.    η ανυπαρξία δασικών χαρτών και δασολογίου,

5.    η ελλιπής αστυνόμευση και εποπτεία του δάσους,

6.    οι αδυναμίες σε επιχειρησιακό επίπεδο,

7.    οι αδυναμίες του συστήματος αποκατάστασης πυρόπληκτων περιοχών.

Τέλος, η τρίτη είναι μια πλήρης από κάθε άποψη Έκθεση που καλύπτει με απόλυτα απλό και κατανοητό τρόπο το τι ισχύει για τις δασικές πυρκαγιές και το τι πρέπει να γίνει ή δεν γίνεται στα τρία βασικά στάδια διαχείρισης τους, παραθέτοντας μέχρι προτάσεις για τη μελλοντική οργάνωση της διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα, που μεταξύ αυτών ήταν, σύμφωνα, βέβαια, με την Έκθεση αυτή, η δημιουργία ενός κεντρικού Οργανισμού Διαχείρισης Πυρκαγιών δασών και υπαίθρου (ΟΔΙΠΥ).

Θα έλεγε, λοιπόν, κανείς ότι είναι περιττό να προχωρήσουμε και άλλο, εκθέτοντας και τις δικές μας σχετικές προτάσεις, αφού, μετά τα όσα αναφέρθηκαν στα μέρη της σειράς αυτής που προηγήθηκαν και τις σχετικές παραπομπές που περιέχονται σε αυτά, αλλά και με τα όσα αναφέρονται στις παραπάνω Εκθέσεις, με τις αναλυτικές τους κυρίως διαπιστώσεις καθώς και τις προτάσεις που περιέχουν, φαίνεται ότι αυτά αρκούν και ότι, σε κάθε περίπτωση, όλα τους θα μπορούσαν να σας κάνουν να διαμορφώσετε εσείς οι ίδιοι αυτά που επιβάλλεται να γίνουν, ώστε, τελικά, αν δεν μπορέσουμε, που δεν μπορούμε, να σταματήσουμε τελείως την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών, που σε πολλές περιπτώσεις είναι μια διαδικασία που ακολουθεί η φύση μόνη της³, τουλάχιστον να μπορέσουμε να περιορίσουμε την έκταση τους και, βέβαια, τις επιπτώσεις τους.

Είναι, όμως, έτσι ή, ακόμα καλύτερα, όλα όσα προτείνονται φθάνουν για να λύσουν τα προβλήματα που παρουσιάσθηκαν στην πρόληψη και την κατάσβεση των πυρκαγιών και κυρίως η πρόταση Goldammer, για σύσταση ενός Φορέα, του ΟΔΙΠΥ, αρκεί, όπως αυτός καθορίζεται, για να λύση το πρόβλημα της συνεργασίας και κυρίως του συντονισμού της δράσης των διαφόρων εμπλεκομένων Φορέων;

Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά, που είναι λογικό να προκύπτουν, φαίνεται ότι δίδεται από τη ρήση του Ηράκλειτου, ότι δηλαδή, «Τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ´αυτό μένειν», δηλαδή, τα πάντα ρέουν και ποτέ δεν μένει κάτι το ίδιο.

Έτσι, οι παραπάνω προτάσεις, κρινόμενες υπό το φως των τελευταίων πυρκαγιών, ενώ πολλές διατηρούν τη σημασία τους ακόμα και σήμερα, δείχνουν ότι χρειάζονται να συμπληρωθούν, να τροποποιηθούν, ακόμα και να αντικατασταθούν, για να μπορεί να επιτύχουν τον σκοπό τους και να αποτελέσουν ένα ολοκληρωμένο σύνολο. Αυτά, όμως, θα δούμε σε όσα ακολουθούν.

Αποτελεί η σύσταση του ΟΔΙΠΥ τη λύση στο βασικό πρόβλημα της αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών;

Προτού προχωρήσουμε στο να δώσουμε απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, θεωρούμε ότι είναι σκόπιμο να δούμε κατ’ αρχάς ποια ήταν η βασικότερη διαπίστωση της επιτροπής σύνταξης της Έκθεσης Goldammer, όσον αφορά την αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης για την αντιμετώπιση του προβλήματος των δασικών πυρκαγιών, διαπίστωση που την οδήγησαν στο να καταλήξει στο βασικό συμπέρασμα για τον τρόπο που μπορεί να υπάρξει μια Ολοκληρωμένη διαχείριση πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου.

Η βασική, λοιπόν, αυτή διαπίστωση της επιτροπής είναι:

«το υπάρχον σύστημα χαρακτηρίζεται από έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης, την απουσία συνεργασίας στο σχεδιασμό της διαχείρισης και την αδυναμία συντονισμού μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων σε όλα τα επίπεδα και ιδίως σε συνθήκες κρίσης.»

και το συμπέρασμα της, με βάση αυτήν την απόλυτα σωστή διαπίστωση, είναι:

«Ο συνολικός και ενιαίος σχεδιασμός θα πρέπει να αφορά την πρόληψη και καταστολή των πυρκαγιών, καθώς και την αποκατάσταση και ανασυγκρότηση των καμένων εκτάσεων σε μία αλυσιτελή⁴(;) διαδικασία.»

Εδώ, υπάρχει ευθύς αμέσως ένας προβληματισμός σχετικά με το κατά πόσο είναι σκόπιμο να υπάρξει ενιαίος σχεδιασμός για δύο διαφορετικά πράγματα, όπου το ένα απαιτεί δράσεις, που είναι η πρόληψη και καταστολή των πυρκαγιών, και το άλλο κυβερνητικές ή/και νομοθετικές παρεμβάσεις, που είναι η αποκατάσταση και ανασυγκρότηση των καμένων εκτάσεων.

Με άλλα λόγια είναι, ωσάν ο σχεδιασμός για τον συντονισμό και την υλοποίηση των ενεργειών για τον εμβολιασμό του πληθυσμού κατά της covid-19, δράση κατεπείγουσα που υλοποιείται από το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, σύμφωνα με τις ανακαλύψεις της ιατρικής επιστήμης και τις οδηγίες, αλλά και συμμετοχή προσωπικού των Νοσοκομείων, να αποτελούσε μέρος ενιαίου σχεδιασμού που θα περιελάμβανε και το πως και που θα γίνει η θεραπεία αυτών που θα νοσήσουν, δράση που ο σχεδιασμός της αποτελεί, βέβαια, ευθύνη του υπουργείου Υγείας.

Προχωρώντας παρακάτω, η επιτροπή θεώρησε, με βάση το σκεπτικό αυτό, ότι η λύση στο πρόβλημα είναι «η δημιουργία ενός κεντρικού Οργανισμού (ή Φορέα)», όπου «Ο Φορέας αυτός θα παρακολουθεί, θα επιβλέπει και συντονίζει τη δράση όλων των εμπλεκομένων Φορέων σε θέματα διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου», Φορέα που του έδωσε το προσωρινό ακρωνύμιο ΟΔΙΠΥ, με πιθανή υπαγωγή του, κατά την επιτροπή αυτή, στην εποπτεία του Κοινοβουλίου, του Πρωθυπουργικού Γραφείου ή ενός επιτελικού υπουργείου (π.χ. Υπουργείο Εσωτερικών ή Επικρατείας).

Εδώ, υπάρχουν, αρχικά, δύο βασικές παρατηρήσεις:

1.  Η επιτροπή δεν ξεφεύγει από την αντίληψη, ότι η διαχείριση των πυρκαγιών θα γίνεται από διάφορους Φορείς, που δεν υπάγονται στον ίδιο, διοικητικά, Φορέα, προσθέτοντας, απλώς, ακόμη έναν, αυτόν που κατ’ αυτήν θα παρακολουθεί, θα επιβλέπει και θα συντονίζει τις δράσεις τους.

2.  Και μόνο η σκέψη, ότι η εποπτεία του Οργανισμού αυτού μπορεί να υπάγεται σε έναν από αυτούς που αναφέρει, προκαλεί, τουλάχιστον, ερωτηματικά ως προς το κατά πόσο θα είναι αποτελεσματικός ο συντονισμού των Φορέων που θα επιβλέπει, αφού ο συντονισμός αυτός απαιτεί δράσεις που ξεφεύγουν από το επίπεδο του σχεδιασμού και περνούν στο επίπεδο της λήψης άμεσων και κρίσιμων αποφάσεων, που, σίγουρα, οι συγκεκριμένες δεν αποτελούν δουλειά του Πρωθυπουργικού Γραφείου, πόσο μάλλον της Βουλής.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ακόμα και αν θα μπορούσαμε να δεχθούμε ότι για τη διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου σε συνθήκες κρίσης θα εμπλέκονται διάφοροι Φορείς, εκείνος που θα αναλάβει το δύσκολο έργο της συνεργασίας και συντονισμού δράσης όλων αυτών, δεν μπορεί να υπάγεται σε ένα μη επιτελικό υπουργείο που δεν έχει, αυτό το ίδιο ή άλλα με τα οποία συνεργάζεται στενά, στον άμεσο έλεγχο του τους κύριους παράγοντες, που η συνεργασία τους είναι «εκ των ων ουκ άνευ».

Εδώ, βλέπετε, δεν είναι, δυστυχώς, στον τομέα της συνεργασίας, αλλά και σε άλλους πολλούς τομείς, Γερμανία, όπου τα πάντα λειτουργούν «by the book»! Εδώ δεν αρκούν ακόμα και οι αποφάσεις των Υπουργών (τότε, το 2019) Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Προστασίας του Πολίτη, σύμφωνα με τις οποίες έπρεπε οι αρμόδιες Διευθύνσεις του Πυροσβεστικού Σώματος και της Δασικής Υπηρεσίας να συνεργαστούν στενά «Για την αποτελεσματική πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και προστασία των δασικών οικοσυστημάτων». Εδώ είναι ακόμη Βαλκάνια ή, για να μην υποβαθμίζουμε και άλλους λαούς των Βαλκανίων, εδώ είναι Ελλάδα⁵, όπου επικρατεί η νοοτροπία ότι ο καθένας, στον δημόσιο τομέα, έχει ή μπορεί να έχει το δικό του «μπαϊράκι», με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Αρκεί, σχετικά με τα παραπάνω, να διαβάσει κανείς τι γράφεται⁶ σε άρθρα που αναρτώνται στην ιστοσελίδα dasarxeio.com, όπου η αντιπαράθεση μεταξύ της Δασικής Υπηρεσίας και του Πυροσβεστικού Σώματος καλά κρατεί, με αφορμή την υπαγωγή της δασοπυρόσβεσης στο τελευταίο και το πάγιο, έκτοτε, αίτημα των Δασικών να επανέλθει αυτή στη Δασική Υπηρεσία.

Αυτά, για να γίνει αντιληπτό το τι συμβαίνει καθώς και το μέγεθος της αντιπαράθεσης που επικρατεί μεταξύ δύο τόσο κρίσιμων για τις δασικές πυρκαγιές Φορέων.

Προχωρώντας, τώρα, ένα βήμα περαιτέρω και διαβάζοντας το σχετικό κείμενο που συνέταξε η επιτροπή, διαπιστώνουμε ότι, αν και αναφέρει χαρακτηριστικά ότι: «διαπιστώθηκε ότι, πέρα από την έλλειψη συνεργασίας, η σοβαρότερη αδυναμία του συστήματος είναι η αναποτελεσματικότητα του συντονισμού»(!), εντούτοις στον προτεινόμενο να ιδρυθεί Φορέα δεν υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά σχετικά με το πώς αυτός ο Φορέας που προτείνει, ο ΟΔΙΠΥ, θα συντονίζει τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους.

Αντίθετα, δίνει έμφαση στο ότι ο ΟΔΙΠΥ θα εξυπηρετεί τη «συνεργασία και τις συνέργειες μεταξύ των ενδιαφερόμενων υπηρεσιών και θα αναιρεί στην πράξη τα στεγανά που παρατηρούνται μέχρι σήμερα μεταξύ των εμπλεκόμενων».

Επιπρόσθετα, προκαλεί σύγχυση, όταν αναφερόμενη στη μείωση, και σωστά, του βαθμού εξάρτησης της δασοπυρόσβεσης από τα εναέρια μέσα, προτείνει βελτίωση στην αποστολή τους από τον Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.), αυτό που έχουμε αναφέρει στα προηγούμενα, ενώ ακόμα προτείνει, μπλέκοντας τα πράγματα ακόμα περισσότερο:

·      Η ΓΓΠΠ

Να συνεισφέρει στο νέο σύστημα, μεταξύ των άλλων, με «Τον κεντρικό επιχειρησιακό συντονισμό των δράσεων όλων των εμπλεκόμενων φορέων σε όλες τις φάσεις του κύκλου διαχείρισης των πυρκαγιών» και

·      Για την αναδιαρθρωμένη Δασική Υπηρεσία

Τη «σύσταση Δασικού Σώματος (ΔΑΣΩ) στο πλαίσιο της Δασικής Υπηρεσίας», όπου «Κεντρικό καθήκον του ΔΑΣΩ θα είναι η προστασία από τις πυρκαγιές δασών»

Η τελευταία αυτή πρόταση της Έκθεσης Goldammer, για τη σύσταση του Δασικού Σώματος (ΔΑΣΩ), έρχεται να ολοκληρώσει τη σύγχυση που δημιουργεί η πρόταση της σχετικά με τη σύσταση του ΟΔΙΠΥ, αφού, ενώ το ΔΑΣΩ θα έχει ως καθήκον την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές, θα υπάγεται στη Δασική Υπηρεσία, κάτι που αντίκειται στη βασική αρχή ότι, όποιος είναι υπεύθυνος για την επίτευξη ενός σκοπού, έχει υπό το άμεσο έλεγχο του και όλους εκείνους που θα αναλάβουν να επιχειρήσουν στο πλαίσιο της επίτευξης του σκοπού αυτού!

Το προτεινόμενο μοντέλο Διοίκησης

Το σκεπτικό για αυτό που, βασικά, θα προτείνουμε στηρίζεται στη αρχή που μόλις αναφέραμε, μια αρχή που είναι δοκιμασμένη, χρόνια τώρα, στο οργανωτικό σχήμα του στρατού, όπου, αν και υπάρχουν, επιχειρησιακά, τρία διακριτά σώματα, το πεζικό, η αεροπορία και το ναυτικό, που το καθένα έχει τις δικές του επιχειρησιακές δυνατότητες και, ως εκ τούτου, αρμοδιότητες, και τα τρία αποβλέπουν στην επίτευξη ενός κοινού σκοπού, υπακούοντας στον γενικό σχεδιασμό που έχει χαράξει ή χαράσσεται, ανάλογα με την περίπτωση και την κατάσταση, από το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμύνης (ΓΕΕΘΑ), μοντέλο διοίκησης που εφαρμόζεται, βέβαια, και από τα σώματα αυτά στα επιμέρους τμήματα τους κ.ο.κ., με τις εντολές, όμως, να διαμορφώνονται ανάλογα, όσο αυτές διαβιβάζονται στα επιμέρους τμήματα προς τα κάτω.

Η επιτυχία του οργανωτικού αυτού μοντέλου είναι ότι εξασφαλίζει τόσο τη συνεργασία όσο και τον συντονισμό όλων των εμπλεκομένων στην επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού, αφού αποτρέπει τη διάχυση αρμοδιοτήτων, με τα μέλη κάθε επιμέρους ομάδας, ας την ονομάσουμε Κέντρο Επιχειρήσεων (Κ.Ε.), που είναι το κεντρικό, τα ενδιάμεσα και το τελικό, να αναφέρονται μόνο στον αρχηγό του Κέντρου αυτού ή το επιτελείο του, λαμβάνοντας απ’ αυτόν τις κατάλληλες εντολές και διαβιβάζοντας, αντίστροφα, από την πλευρά τους σε αυτόν τις σχετικές, με την εξέλιξη των πραγμάτων πληροφορίες, οι οποίες, πάλι, διαβιβάζονται και στο αμέσως ανώτερο Κ.Ε.

Σε αυτό το σχήμα, όμως, υπάρχει και ένας παράγοντας που, επειδή η σημασία του είναι κομβική, η διασφάλιση του ή όχι καθορίζει, τελικά, και το εάν το σχήμα αυτό θα είναι, αντίστοιχα, επιτυχημένο ή όχι. Πράγματι, παρότι διασφαλίζεται με το σχήμα αυτό η συνεργασία και ο συντονισμός όλων των εμπλεκομένων, η τελική του επιτυχίας καθορίζεται και από το πόσο γρήγορα θα φτάσει η εντολή από το κεντρικό Κ.Ε στο τελικό και, αντίστροφα, πόσο γρήγορα θα διαβιβαστεί η πληροφορία από τοπικό Κ.Ε. στο κεντρικό. Οι απαιτήσεις αυτές σημαίνουν δύο πράγματα:

1.    Η οργανωτική δομή των Κ.Ε. πρέπει να είναι απλή, όχι γραφειοκρατική, ώστε οι εντολές και οι πληροφορίες, τόσο εντός τους όσο και μεταξύ τους, να διαβιβάζονται άμεσα, με ελάχιστους ενδιάμεσους να παρεμβάλλονται, και αυτό μόνο όταν είναι απολύτως αναγκαίο.

2.    Η διαβίβαση των εντολών, αλλά και των πληροφοριών, πρέπει να είναι διασφαλισμένη.

Μια δομική πρόταση: Ένα απλό επιχειρησιακά, αλλά απόλυτα λειτουργικό Οργανόγραμμα

Σύμφωνα, λοιπόν, με το παραπάνω σκεπτικό και με δεδομένο ότι το Πυροσβεστικό Σώμα υπάγεται άμεσα στη ΓΓΠΠ, η διάταξη στο οργανόγραμμα που θα ανταποκρίνεται καλύτερα σε αυτά που μόλις αναφέρθηκαν, δίδεται από το παραπώ σχεδιάγραμμα, που αποτελεί βασικό μέρος του συνολικού οργανογράμματος, όπου το αριστερό σκέλος αποτελεί τον Κλάδο Επιχειρήσεων, το δε δεξιό τον Κλάδο Υποστήριξης.

Στο οργανόγραμμα, όμως, αυτό θα πρέπει να υπάρξουν και κάποιες αλλαγές και προσθήκες, λίγες μεν, ουσιαστικές όμως, που δεν θα αλλάξουν τη δομή και τη φιλοσοφία του, θα ενισχύσουν όμως, πραγματικά, αφενός τον ρόλο του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.), που έχουμε γνωρίσει, απαλείφοντας τις υπάρχουσες, όπως όλα έδειξαν, αδυναμίες του, που εντοπίζονται κυρίως, αλλά όχι μόνο, στην έλλειψη συνεργασίας με τη Δασική Υπηρεσία, και αφετέρου θα επιλύσουν ένα χρόνιο πρόβλημα, ικανοποιώντας, ταυτόχρονα, κατά ένα τρόπο και ένα χρόνιο αίτημα, με τη δημιουργία ενός νέου Σώματος, αυτού των «δασοκομάντος», που θα λάβει την κατάλληλη θέση στο οργανόγραμμα αυτό, όπως εξάλλου και ο ΟΔΙΠΥ, που τόσο προτάθηκε από την Έκθεση Goldammer, θέση που έτσι και αλλιώς φαίνεται να προβλέπεται σε αυτό, έστω και με διαφορετικό όνομα.

Έτσι, στον Κλάδο Επιχειρήσεων, στο γνωστό μας Ε.Σ.Κ.Ε., στα προϋπάρχοντα Κέντρα, που, όπως έχουμε αναφέρει, συγχωνεύτηκαν και το αποτελούν, θα προστεθούν:

·     Τμήμα Δασολόγων, εξειδικευμένων στις δασικές πυρκαγιές

·     Γραφείο Καιρού, κάπως αντίστοιχο με αυτά που βρίσκονται στα αεροδρόμια της χώρας

Μια σχετική ενίσχυση θα υπάρξει και στις Περιφερειακές Πυροσβεστικές Διοικήσεις (ΠεΠυΔ), που, όπως λέει και το όνομα τους, υπάρχουν στις κατά τόπους (13) Περιφέρειες της Ελλάδος, με την ενσωμάτωση σε αυτές, κατά την αντιπυρική περίοδο, Δασολόγων που θα έχουν αποσπαστεί από τις εκεί Δασικές Υπηρεσίες.

Όσον αφορά τον Κλάδο Υποστήριξης, θα γίνει η ακόλουθη αλλαγή και προσθήκη

·      Σώμα Δασικής Προστασίας και Πυρόσβεσης, (Σ.ΔΑ.Π.Π.),

Αυτό το Σώμα, που θα είναι κατ’ ουσίαν, όχι κατ’ όνομα, οι Δασοπυροσβέστες, οι ονομαζόμενοι «δασοκομάντος», θα καταλάβει τη θέση που στο προτεινόμενο οργανόγραμμα καλείται «Τμήμα Επιχειρήσεων Δασικών Πυρκαγιών»

·     ΟΔΙΠΥ ή όπως αλλιώς κατάλληλα ονομαστεί

Αυτός θα προστεθεί στη Διεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασμού και επικοινωνίας

Αιτιολόγηση των αλλαγών και προσθηκών

Η προσθήκη στις ομάδες που ήδη υπάρχουν και λειτουργούν στο Ε.Σ.Κ.Ε. μιας εξειδικευμένης στις δασικές πυρκαγιές ομάδας Δασολόγων, εξυπηρετήσει τους ακόλουθους σκοπούς:

1. Θα κάνει δυνατή την άμεση ενημέρωση του υπευθύνου ή των υπευθύνων που παρευρίσκονται στο Ε.Σ.Κ.Ε., κατά τον χρόνο εκδήλωσης της πυρκαγιάς, σχετικά με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δάσους ή της βλάστησης της περιοχής.

2.   Θα χορήγηση σε αυτούς και το ή τα τοπικά Κέντρα Επιχειρήσεων των Πε.Δυ.Π. ιστορικών και χωρικών δεδομένων, που θα ανασύρει από Τράπεζα δεδομένων.

3.  Θα κάνει αξιολόγηση της κατάστασης από τις πληροφορίες που διαβιβάζονται στο Ε.Σ.Κ.Ε. από τα παραπάνω Κέντρα και το Γραφείο Καιρού, για λήψη σχετικών αποφάσεων, οι οποίες θα διαβιβάζονται άμεσα σε όσους επιχειρούν στο πεδίο.

4. Θα αποκαταστήσει την έλλειψη συνεργασίας που υπάρχει, τόσα χρόνια, μεταξύ των δύο βασικών για τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών Φορέων, έλλειψη συνεργασίας που, παρά τα όσα κατά καιρούς ανακοινώθηκαν και δημοσιεύθηκαν από τη ΓΓΠΠ, ποτέ ουσιαστικά δεν εφαρμόστηκαν, με αποτέλεσμα αυτή η έλλειψη μόνο καταστροφές στον δασικό πλούτο της χώρας και τις περιουσίες των κατοίκων να έχει συσσωρεύσει όλα αυτά τα χρόνια.

Θα πρέπει, όμως, εδώ να υπάρξει μια αναγκαία διευκρίνιση· η δημιουργία του τμήματος αυτού των Δασολόγων δεν θα υποκαθιστά σε τίποτα τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες της Δασικής Υπηρεσίας και την οργανωτική δομή που έχει, δεδομένου ότι αυτή θα εξακολουθήσει να υπάγεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και θα εξυπηρετεί, με την αναγκαία ενίσχυση του επιστημονικού της προσωπικού, την επίτευξη των σκοπών που και σήμερα υπάρχουν.

Η προσθήκη, τώρα, στο Ε.Σ.Κ.Ε. και ενός Γραφείου Καιρού θα συμβάλλει:

1.  Στην άμεση αξιολόγηση των καιρικών δεδομένων που επικρατούν στον τόπο εκδήλωσης της πυρκαγιάς, σύμφωνα με τα στοιχεία που διαβιβάζονται από την ΕΜΥ και τους πλησιέστερους στη πυρκαγιά μετεωρολογικούς σταθμούς.

2.  Θα καταστήσει δυνατή την άμεση ενημέρωση των υπευθύνων του Ε.Σ.Κ.Ε. καθώς και όσων επιχειρούν για τα καιρικά αυτά δεδομένα, για λήψη των κατάλληλων αποφάσεων και τη διαβίβαση τους το ταχύτερο στα Κ.Ε.

Όσον αφορά τη δημιουργία του Σώματος Δασικής Προστασίας και Πυρόσβεσης, (Σ.ΔΑ.Π.Π.) στο Πυροσβεστικό Σώμα, επειδή η δημιουργία αυτή εξυπηρετεί πολλαπλούς σκοπούς, θα αναφερθούμε για το Σώμα αυτό αναλυτικά στα παρακάτω.

Τέλος, επειδή το τι θα κάνει και πώς θα είναι οργανωμένος ο ΟΔΙΠΥ περιγράφονται με λεπτομέρεια στην Έκθεση Goldammer, είναι λογικό να υπαχθεί στη Διεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασμού και επικοινωνίας του Πυροσβεστικού Σώματος.

Μια διαχρονική πρόταση: Ερευνάτε⁷, εκτός από τις γραφές, και τα… συρτάρια!

Ίσως, τώρα, αναρωτηθείτε: πού βρίσκεται αυτό το οργανόγραμμα, αφού με αυτό που ισχύει (1^ος 2021, έκδοση 1.3) δεν έχει καμία σχέση. Και πώς να έχει, βέβαια, αφού αυτό το τελευταίο δεν είναι μόνο για να τραβάς τα μαλλιά σου, όσα βέβαια μας έχουν απομείνει με αυτά που γίνονται, αλλά μάλλον εξηγεί και πολλά από αυτά που έγιναν ή μάλλον δεν έγιναν κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών.

Λοιπόν, προσέξτε· το οργανόγραμμα, που αποτελεί τη βάση για τις αλλαγές που προτείνουμε, παρουσιάστηκε, μόλις τώρα, πρόσφατα (πότε νομίζετε;), το… 2014, στο Σχέδιο Νόμου που κατατέθηκε στη Βουλή και αφορούσε, μεταξύ άλλων, την αναδιοργάνωση της Ελληνικής Αστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος και της ΓΓΠΠ. Αυτό ακόμα, που, ίσως, δεν είναι ευρύτερα γνωστό, είναι ότι με αυτό το Σχέδιο Νόμου προτάθηκε για πρώτη φορά και η σύσταση του Ε.Σ.Κ.Ε..

Τι συνέβη μετά; Το μόνο σίγουρο είναι ότι υπήρξε ο ΝΟΜΟΣ 4249/2014, με το ίδιο θέμα ως αντικείμενο, όπου στο Μέρος Γ’, Κεφάλαιο Α’, που αναφέρεται στην αναδιοργάνωση των κεντρικών και περιφερειακών υπηρεσιών του Πυροσβεστικού Σώματος, μπορεί να βρει κανείς τα σχετικά με τη σύσταση του Ε.Σ.Κ.Ε., δεν είναι όμως δυνατόν να καταλάβει, αφού δεν περιέχει κανένα οργανόγραμμα, σε αντίθεση με το παραπάνω Σχέδιο Νόμου, εάν αυτό που προτάθηκε, τότε, υιοθετήθηκε ή όχι και, εάν ναι, σε ποιον βαθμό.

Σε κάθε περίπτωση, το σίγουρο είναι ότι το οργανόγραμμα αυτό, μετά το 2014, άλλαξε, το πότε όμως, δεν βρίσκεται, τουλάχιστον εύκολα, οπότε δεν είναι σίγουρο, εάν αυτό που ισχύει σήμερα, που ας σημειωθεί είναι έκδοση 1.3, ίσχυε και τότε, όταν, δηλαδή, συνέβησαν τα τραγικά γεγονότα στο Μάτι.

Κατόπιν αυτού, πάντως, δεν είναι κατανοητό γιατί θέλουμε, ως χώρα, να ψάξουμε για υδρογονάνθρακες, αφού στα συρτάρια των υπουργείων φαίνεται ότι υπάρχουν και είναι θαμμένοι αληθινοί θησαυροί! Και δεν φτάνει μόνο αυτό, αλλά πληρώνουμε και από πάνω, με το να καίγονται τα δάση μας και οι περιουσίες των ανθρώπων, έτσι, για να βλέπουμε και να απολαμβάνουμε με το φως της φωτιάς… τα μούτρα μας!

Ρητινοσυλλέκτες, ο χρυσός του πευκοδάσους, η ρητίνη, και το τεράστιο πρόβλημα μετά τις φωτιές

Προτού προχωρήσουμε παρακάτω, αναλύοντας το σκεπτικό για το Σ.Δ.Α.Π.Π. και το πώς αυτό μπορεί να στελεχωθεί, θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να αναφερθούμε προηγουμένως σε ένα σχεδόν άγνωστο σε μας, τους κατοίκους των πόλεων, επάγγελμα, αυτό του ρητινοσυλλέκτη καθώς και στο προϊόν που αυτοί συλλέγουν, τη ρητίνη, ένα προϊόν που είναι πραγματικά χρυσός⁸, από όποια πλευρά και αν το δει κανείς, που όμως, με την περιθωριοποίηση ενός πολύ δημοφιλούς, παλαιότερα, και τόσο τραγουδισμένου ποτού, αυτού της ρετσίνας, σχεδόν ξεχάσαμε και τη δική του ύπαρξη και το πόσο σημαντικό είναι για πάρα πολλές εφαρμογές.

Η ρητίνη παράγεται, όπως και η μαστίχα από τα μαστιχόδεντρα στη Χίο, από τον κορμό της πέυκης, όπου, όταν ο φλοιός του χαραχτεί κατάλληλα, «κούρεμα», εκκρίνεται ένα ρευστό και κολλώδες προϊόν, η ρητίνη. Στην Ελλάδα, λόγω του ανάγλυφου του εδάφους της, αλλά και λόγω των κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούν, η ύπαρξη σχεδόν αποκλειστικά δασών πέυκης (Χαλέπιος πεύκη κυρίως), κάτω από τη λεγόμενη Αλπική ζώνη, είναι μια αποκλειστική επιλογή της φύσης μέσα από τους πειραματισμούς χιλιάδων χρόνων που τόσο καλά αυτή ξέρει να κάνει.

Την διαδικασία αυτή της χάραξης του φλοιού των κατάλληλων πεύκων, για τη συλλογή της ρητίνης σε κατάλληλες σακουλές, που τοποθετούνται στους κορμούς των δέντρων που έχουν χαραχτεί, μια διαδικασία επαναλαμβανόμενη, διότι η «πληγή» στο φλοιό του δέντρου κλείνει και απαιτεί την επανάληψη της, την κάνουν οι ρητινοσυλλέκτες. Η διαδικασία αυτή είναι τόσο σημαντική για το ίδιο το δάσος που, όπως έλεγε ο καθηγητής Δασολογίας Δημήτρης Γαλαύτης, «Δάσος που δεν ρητινεύεται, θεωρήστε το νεκρό».

Είναι, όμως, αυτή η διαδικασία και μια δουλειά σκληρή και επίπονη, που την εξασκούν, άτομα της περιοχής, άτομα που περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας μέσα στο πευκοδάσος, που το ξέρουν σαν τη παλάμη τους, εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό ένα στοιχειώδες εισόδημα, που αποτελεί για τους ίδιους και την κύρια πηγή εισοδήματος τους⁹.

Δυστυχώς, ο σκληρός χαρακτήρας της δουλειάς αυτής, το εξαιρετικά μικρό εισόδημα που εξασφαλίζει και η αύξηση του τουρισμού και της επακόλουθης, ως συνέπεια, αύξησης της ζήτησης για απασχόληση σε τουριστικά επαγγέλματα, προκάλεσαν τη σημαντική μείωση του αριθμού των ρητινοσυλλεκτών, γεγονός που είχε ως συνέπεια τη μείωση, παρά την αυξημένη ζήτηση, της παραγωγής ρητίνης, και μάλιστα, σε ποσότητες υποπολλαπλάσιες εκείνων που παραγόντουσαν μόλις λίγες δεκαετίες πριν.

Το χειρότερο, όμως, συνέβη με τις πρόσφατες, τεράστιες σε έκταση, πυρκαγιές στη Βόρειο Εύβοια, όπου η καταστροφή του δάσους κατέστρεψε, κυριολεκτικά, και όλη την τοπική οικονομία, φέρνοντας σε τραγική θέση τους επιχειρηματίες της περιοχής και σε πραγματικό αδιέξοδο τους ρητινοσυλλέκτες και μελισσοκόμους, αφού ο βασικός παράγοντας της δουλειάς τους, το δάσος, δεν θα υπάρχει για τα επόμενα, αρκετά δυστυχώς, χρόνια!

Υπάρχει, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη να βρεθεί, άμεσα, μια λύση για τους ανθρώπους αυτούς, προτού φύγουν και ρημάξει ο τόπος, γιατί η χορήγηση κάποιων επιδομάτων ούτε αρκετή για τις ανάγκες τους θα είναι, αλλά ούτε θα μπορεί να συνεχιστεί για αρκετά χρόνια, αυτά που θα χρειαστεί το δάσος για να αναγεννηθεί.

Σ.ΔΑ.Π.Π., ένα Σώμα σε συσκευασία… 8 σε 1!

Είναι γνωστό, και το έχουμε ήδη αναφέρει, το πάγιο αίτημα των στελεχών της Δασικής Υπηρεσίας να επανέλθει σε αυτήν και η αρμοδιότητα της δασοπυρόσβεσης. Το αίτημα αυτό μάλιστα επανήλθε, πρόσφατα, με ανακοίνωση της Π.Ε.Δ.Δ.Υ (Πανελλήνια Ένωση Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων) προτού σχεδόν σβήσει η φωτιά στη Βόρειο Εύβοια.

Αν και το αίτημα αυτό φαίνεται λογικό από πρώτη άποψη, έρχεται σε άμεση αντίθεση με το σκεπτικό του οργανογράμματος που, μόλις, προτείναμε παραπάνω, αφού θα συνεχίζεται το πρόβλημα της μη συνεργασίας, που μόνο καταστροφές έχει προκαλέσει μέχρι τώρα, των δύο κύριων Φορέων για την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών, της Δασικής Υπηρεσίας και του Πυροσβεστικού Σώματος. Άλλωστε, πώς θα μπορούσε η συνεργασία αυτή να γίνει, όπως είναι σήμερα οι σχέσεις μεταξύ τους; Είναι, σαν να μπορούσε να υπάρξει αρμονική σχέση και συνεργασία μεταξύ νύφης και πεθεράς που η μία μπαίνει στα «χωράφια» της άλλης!

Βέβαια, θα πείτε ότι το πρόβλημα μετριάζεται με τη δημιουργία Τμήματος Δασολόγων στο Ε.Σ.Κ.Ε. και με την απόσπαση στελεχών της Δασικής Υπηρεσίας, για να συνδράμουν το έργο των ΠεΠυΔ κατά την αντιπυρική περίοδο, το να διασπάς, όμως, επιχειρησιακό προσωπικό και τεχνικά κάτω από διαφορετικούς Φορείς, για να μην αφήσεις κανένα παραπονεμένο, είναι μια Σολομώντεια «λύση» που, αν κάποτε εξυπηρέτησε το να λυθεί μια διαμάχη, ούτε τότε εφαρμόστηκε στην πράξη ούτε σήμερα είναι στρατηγικά σωστό να εφαρμοστεί και γι’ αυτό δεν είναι αποδεκτή.

Από την άλλη, πάλι, είναι φανερό ότι η διαχείριση των δασικών πυρκαγιών από το Πυροσβεστικό Σώμα, όπως αυτό λειτουργεί και τις αντιμετωπίζει τώρα, δεν ήταν και ό,τι καλύτερο, για να το πούμε όσο πιο ανώδυνα μπορούμε, παρά την ηρωική προσπάθεια των Πυροσβεστών που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή, για να τις αντιμετωπίσουν.

Τι, λοιπόν, μέλλει γενέσθαι, όπως συνηθίζουμε να λέμε, όταν βρισκόμαστε σε σχετική αμηχανία, ψάχνοντας για τη λύση ενός προβλήματος; Μα, η λύση είναι μπροστά μας και φάνηκε με τραγικό μεν τρόπο, αλλά ολοκάθαρα, με το που έχασαν οι ρητινοσυλλέκτες, αυτοί κυρίως, το αντικείμενο της δουλειάς τους, οι άνθρωποι αυτοί που ξέρουν το δάσος καλύτερα από τον καθένα, γιατί περνούν, κυριολεκτικά, τις περισσότερες ώρες της ζωής τους μέσα σε αυτό, αυτοί που το αγαπούν, το νοιάζονται και μπορεί να το προστατέψουν και να το φροντίσουν, αν τους ανατεθεί η αρμοδιότητα για κάτι τέτοιο, γιατί ζουν απ’ αυτό, γιατί αυτό είναι, τελικά, η ζωή τους!

Η λύση που προτείνουμε, λοιπόν, είναι ένα μεγάλο μέρος από τους ανθρώπους αυτούς, που έτσι και αλλιώς δεν έχουν απομείνει πανελλαδικά και πολλοί, να επανδρώσουν άμεσα, με την κατάλληλη εκπαίδευση που θα χρειασθεί και εφόσον βέβαια μπορούν και δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας που να το αποτρέπει, το Σώμα των Δασοπυροσβεστών, των περίφημων «δασοκομάντος», το Σ.ΔΑ.Π.Π..

Τα οφέλη, που θα προκύψουν με τη λύση που προτείνουμε, θα είναι πολλαπλά, δεδομένου ότι οι άνθρωποι αυτοί, παράλληλα με τα καθήκοντα τους, ως Δασοπυροσβέστες, και όσο αυτά το επιτρέπουν, κυρίως τον χειμώνα, αλλά και το καλοκαίρι, θα μπορούν να κάνουν ή/και να συνεχίσουν και τις εξής δουλειές:

1.  Εκείνοι που βρίσκονται στη Βόρειο Εύβοια θα συμβάλλουν στο να δημιουργηθούν τα γνωστά πλέον σε μας, μετά τις τόσες δασικές πυρκαγιές, κορμοδέματα, ώστε να αντιμετωπιστούν πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή από την έλλειψη πλέον του δάσους που κάηκε.

2.  Επιπλέον, λόγω της γνώσης που έχουν, θα μπορούν να επιλέξουν και να θάψουν στο έδαφος εκείνους τους καμένους κορμούς των δέντρων που είναι κατάλληλοι, για να χρησιμοποιηθούν ως βιοκάρβουνο, εμπλουτίζοντας, έτσι, τη γη στις καμένες περιοχές και βοηθώντας τη γρήγορη ανάπτυξη των νέων δέντρων,

3.  Στις περιοχές που τα δάση δεν έχουν καεί, αλλά και όταν αργότερα μεγαλώσουν τα νέα δέντρα, θα συνεχίσουν την εργασία της συλλογής ρητίνης, που τόσο η βιομηχανία και οι άλλες εφαρμογές, αλλά και η χώρα, ως εξαγώγιμο προϊόν, την έχουν ανάγκη.

4.  Θα φροντίζουν, κάτω από τις οδηγίες των δασολόγων, για την αραίωση των δέντρων, το κλάδεμα των κλαδιών που βρίσκονται κοντά στο έδαφος και θα απομακρύνουν, όσο αυτό είναι δυνατόν, τη βιομάζα που δημιουργείται σταδιακά στο έδαφος, αποτρέποντας έτσι, αν όχι την εκδήλωση πυρκαγιών το βράδυ από φυσικά φαινόμενα ή από βραχυκυκλώματα στα καλώδια, μονωτήρες κ.λπ. που υπάρχουν για τη μεταφορά ρεύματος, αλλά, τουλάχιστον, την ανεξέλεγκτη επέκταση της.

5.  Θα είναι τα άτομα που, μαζί με Εθελοντές πυροσβέστες και εθελοντές των ΟΤΑ, θα εκτελούν περιπολίες στο δάσος και θα μπορεί να σπεύσουν πρώτα στον τόπο της εκδήλωσης μιας πυρκαγιάς, αφού θα είναι άτομα που δραστηριοποιούνται στην ίδια την περιοχή που αυτή εκδηλώθηκε, όπως θα συμβαίνει και σε όλες τις περιοχές που υπάρχουν μεγάλα δάση, ώστε η πυρκαγιά αυτή να σβηστεί, προτού προλάβει να λάβει μεγάλες και, τελικά, ανεξέλεγκτες διαστάσεις.

6.  Θα επιτηρούν το δάσος, εργαζόμενοι πολύ χρόνο μέσα σε αυτό, καθιστώντας παράλληλα δυνατή, μαζί με εθελοντές των ΟΤΑ, την επάνδρωση των δασοφυλακείων, που, όπως θα δούμε, παρά τον σημαντικό ρόλο που μπορεί η λειτουργία τους να παίξει στην ανίχνευση μιας πυρκαγιάς και την έγκαιρη κατάσβεση της, έχουν, σήμερα, στην πλειονότητα τους εγκαταλειφτεί!

Γενικά, με την πρόταση αυτή, εκτός του ότι θα έχουμε σχεδόν έτοιμους Δασοπυροσβέστες, εξασφαλίζοντας παράλληλα και την προστασία του δάσους, θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε και το σημαντικό αυτό επάγγελμα του ρητινοσυλλέκτη και τα λεφτά που θα διατεθούν σε ανθρώπους που επλήγησαν από τις πυρκαγιές θα πιάσουν, πραγματικά, τόπο, και πολύ μάλιστα.

Τώρα, ως δασοπυροσβέστες:

1.    Θα είναι αυτοί που θα επανδρώνουν, ως πλήρωμα, σε βάρδιες, τα πυροσβεστικά οχήματα που θα είναι διασκορπισμένα στους δασικούς ή άλλους δρόμους, σε καίρια σημεία του δάσους,

2.  Θα καθοδηγούν τις πυροσβεστικές δυνάμεις καθώς και τους εθελοντές και τα μηχανήματα έργου των ΟΤΑ, που θα προστρέξουν από κοντινές ή άλλες περιοχές, για την κατάσβεση μιας πυρκαγιάς, γνωρίζοντας καλύτερα από τον καθένα το που πρέπει να κινηθούν και το πώς πρέπει ενεργήσουν, ώστε να επιτευχτεί το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα.

Ας σημειωθεί ότι, πέρα από τις περιοχές όπου υπάρχουν ρητινοσυλλέκτες, πρόσληψη ατόμων στο Σώμα αυτό θα πρέπει να γίνεται και από άλλες περιοχές, βασικά από εκείνες που υπάρχουν πευκοδάση και η συλλογή ρητίνης έχει εγκαταλειφτεί, με την προϋπόθεση, όμως, ότι τα άτομα αυτά, εκτός από την ενασχόληση τους με τη συλλογή ρητίνης, θα αναλάβουν και εκείνα τα καθήκοντα που αναφέραμε προηγουμένως.

Βέβαια, το Σώμα των Δασοπυροσβεστών δεν μπορεί να αποτελείται μόνο από ρητινοσυλλέκτες, αλλά θα συμπληρώνεται, όπως θα προτείνουμε στα επόμενα, και από μέρος άλλων σχετικών τμημάτων που ήδη υπάρχουν στο Πυροσβεστικό Σώμα, αλλά και από ένα άλλο που προτάθηκε εντελώς πρόσφατα.

Σχετικό ερώτημα, ένας αντίλογος, μια άλλη πρόταση και οι απαντήσεις

Στα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω είναι λογικό να υπάρχουν ερωτήματα και αντίλογος. Το βασικό ερώτημα, λοιπόν, είναι σχετικά με το κατά πόσο είναι σκόπιμο να δημιουργηθεί στο Πυροσβεστικό Σώμα για τις δασικές πυρκαγιές ένα ακόμα ιδιαίτερο Τμήμα, τη στιγμή που υπάρχει, ήδη, αυτό των πυροσβεστών 5ετούς θητείας και εκείνο των Εποχιακών, που η σκοπιμότητα σύστασης τους ήταν, κυρίως, να συμβάλουν στην κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών.

Η απάντηση, κατ’ αρχάς, είναι ότι το θέμα της δασοπυρόσβεσης με σύσταση Σώματος από εξειδικευμένους Δασοπυροσβέστες, «δασοκομάντος», την έχουν δώσει οι άλλες Βαλκανικές χώρες, όπως φάνηκε με τον τρόπο που ενεργούσαν τα πληρώματα των πυροσβεστικών οχημάτων, που ήλθαν σε βοήθεια μας για την κατάσβεση των πυρκαγιών, φαίνεται όμως ότι και η Κύπρος θα ακολουθήσει την κατεύθυνση αυτή, μετά από εισήγηση των εμπειρογνωμόνων.

Εφόσον, λοιπόν, συμφωνούμε στη αναγκαιότητα ύπαρξης ενός τέτοιου Σώματος, η απάντηση, στο ότι ήδη υπάρχουν τα διακριτά αυτά Τμήματα, θα δοθεί μαζί με εκείνη που ακολουθεί και αφορά τον αντίλογο που μπορεί να υπάρχει.

Πράγματι, υπάρχει αντίλογος ή καλύτερα μπορεί να υπάρξει αντίλογος που η βασική του ένσταση μπορεί να είναι ότι, εντάξει όλα αυτά, αλλά θα υπάρξει σημαντικά αυξημένο κόστος, λόγω του ότι στο Σώμα αυτό θα υπηρετεί μόνιμο προσωπικό και όχι εποχιακό, πέρα του ότι το προσωπικό αυτό, μολονότι δεν θα είναι υπερβολικά μεγάλο, δεν θα είναι και μικρό σε απόλυτα νούμερα.

Η απάντηση στην ένσταση αυτή είναι:

1ον: Το συνολικό οικονομικό κόστος μιας πυρκαγιάς, λόγω των καταστροφών που προκαλούνται σε περιουσίες, από τις αποζημιώσεις που δίνονται, από τη γενικότερη οικονομική ζημιά που υφίσταται η περιοχή, που μπορεί να διαρκέσει για χρόνια, μέχρι οι δραστηριότητες να επανέλθουν στην κατάσταση που επικρατούσε πριν την πυρκαγιά, αλλά και από το κόστος χρήσης όλων των πυροσβεστικών μέσων, επίγειων και εναέριων, για μέρες, είναι πάρα πολύ μεγάλο. Και αυτό, χωρίς να καθορίσουμε, βέβαια, και το κόστος που συνεπάγεται, βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, που είναι, πραγματικά, ανυπολόγιστο.

2ον: Το κόστος ύπαρξης του Σώματος αυτού των Δασοπυροσβεστών, σε σύγκριση με το κόστος που συνεπάγεται μια και μόνο μεγάλη δασική πυρκαγιά είναι τόσο μικρό, που καταντά, πρακτικά, ασήμαντο, λόγος για τον οποίο ο αριθμός του προσωπικού αυτού πρέπει και να αυξηθεί, με την ενσωμάτωση σε αυτό μέρους των πυροσβεστών 5ετους θητείας καθώς και των Εποχιακών, που η ύπαρξη τους, όπως είναι τώρα, ως διακριτά Τμήματα του Πυροσβεστικού Σώματος που αποσκοπούν, τυπικά τουλάχιστον, κυρίως στη δασοπροστασία και τη δασοπυρόσβεση, φάνηκε ότι απέχει κατά πολύ από τον σκοπό αυτόν για τον οποίον έγινε η σύσταση τους¹⁰!

3ον: Το Πυροσβεστικό Σώμα, έτσι και αλλιώς, για να καλύψει τις ανάγκες του, προσλαμβάνει κάθε χρόνο, κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου, αν και με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, ένα σημαντικό αριθμό Εποχιακών πυροσβεστών, που σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία¹¹ανέρχονται εφέτος σε 2.500, ενώ παράλληλα έχει και πυροσβέστες 5ετούς θητείας, που ανέρχονται τώρα σε 3.850 και ασκούν, σύμφωνα τουλάχιστον με το άρθρο του σχετικό Νόμου που αφορά τη σύσταση τους (Νόμος 3938/11), καθήκοντα δασοπυρόσβεσης, δασοπροστασίας και πυρασφάλειας, αν και τα τυπικά προσόντα πρόσληψης τους για την άσκηση των καθηκόντων τους αυτών δεν έχουν σύγκριση με τη σχετική γνώση και εμπειρία που έχουν οι ρητινοσυλλέκτες.

4ον: Η πρόσληψη εποχιακού προσωπικού τη θερινή περίοδο, μόνο ευκαιριακούς σκοπούς εξυπηρετεί και οπωσδήποτε όχι την πλειονότητα εκείνων που μόλις αναφέραμε. Εξάλλου, όπως προτείνεται και στην Έκθεση Goldammer, θα πρέπει «να αποσυνδεθεί η πρόσληψη εποχικού προσωπικού δασοπυρόσβεσης από τα προβλεπόμενα σήμερα κοινωνικοοικονομικά κριτήρια και να συνδεθεί μόνο με κριτήρια εμπειρίας, γνώσεων και φυσικής κατάστασης».

5ον: Το προσωπικό αυτό, λόγω, ακριβώς, του ότι είναι εποχιακό και ευκαιριακό, πότε δεν μπόρεσε να αποκτήσει, ούτε θα μπορούσε να αποκτήσει, τη γνώση εκείνη που χρειάζεται η κατάσβεση μιας πυρκαγιάς σε ένα συγκεκριμένο δάσος, αλλά ούτε και την εμπειρία που χρειάζεται η κατάσβεση αυτής, γενικότερα, σε ένα δάσος, αφού, όπως φάνηκε και στις πρόσφατες πυρκαγιές, έλλειπε τόσο πολύ η οργάνωση, που αποκτάται μόνο με γνώση, αλλά και εμπειρία.

Φαίνεται, όμως, ότι υπάρχει και μια εναλλακτική πρόταση σε αυτήν που έχουμε διατυπώσει, δεδομένου ότι και η κυβέρνηση αποφάσισε τη σύσταση ενός σώματος «δασοκομάντος», σύμφωνα με όσα προανήγγειλε ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης, με τις πρόσφατες πυρκαγιές ακόμη σε εξέλιξη, σε συνέντευξη του, στις 12/8, αναφέροντας τη δημιουργία της Ειδικής Μονάδας Δασικών Επιχειρήσεων (Ε.ΜΟ.Δ.Ε), η οποία, όπως είπε, θα στελεχωθεί από έμπειρα παλαιά στελέχη της Πυροσβεστικής και τα μέλη της, 500 κατ’ εκτίμηση, θα μπορούν να μπαίνουν στο δάσος και να αντιμετωπίσουν την πυρκαγιά πριν φτάσει στο οδικό δίκτυο.

Λύνει, όμως, η σύσταση μιας τέτοιας ομάδας το πρόβλημα της έγκαιρης κατάσβεσης μιας δασικής πυρκαγιάς; Αποτελεί η σύσταση της μια συνολική λύση, σαν τη λύση που αναφέραμε προηγουμένως; Η απάντηση είναι, σίγουρα, όχι, και τούτο διότι:

1ον: Δεν αποτελεί μια συνολική λύση, όπως αυτή που αναφέραμε, που εκτός όλων των άλλων, περιλαμβάνει και διαχείριση του δάσους, συντελώντας, έτσι, αποτελεσματικά στην πρόληψη πυρκαγιών.

2ον: Η έγκαιρη επέμβαση της, παρά τις εκτιμήσεις ότι αυτή μπορεί να είναι 5-10 λεπτά, δεν είναι τόσο διασφαλισμένη, όπως έδειξε και η σύσταση παλαιότερα, το 1993, μιας αντίστοιχης ομάδας, και οπωσδήποτε όχι καλύτερη, στη πράξη, από αυτήν του Σ.ΔΑ.Π.Π., που τα μέλη του θα περιπολούν και θα εργάζονται καθημερινά διασκορπισμένα μέσα στο δάσος,

Τα μέλη της Μονάδας αυτής, εκτός του ότι δεν θα ξέρουν το δάσος, όπως αυτά της Σ.ΔΑ.Π.Π., ασφαλώς θα είναι πολύ δύσκολο να προσεγγίσουν το σημείο της φωτιάς, εάν τα δέντρα του δάσους δεν έχουν αραιωθεί κατάλληλα ή η φωτιά έχει ήδη αρχίσει να εξαπλώνεται, γιατί υπήρχε μεγάλη ποσότητα βιομάζας στο έδαφος, όπου ανομβρίες και υψηλές θερμοκρασίες που αναμένονται όλο και συχνότερα, ως αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής, την είχαν καταστήσει κυριολεκτικά πυριτιδαποθήκη!

Εάν η πυρκαγιά εκδηλωθεί μέσα στη νύχτα, η ομάδα αυτή αυτόματα αχρηστεύεται, αφού, τότε, τα ελικόπτερα που έχουμε, ως γνωστόν, αδυνατούν¹² να πετάξουν.

Η σύσταση, πάντως, μιας τέτοιας ομάδας θα είναι χρήσιμη, διότι θα μπορεί να ενσωματωθεί οργανικά στη Σ.ΔΑ.Π.Π., συμπληρώνοντας την αποστολή της τελευταίας, με το:

1.    Να είναι η πρώτη που θα σπεύδει να συνδράμει τα μέλη της Σ.ΔΑ.Π.Π. στην κατάσβεση μιας δασικής πυρκαγιάς.

2.    Να σπεύδει σε εκείνα τα νησιά στα οποία η παρουσία της Σ.ΔΑ.Π.Π. δεν έχει έννοια.

3. Να σπεύδει σε περιπτώσεις που η πυρκαγιά εκδηλώνεται σε δύσβατες περιοχές, σε χορτολιβαδικές εκτάσεις ή εκεί που η βλάστηση, από δέντρα ή/και θάμνους, είναι αραιά.

Προσθήκες και παρατηρήσεις

Αρκούν, όμως, μόνο αυτά που έχουμε αναφέρει μέχρι τώρα, για να θεωρήσουμε ότι η συνολική εικόνα για τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών έχει συμπληρωθεί; Σίγουρα, όχι, γιατί απομένουν:

1.    Να απλοποιηθούν ακόμη κάποιες διαδικασίες μεταξύ ΟΤΑ και Περιφερειών από τη μία και της Δασικής Υπηρεσίας από την άλλη, αλλά και να καθορισθεί ποιος είναι αρμόδιος να ελέγχει, εάν τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, πράγματι τηρούνται.

2. Να δοθούν πρόσθετες πληροφορίες και παρατηρήσεις τόσο για την αναδάσωση του δάσους, τα Πυροφυλάκια και τους Εθελοντές, που συντρέχουν για την προστασία του, όσο και για την προστασία περιοχών από πλημμυρικά φαινόμενα, λόγω της απογύμνωσης του εδάφους από τη βλάστηση και τα δέντρα,

3.    Να συμπληρωθούν κάποια κενά που αφορούν τον εξοπλισμό σε επίγεια και εναέρια μέσα του Πυροσβεστικού Σώματος και του προσωπικού του.

4. Να διατυπωθούν κάποιες παρατηρήσεις σχετικά με το σχεδιαζόμενο πρόγραμμα για τη δασοπροστασία των δασών, παρατηρήσεις που αφορούν τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν καθώς και την εξοικονόμηση χρηματικών πόρων που θα εξοικονομηθούν, αν αυτές γίνουν αποδεκτές, πόρων που θα διατεθούν σε υπάρχουσες σχετικές ανάγκες.

5.  Να αναφερθούν δύο διαπιστώσεις, μαζί με τις σχετικές προτάσεις, που μπορεί να τις έχουμε αναφέρει στο παρελθόν, αλλά και πάλι είναι ιδιαίτερα επίκαιρες, λόγω των δασικών πυρκαγιών και των τεράστιων καταστροφών που οι πυρκαγιές αυτές προκάλεσαν.

Παύση στη διάχυση αρμοδιοτήτων· απλοποίηση διαδικασιών και έλεγχος τήρησης των μέτρων

Εάν θέλει κανείς να εφαρμόσει ένα διοικητικό μοντέλο, όπου καθορίζονται τα πάντα σχετικά με το πώς πρέπει αυτά να γίνονται, αλλά τίποτα σχεδόν να μη γίνεται, δεν έχει παρά να εφαρμόσει αυτό που συμβαίνει με τους Νόμους, όπου έχουμε μια Βουλή που, όταν οι πολιτικοί δεν επιδίδονται σε «κοκορομαχίες» ή δεν «διασταυρώνουν τα ξίφη τους» (εκφράσεις προσφιλέστατες στους δημοσιογράφους που, αν τους λείψουν αυτά και οι κακές ειδήσεις, δεν θα έχουν οι περισσότεροι τι να πουν), αυτή παράγει, σαν γραμμή παραγωγής εργοστασίου, πληθώρα Νόμων, που, όμως, όχι μόνο δεν εξετάζεται εάν υπάρχουν άλλοι αντίστοιχοι που τους επικαλύπτουν (πολυνομία), όχι μόνο τι και ποιον εξυπηρετούν αυτοί οι νόμοι (κακονομία), αλλά και στη καθημερινότητα του πολίτη αν φροντίζει κανείς να δει εάν πράγματι εφαρμόζονται, προς μεγάλη τέρψη, μετά από αυτά, (ποιων άλλων;) των δικηγόρων¹³.

Επειδή, λοιπόν, συνέβη και στην περίπτωση της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών να κοιτάζουμε το δέντρο και να χάσουμε, στη κυριολεξία, το δάσος, για να αποφευχθεί η επανάληψη του φαινομένου, όπου, η Πολιτικά Προστασία, από τις αρχές κάθε αντιπυρικής περιόδου, εκδίδει μεν σειρά σχεδίων και οδηγιών προς τους ΟΤΑ και τις Περιφέρειες, για να μεριμνήσουν για λήψη μέτρων για την πρόληψη πυρκαγιών, ενώ παράλληλα απευθύνεται και στο Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, για να μεριμνήσει και αυτό για τη συνεργασία της Δασικής Υπηρεσίας και του Πυροσβεστικού Σώματος, είναι, όμως, άγνωστο ποιος από όλους αυτούς, κρίνοντας από τα φετινά, τουλάχιστον, αποτελέσματα, τα εφάρμοσε ή σε τι βαθμό τα εφάρμοσε, προτείνουμε τα ακόλουθα:

1. Η Δασική Υπηρεσία θα κοινοποιεί στους ΟΤΑ και στις Περιφέρειες τους ενημερωμένους κανονισμούς σχετικά με την κοπή και το κλάδεμα των δέντρων σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους και στο εξής ΟΤΑ και Περιφέρειες δεν θα απευθύνονται μεν στην πρώτη για τα θέματα αυτά, θα είναι, όμως, υπεύθυνοι οι ίδιοι για την τήρηση των κανονισμών αυτών στις περιοχές δικαιοδοσίας τους και οι πολίτες των ΟΤΑ θα απευθύνονται σε αυτούς, πλέον, για επίλυση σχετικών θεμάτων.

2.  Υπεύθυνη για τον έλεγχο της τήρησης των σχετικών κανονισμών από τους Φορείς αυτούς, ακολουθώντας την πάγια διοικητική αρχή, δηλαδή, ότι ο αρμόδιος που ορίζει κάτι που πρέπει να γίνει, είναι, τελικά, ο ίδιος υπεύθυνος και για την τήρηση του, θα είναι η Δασική Υπηρεσία, αναφέροντας, σε περίπτωση που διαπιστώσει παράβαση τους, στο Υπουργείο Εσωτερικών, στο οποίο εξάλλου ΟΤΑ και Περιφέρειες υπάγονται, για επιβολή διοικητικών κυρώσεων.

3. Τα μέτρα πρόληψης δασικών πυρκαγιών εκδίδονται από την Πολιτική Προστασία, σε συνεννόηση με τη Δασική Υπηρεσία και το Πυροσβεστικό Σώμα, και υπεύθυνοι για την τήρηση τους είναι οι ΟΤΑ, οι Περιφέρειες, αλλά και η Δασική Υπηρεσία, στις περιοχές αρμοδιότητος τους.

4. Υπεύθυνη για τον έλεγχο τήρησης των μέτρων αυτών είναι η Πολιτική Προστασία, αναφέροντας, σε περίπτωση που διαπιστώσει παράβαση τους, στα αρμόδια υπουργεία που οι Φορείς αυτοί υπάγονται.

Αυτά λοιπόν για να λήξει, επιτέλους, αυτή η ιστορία, όπου όλοι είναι ή κάνουν ότι δεν είναι αρμόδιοι και, όταν «σκάσει» το συμβάν, ο ένας επιρρίπτει την ευθύνη στον άλλο και όλοι μαζί κάνουν… τον Κινέζο!

Αναδασώσεις

Έχουμε συνηθίσει να ακούμε εθελοντικές κινήσεις που θα προβούν σε αναδάσωση σε καμένες περιοχές, επικροτώντας, και λογικά, αφενός αυτές και όσους θα συμμετάσχουν και αφετέρου θεωρώντας ότι οι ενέργειες αυτές είναι κάτι που επιβάλλεται να γίνεται πάντοτε σε τέτοιες περιπτώσεις. Είναι όμως έτσι;

Η απάντηση από τους ειδικούς στην ανασύσταση των καμένων δασών είναι ότι αυτό, δηλαδή, η τεχνητή αναδάσωση, ενδείκνυται μόνο στις περιπτώσεις εκείνες που το δάσος έχει καεί ξανά, προτού τα νεαρά δέντρα προλάβουν να μεγαλώσουν. Σε διαφορετική περίπτωση το δάσος πρέπει να αφήνεται να αναγεννιέται μόνο του, μέσω της φυσικής διαδικασίας που υπάρχει, χρόνια τώρα!

Πυροφυλάκια ή η δύναμη της απλότητος

Είναι γεγονός ότι η επικράτηση της τεχνολογίας και του τεχνολογικού πολιτισμού, γενικότερα, μας έχει κάνει να ξεχάσουμε ή να αγνοήσουμε ότι σε πάρα πολλά ζητήματα υπάρχουν όχι μόνο απλές, αλλά και πάμφθηνες και πολύ πιο φυσικές και οικολογικές λύσεις απ’ αυτές που συνήθως σκεφτόμαστε και χρησιμοποιούμε, π.χ. το ποδήλατο, αντί για το αυτοκίνητο, για τις περισσότερες ανάγκες μας και το περισσότερο διάστημα του χρόνου ή τα βότανα, που η χώρα μας είναι στην κυριολεξία γεμάτη, που μπορεί να λαμβάνονται ως αφεψήματα για πάρα πολλές περιπτώσεις, αντί, με το παραμικρό, να καταφεύγουμε σε χάπια, που τα παίρνουμε με τις φούχτες και μόλις διαβάσουμε, αν, βέβαια, διαβάσουμε, τι πρέπει να προσέχουμε ή τι δεν πρέπει να έχουμε μας πιάνει… σύγκρυο!

Το ίδιο συμβαίνει και με τα μέσα πυρανίχνευσης στα δάση. Μιλάμε μόνο για διάφορα τεχνικά μέσα, ακόμα και για πυροσβεστικά αεροπλάνα που θα περιπολούν συνέχεια (Air Tractors), έχοντας ξεχάσει, ανεξάρτητα από το κόστος των λύσεων αυτών, το πιο απλό, το πιο φθηνό, αλλά και λόγω της μορφολογίας του εδάφους της χώρας, που αποτελείται κυρίως από βουνά, ίσως, το καλύτερο κατά πολλούς, τουλάχιστον από πλευράς κόστους/αποτελσματικότητας, μέσο για ανίχνευση εκδήλωσης πυρκαγιάς, τα πυροφυλάκια, ανίχνευση που είναι καθοριστική για το κρίσιμο στάδιο της έγκαιρης πρώτης προσβολής της φωτιάς στο πρώτο στάδιο της εκδήλωσης της.

Παλαιότερα, όταν η κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών ανήκε στη Δασική υπηρεσία υπήρχαν 100 πέτρινα(!), ευρύχωρα και σημαντικού ύψους πυροφυλάκια, διάσπαρτα σε όλες τις δασικές περιοχές, που τώρα έχουν, δυστυχώς, τα περισσότερα εγκαταληφτεί.

Θα πείτε, ναι, είναι φτηνά ως κατασκευές, αλλά δεν μπορούν να τοποθετηθούν σε μέρη που η ορατότητα εμποδίζεται συχνά από νεφώσεις και, για να είναι πραγματικά αποτελεσματικά, χρειάζονται και σύγχρονα μέσα και εξοπλισμό παρατήρησης και εντοπισμού καπνού και φωτιάς, και, βέβαια, βάρδιες στη διάρκεια κάθε ημέρας, με κάθε μία απ’ αυτές, ανάλογα με την περιοχή και το μέγεθος του πυροφυλακίου, να απαιτεί μέχρι και τρία άτομα ανά βάρδια, πράγμα που σημαίνει μεγάλο κόστος για προσωπικό.

Είναι, όμως, έτσι; Όχι, απόλυτα, διότι, ναι μεν είναι σωστές οι δύο πρώτες επισημάνσεις, όσον όμως αφορά την τρίτη, δηλαδή το κόστος για την επάνδρωση τους με το κατάλληλο προσωπικό, συνηθισμένοι να σκεφτόμαστε μόνο τα χρήματα που απαιτούντα, για να κάνουμε κάτι, ξεχάσαμε τους εθελοντές και τον εθελοντισμό, στον οποίο θα αναφερθούμε αμέσως μετά, οι οποίοι με την κατάλληλη εκπαίδευση και την απαραίτητη συμμετοχή ενός ρητινοσυλλέκτη - Δασοπυροσβέστη που αναφέραμε πριν, μπορούν άνετα να αναλάβουν τη λειτουργία αυτών των πυροφυλακίων κατά την αντιπυρική περίοδο. Και, όπως λένε στα μαθηματικά, «όπερ, έδει, δείξαι»!

Συμπερασματικά· κυρίες και κύριοι, λύσεις υπάρχουν, λεφτά δεν υπάρχουν, τουλάχιστον όσα θέλουμε ή χρειαζόμαστε. Αλλά, ακόμα και αν υπάρχουν, καλόν είναι να τα χρησιμοποιούμε έξυπνα, και με φειδώ, αντί να τα ξοδεύουμε, σχεδόν αποκλειστικά, σε πανάκριβες και δαπανηρές λύσεις, γιατί νομίζουμε ότι αυτές είναι και οι μόνες που μπορούν να μας λύσουν το πρόβλημα, αγνοώντας ότι, αν δεν συμβάλουν και όλοι οι άλλοι παράγοντες που είναι απαραίτητοι για να γίνει δυνατή η λύση αυτή, τότε, επειδή ο γιαλός επιμένει, ο «άτιμος», να μην είναι στραβός, εμείς «στραβά θα αρμενίζουμε¹⁴»!

Εθελοντισμός

Δεν αναφερθήκαμε τυχαία στο Εθελοντισμό, ούτε, βέβαια, μόνο για την κάλυψη, με τον πλέον οικονομικό τρόπο, των αναγκών σε προσωπικό των πυροφυλακίων. Με το θέμα έχει ασχοληθεί κάθε ολοκληρωμένη μελέτη για τη δασοπροστασία και τη δασοπυρόσβεση. Χαρακτηριστικά, με το θέμα αυτό υπάρχει μια ολοκληρωμένη πρόταση από τη WWW Ελλάς στο πλαίσιο του προγράμματος «Το Μέλλον των Δασών» που η τελευταία υλοποιεί.

Σώμα εθελοντών μπορεί να οργανωθεί από κάθε μεγάλο Δήμο και ακόμα καλύτερα με τη συνεργασία πολλών όμορων Δήμων, όπως αυτό συμβαίνει με τους όμορους Δήμους της Πεντέλης καθώς και Υμηττού, που έχουν τους Συνδέσμους Προστασία & Ανάπτυξης Πεντελικού (Σ.Π.Α.Π.) και Υμηττού (Σ.Π.Α.Υ.) αντίστοιχα.

Οι σύνδεσμοι αυτοί, πέραν των δράσεων που αφορούν εργασίες απομάκρυνσης χόρτων, σκουπιδιών και κάθε εύφλεκτης ύλης, συντηρήσεις συστημάτων πυρόσβεσης, συντηρήσεις και καθαρισμούς δασικών οδών, επισκευές πυροφυλακίων και παρατηρητηρίων, οργανώνουν και περιπολίες επιτήρησης στο βουνό και επανδρώνουν τα δημοτικά πυροφυλάκια και παρατηρητήρια κατά την αντιπυρική περίοδο, έχοντας προλάβει, μέχρι τώρα, την κατάσβεση αρκετών πυρκαγιών, ακριβώς στη γέννηση τους.

Αυτά που χρειάζονται, όμως, οι οργανωμένοι αυτοί εθελοντές, για να επιτελέσουν τον σκοπό τους, είναι, πέρα από κάποια ενίσχυση για την προμήθεια του αναγκαίο εξοπλισμού τους, και κάποια μικρά πυροσβεστικά οχήματα (4x4) ταχείας επέμβασης που θα φέρουν μικρή δεξαμενή νερού με τον ανάλογο εξοπλισμό και θα περιπολούν στους δασικούς δρόμους, τουλάχιστον στα περιαστικά δάση, γιατί, όπως έχουμε αναφέρει, η έγκαιρη προσβολή της φωτιάς (αναφέρεται ότι αυτή πρέπει να γίνει μέσα στα πρώτα 15 λεπτά, αν και η ύπαρξη ξηραμένης βιομάζας στα δάση, λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, θα πρέπει να έχει περιορίσει τον χρόνο αυτό κατά πολύ) είναι ο πλέον καθοριστικός παράγοντας για την κατάσβεση της.

Πρόληψη πλημμυρικών φαινομένων

Μετά από μεγάλες δασικές πυρκαγιές που απογυμνώνουν το έδαφος από τη βλάστηση και τα δέντρα που συγκρατούσαν το νερό της βροχής, η έμφαση και ο αγώνας δίνεται στο να τοποθετηθούν, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, στα καμένα εδάφη κορμοδέματα, ώστε να συγκρατηθεί το νερό των βροχών, που συμβαίνει να είναι ιδιαίτερα έντονες μετά το καλοκαίρι, και να αποφευχθούν πλημμύρες στις παρακείμενες περιοχές.

Αυτό είναι σωστό και απολύτως αναγκαίο, ξεχνάμε, όμως, συνήθως, κάτι που είναι ανάλογο, ως αποτέλεσμα, με αυτό που ξέρουν πολύ καλά όσοι ασχολούνται με τα ηχητικά συστήματα, ότι δηλαδή, η τελική ποιότητα του ήχου που φτάνει στα αυτιά μας, καθορίζεται, τελικά, από τον τελευταίο κρίκο της ηχητικής αλυσίδας της αναπαραγωγής του, που δεν είναι άλλος από τα ηχεία που χρησιμοποιούνται!

Στην περίπτωση μας, ο τελευταίος αυτός κρίκος, για την αποφυγή των πλημμυρών, είναι, όσο και να το ξεχνάμε, οι κοίτες των μικρών η μεγαλύτερων ποταμών που κατεβαίνουν από τις κοιλάδες των βουνών και τα ρέματα που υπάρχουν μέσα στους οικισμούς για την απορροή των νερών της βροχής και, αν αυτές και αυτά δεν καθαριστούν από σκουπίδια και μπάζα ή έχουν περιοριστεί ή, ακόμα χειρότερα, έχουν φράξει από κάθε είδους αυθαίρετα κτίσματα, τότε όλα τα άλλα θα αποτελούν απλώς ημίμετρα και οι εικόνες, σαν και αυτές που είδαμε στη Μάνδρα Αττικής, αναπόφευκτα, θα επαναληφτούν.

Ανάγκες Πυροσβεστικού Σώματος

Πυρκαγιές, και πολλές μάλιστα, έχουμε, πυροσβέστες και πυροσβεστικά οχήματα έχουμε;

Απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνει σχετικό πρόσφατο δημοσίευμα, όπου, σύμφωνα με αυτό:

·    Οι ανάγκες του Πυροσβεστικού Σώματος σε προσωπικό ανέρχονται σε 4.000 άτομα (βλέπετε ότι η πρόταση μας για τη σύσταση του Σ.ΔΑ.Π.Π. έρχεται να καλύψει, εκτός των όσων ήδη αναφέραμε, και πραγματικές ανάγκες σε προσωπικό της Πυροσβεστικής).

·     Από τα 3.500 πυροσβεστικά οχήματα που υπάρχουν, το 15% είναι ηλικίας πάνω από 30 έτη, ένα 20% είναι από 20 έως 30 ετών, 50% είναι ηλικίας 10 έως 20 ετών και μόλις το 15% είναι σχετικά νέα, με ηλικία κάτω των δέκα ετών.

Εκτός από τα παραπάνω, υπάρχει ανάγκη το Πυροσβεστικό Σώμα να αποκτήσει και ειδικά οχήματα που θα μπορούν να επιχειρούν κυριολεκτικά μέσα στις πυρκαγιές, αλλά και ασυρμάτους ενδοεπικοινωνίας των πυροσβεστών που επιχειρούν.

Όσον αφορά τα εναέρια μέσα, σύμφωνα με τον υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ, κ. Σκέρτσο, η Ελλάδα διέθετε εφέτος 74 εναέρια μέσα, ιδιόκτητα και ενοικιαζόμενα, τα περισσότερα σε αναλογία κατοίκων από τις περισσότερες άλλες μεσογειακές χώρες, το θέμα, όμως, είναι πόσα πραγματικά ήταν διαθέσιμα και επιχειρούσαν κατά τη διάρκεια των δασικών πυρκαγιών;

Την απάντηση έδωσε ο υφυπουργός, τότε, Πολιτικής Προστασίας κ. Χαρδαλιάς, σύμφωνα με τον οποίο για τις πυρκαγιές επιχειρούσαν 40 μόνο, γιατί από τα 74 αυτά αεροσκάφη, το 67 είναι πυρόσβεσης, 6 με 7 βρισκόντουσαν σε συντήρηση και 20 ήταν κατανεμημένα σε διάφορες περιοχές της χώρας, για αντιμετώπιση τυχόν τοπικών πυρκαγιών. Αλλά και από αυτά τα 40, επιχειρούσαν, κάθε φορά, σχεδόν τα μισά, αφού τα υπόλοιπα ανεφοδιάζονταν για να μπορούν να πετάξουν μετά.

Πάντως, όπως και να είχαν τα πράγματα, το γεγονός είναι ότι ο στόλος αυτός είναι παλαιωμένος, με τα Canadair CL-215 να είναι ηλικίας 50(!) ετών και τα CL-415, ηλικίας περίπου 30 ετών.

Πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ» και προβληματισμοί

Για την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής, έρχεται τώρα το Εθνικό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας 2020-2023 της κυβέρνησης, πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ», ύψους 1,76 δις Ευρώ, που, εάν τελικά προχωρήσει, σκοπεύει να κάλυψη, ως ομπρέλα – μαμούθ, τις ανάγκες αυτές, αλλά και άλλες της Πολιτικής Προστασία, όπου μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η προμήθεια και αναβάθμιση ελικοπτέρων και αεροσκαφών πυρόσβεσης, που είναι:

·     10 ελικόπτερων Erickson,

·     8 αεροσκαφών Canadair CL-515,

·     36 Air Tractor FIREBOSS,

·     αναβάθμιση των 7 Canadair CL-415 σε CL-515.

Υπάρχουν, όμως, στο πρόγραμμα αυτό και κάποια σημαντικά «αλλά», που αφορούν τον χρόνο που τα ελικόπτερα Erickson και τα Canadair θα είναι διαθέσιμα, το κόστος απόκτησης των ελικόπτερων αυτών και των Canadair CL-515, την αργοπορία ολοκλήρωσης της παραγγελίας για τα Air Tractors FIREBOSS, ενώ υπάρχει και μια ερώτηση – ένσταση στη Βουλή, σχετικά με τη διαδικασία για τη απόκτηση και αναβάθμιση των Canadair.

Συγκεκριμένα:

1. Το κόστος απόκτησης των ελικόπτερων Erickson, που είναι στρατιωτικά ελικόπτερα που αποσύρθηκαν από τον αμερικανικό στρατό και απλώς τα ανακατασκευάζουν 2 εταιρίες, είναι απαγορευτικό.

2.  Το κόστος αγοράς των 6 Canadair CL-515 (τα υπόλοιπα 2 χρηματοδοτούνται από κοινοτικούς πόρους) υπολογίζεται ότι θα ανέλθει στα 330 εκατ. ευρώ, που είναι τεράστιο, σε σύγκριση με αυτό της αναβάθμισης των επτά CL-415 σε CL-515 που υπολογίζεται στα 33 εκατ. ευρώ.

3.   Ακόμα, όμως, και αν προχωρήσει η παραγγελία των CL-515, οι χρόνοι παράδοσης είναι πολύ μεγάλοι, αφού η πρώτη παραλαβή εκτιμάται ότι θα γίνει σε 3 χρόνια και η ολοκλήρωση της σε 10, δεδομένου ότι η κατασκευάστρια εταιρία Canadair έχει σταματήσει την παραγωγή, και τα δικαιώματα παραγωγής τα έχει πλέον μια πολύ μικρή εταιρία, σχεδόν βιοτεχνία, με παραγωγή μόλις 1,5 αεροσκάφη τον χρόνο!

4.  Ο χρόνος ολοκλήρωσης της αγοράς των 36 είναι πολύ μεγάλος, αφού αυτά θα αγοραστούν μέχρι το 2030.

5. Όσον αφορά τη σχετική διαδικασία για τη απόκτηση και αναβάθμιση των Canadair, με ερώτηση που κατέθεσε η Κ.Ο. του ΚΙΝΑΛ στη Βουλή, αυτή έχει μάλλον επικοινωνιακό χαρακτήρα, αφού και τα κόστη έχουν γνωστοποιηθεί και διεθνής διαγωνισμός, για την προμήθεια τους, δεν μπορεί να γίνει, δεδομένου ότι, όπως προαναφέραμε, αυτά κατασκευάζονται πλέον μόνο από μια μικρή εταιρία.

Κατόπιν των ανωτέρω, καλόν είναι να αναθεωρηθεί το πρόγραμμα για τη δασοπροστασία που είχε αποφασιστεί, πριν την εκδήλωση όλων αυτών των πυρκαγιών, ύψους 1,76 δις ευρώ και αντί για αγορά πανάκριβων και δυσεύρετων πλέον Canadair και ελικοπτέρων Erickson ή ενοικιάσεις θηριωδών σε μέγεθος αεροσκαφών τύπου Beriev Be-200, να γίνει μια επαναξιολόγηση των αναγκών μας και ανακατανομή των δαπανών, σύμφωνα με τα καινούργια δεδομένα και την εμπειρία που αποκτήθηκε.

Η δική μας, πάντως, πρόταση για το παραπάνω θέμα, είναι:

1. Να ματαιωθεί η αγορά των CL-515, τουλάχιστον εκείνων που δεν χρηματοδοτούνται με Κοινοτικούς πόρους.

2.   Αντ’ αυτής, να επιταχυνθεί η αγορά των 36 Air Tractor FireBoss που, εκτός του ότι μπορούν να μεταφέρουν 3 τόνους νερό (χαρακτηριστικά, τα Canadair CL-415 μεταφέρουν 5,5 περίπου), είναι εξαιρετικά πιο ευέλικτα στη χρήση τους, έχουν αυτονομία 5 ωρών και το κόστος καθενός είναι 3-4 εκατ. ευρώ.

3.    Με τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν, να καλυφθούν και άλλες ανάγκες που υπάρχουν, όπου υπάρχουν, όπως η αγορά των εξαιρετικών ελικοπτέρων μεταφοράς προσωπικού και πυρόσβεσης Sikorsky S-70 FIREHAWK.

Τέλος στις αυθαιρεσίες και τα αυθαίρετα

Επειδή μιλάμε για τα αυθαίρετα, που εκτός του ότι φυτρώνουν, έτσι, ξαφνικά (θαύμα, θαύμα!) μέσα στα δάση και τις καμένες εκτάσεις, φυτρώνουν και πάνω στα ρέματα ή στις κοίτες των ποταμών (τι χρειάζεται τόσο πλάτος;), το Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος αναφέρει απίστευτα νούμερα σχετικά με αυτά, αν και λίγο-πολύ όλοι ξέραμε τι συμβαίνει με το θέμα αυτό.

Το φαινόμενο, όμως, αυτό (μιλάμε, κυρίως, για να μη χαθούμε στη "μετάφραση", για καραμπινάτες αυθαιρεσίες και δομήσεις και όχι για απλές οικοδομικές παραβάσεις, αν και αυτές πρέπει να σταματήσουν), που μόνο διαφθορά και πολιτικές σκοπιμότητες εξυπηρετεί και κάνει τη χώρα μας να φαίνεται, αλλά και να είναι «μπανανία», πρέπει, πέρα από νούμερα, μεγάλα λόγια και ανεκπλήρωτες διακηρύξεις, επιτέλους να σταματήσει, εφαρμόζοντας, μεταξύ των άλλων, τα εξής απλά, αλλά βασικά, μέτρα:

1.  Οτιδήποτε δομείται σε απαγορευμένες, προστατευμένες ή κηρυγμένες αναδασωτέες περιοχές καθώς και σε περιοχές που δεν υπάρχουν ή δεν έχουν εγκριθεί ακόμη πολεοδομικά σχέδια να κατεδαφίζεται άμεσα χωρίς το δικαίωμα οιασδήποτε προσφυγής.

2.  Σε ζώνες σημαντικού εύρους γύρω από τον οικιστικό ιστό, ανάλογα με αυτόν και την οικιστική πίεση, όπου ακόμη δεν υπάρχουν ή δεν έχουν εγκριθεί πολεοδομικά σχέδια, να ισχύει το ίδιο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της ιδιοκτησίας.

3.   Η δυνατότητα ανέγερσης κατοικίας, εκτός σχεδίου πόλεως, εάν η έκταση του οικοπέδου είναι 4 στρέμματα, να εφαρμοστεί αυστηρά και μόνο για μία κατοικία περιορισμένη σε έκταση και μέγεθος και εφόσον το οικόπεδο αυτό βρίσκεται πέραν της ζώνης που περιβάλλει τον οικιστικό ιστό και δεν επιτρέπεται δόμηση. Ο λόγος είναι ότι η διάταξη αυτή καταστρατηγείται συστηματικά, με την ανέγερση πολλών ομοειδών κατοικιών μέσα στην έκταση αυτή (μια ματιά στα κοντινά κυκλαδίτικα νησιά θα σας πείσει), γεγονός που οδηγεί, νομοτελειακά, στη δημιουργία οικισμού, ακόμα και μέσα στα δάση (βλέπε π.χ. τι συμβαίνει στη Χαλκιδική), με άναρχη δόμηση και χωρίς υποδομές, κάτι που είναι καιρός πλέον να σταματήσει, προτού καταστρέψει ό,τι μας έχει απομείνει.

4.   Η ύπαρξη βιομηχανικών εγκαταστάσεων ή εγκαταστάσεων Logistics να επιτρέπεται μόνο σε χώρους που έχει προηγηθεί η σχετική μελέτη και έχουν υπάρξει οι κατάλληλες υποδομές, όπως π.χ. η βιομηχανική περιοχή της Σίνδου στη Θεσσαλονίκη και όχι αυτό το αίσχος που συμβαίνει στον Ασπρόπυργο (μπορεί να είμαστε μια μικρή χώρα, αλλά οι τσέπες ορισμένων φαίνεται ότι είναι πράγματι πολύ μεγάλες!). Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι χώροι αυτοί πρέπει να βρίσκονται εκτός οικιστικού ιστού και να μην προκαλούν αλλοίωση του περιβάλλοντος και του ευρύτερου χαρακτήρα της περιοχής. Επιπρόσθετα, όμως, κοντά στις περιοχές αυτές δεν θα επιτρέπεται η ύπαρξη κατοικιών, που αργότερα θα δημιουργήσουν, όπως συμβαίνει, ασφυκτική πίεση για μετεγκατάσταση των εγκαταστάσεων αυτών.

5.    Οινοποιία, γεωργικές αποθήκες και αγροικίες να επιτρέπονται μόνο εφόσον η απόσταση τους από την οικιστική ζώνη είναι μεγάλη και η καλλιεργούμενη έκταση είναι τέτοιου μεγέθους, που η ύπαρξη τους δεν αλλοιώνει το περιβάλλον.

6.    Να ενισχυθεί, επιτέλους, το επιστημονικό προσωπικό της Δασικής Υπηρεσίας, ώστε, εκτός των άλλων, να καταστεί δυνατή, το ταχύτερο δυνατόν, η ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, πράγμα, βέβαια, αδύνατον με την υπάρχουσα κατάσταση, όπου έχουν συσσωρευτεί και παραμένουν σε εκκρεμότητα χιλιάδες αντιρρήσεις, που, όσο παραμένουν, αποτελούν για ορισμένους, ας μη κρυβόμαστε, κίνητρο να διευθετήσουν το θέμα αυτό μόνοι τους (ξέρετε εσείς το πώς!).

7.  Δεν θα χορηγείται από το κράτος καμία αποζημίωση για ζημιές ή και καταστροφή που υπέστη αυθαίρετο κτίσμα από πυρκαγιά, σεισμό ή πλημμύρα.

8. Όσοι άμεσα ή έμμεσα συμμετέχουν στην ανέγερση αυθαιρέτων καθώς και εκείνοι που επιτρέπουν τη σύνδεση τους με δίκτυα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, νερού κ.λπ. να θεωρούνται ότι διαπράττουν εγκληματική πράξη, να τιμωρούνται ανάλογα και να επιβαρύνονται με τα έξοδα κατεδάφισης του κτίσματος και αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Επιπρόσθετα, να ελέγχεται επισταμένα το "πόθεν έσχες" τους, αν δε η ανέγερση του αυθαιρέτου είναι εντός δάσους που κάηκε, να θεωρούνται και ως ηθικοί αυτουργοί για την καταστροφή αυτή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Και κάτι τελευταίο. Ο νόμος που επιτρέπει, όπως το επιτρέπει, τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων (όταν, όμως, έχει δημιουργηθεί πραγματικά μια μη αναστρέψιμη κατάσταση), να μην είναι ο τελευταίος, πριν να έρθει ο επόμενος!

Εδώ, βέβαια, επιβάλλεται να φανεί ότι η χώρα αυτή, εκτός από πολιτικούς, έχει και το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), γιατί κάποιοι θησαυρίζουν, επωφελούμενοι από τα παραθυράκια, αλλά και τις «μπουκαπόρτες» που αφήνουν όλοι αυτοί οι νόμοι, ενώ άλλοι χάνονται μέσα στο χάος που επιφέρουν οι αλλεπάλληλοι αυτοί νόμοι σχετικά με την εφαρμογή τους.

Και αυτό, το τελευταίο, εκτός από τους γνωστούς σε όλου μας, που τους αρέσει ιδιαίτερα να υπάρχει, γιατί το γνωρίζουν καλά και ξέρουν να κολυμπάνε μέσα σε αυτό (είναι ο νικητής στο γνωστό ανέκδοτο που αποστομώνει τους άλλους, λέγοντας: «ναι, αλλά το χάος ποιος το δημιούργησε;»), σε όλους εμάς τους υπόλοιπους δεν μας αρέσει, και καθόλου μάλιστα, διότι, άλλο να χάνεσαι, μελετώντας αυτόν τον (σχεδόν) άπειρο, θαυμαστό, όμως, κόσμο του Σύμπαντος και άλλο να χάνεσαι, προσπαθώντας να βρεις άκρη στο πραγματικά άπειρο χάος της γραφειοκρατίας!

Διαχωρισμός κυβέρνησης και κράτους

Η συζήτηση για διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους, όταν βέβαια γίνεται, προκαλεί στην Ελλάδα έντονες αντιδράσεις, παρότι είναι κάτι που πρέπει λογικά να γίνει και ο ίδιος ο λαός λέει, για άλλο βέβαια λόγο, «ή παπάς-παπάς ή ζευγάς-ζευγάς». Αντίθετα, η άλωση του κράτους από την εκάστοτε κυβέρνηση καταγγέλλεται από τα κόμματα μόνο όταν αυτά βρίσκονται στην αντιπολίτευση, ενώ εμείς οι υπόλοιποι δεχόμαστε την κατάσταση αυτή μοιρολατρικά, σαν φυσικό φαινόμενο.

Έτσι, βλέπουμε με την αλλαγή μιας κυβέρνησης να αλλάζουν Γενικοί Γραμματείς υπουργείων, πρόεδροι Οργανισμών και Φορέων, μέχρι και οι διοικητές των Νοσοκομείων. Θα 'λεγε κανείς, αν οι αλλαγές δεν ήταν τόσο μαζικές, ότι αυτό γίνεται για να αναλάβουν τις θέσεις αυτές άλλοι, ικανότεροι, με μεγαλύτερη πείρα και προσόντα. Δυστυχώς, όμως, όπως έχει διαπιστωθεί, χρόνια τώρα, αυτό συμβαίνει τόσο σπάνια, που πραγματικά δεν μπορούμε να το πιστέψουμε.

Τις περισσότερες φορές πρόκειται για στελέχη του κόμματος και πολιτικούς που απέτυχαν να εκλεγούν, άτομα που σπάνια έχουν κάποια σχέση με αυτό που πρόκειται να αναλάβουν, αφού συνήθως είναι είτε δικηγόροι ή δεν έχουν δουλέψει ποτέ, άνθρωποι, γενικά, που ξέρουν από Διοίκηση όσο εσείς ξέρετε να πιλοτάρετε αεροπλάνο, έστω και αν τα βλέπετε κάθε μέρα να πετούν.

Το χειρότερο, όμως, είναι ότι, δυστυχώς, έτσι επιλέγονται, με πολιτικά κριτήρια, και οι αρχηγοί καίριων υπηρεσιών, όπως του Πυροσβεστικού Σώματος και της Αστυνομίας, για να σταματήσουμε μόνο εδώ, ενώ απομακρύνονται στελέχη που έχουν μακρά εμπειρία και μπορεί να έχουν να επιδείξουν ιδιαίτερες ικανότητες στην άσκηση των καθηκόντων τους. Βλέπετε, οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες δεν ακολουθούν, αν και θα έπρεπε, τη σοφή ρήση του αμφιλεγόμενου, όμως, κατά τα άλλα πρώην ηγέτη της Κίνας Μάο Τσε Τουνγκ:

 Σημασία δεν έχει, αν η γάτα είναι μαύρη ή άσπρη. Σημασία έχει να πιάνει τα ποντίκια(!)

Τα αποτελέσματα στη ζωή μας της κατάστασης αυτής τα βιώνουμε καθημερινά, το χειρότερο, όμως, είναι ότι κάποιες φορές τα βιώσαμε και με πολύ τραγικό τρόπο.

Αν λοιπόν δεν σταματήσει η απαράδεκτη αυτή κατάσταση, που είναι και η πηγή, χρόνια τώρα, της κακοδαιμονίας μας, δεν υπάρχει σοβαρή ελπίδα να διορθωθούν, όπως λένε, «τα κακώς κείμενα». Σκεφτείτε μόνο τι θα συνέβαινε, αν η χώρα μας έμενε χωρίς κυβέρνηση για μήνες, όπως αυτό συνέβη στη Γερμανία, αλλά θα συμβεί και πάλι τώρα, την Ισπανία και πρόσφατα, αλλά και κάθε τόσο, στην Ιταλία; Ούτε ψύλλος στον κόρφο μας!

Επίλογος και τελικό γενικό συμπέρασμα

«Ερευνάτε (με την προστακτική έννοια εδώ) τας γραφάς» και, μάλιστα, όσο και όσες περισσότερες μπορείτε, διότι μόνο έτσι μπορεί κανείς να έχει γνώση για κάτι που συμβαίνει και όχι γνώμη, γιατί, έτσι, νομίζει ότι συμβαίνει! Είναι μια προτροπή γενικότερη, που η μη εφαρμογή της από μερίδα του πληθυσμού, σχεδόν σε όλες τις χώρες, ταλαιπωρεί, σήμερα, αφάνταστα κοινωνίες και οικονομία σε όλο τον κόσμο.

Με όλα όσα αναφέρθηκαν, λοιπόν, πιστεύουμε ότι θα μπορέσατε και εσείς, όσοι τουλάχιστον είχατε την υπομονή να φτάσετε μέχρι το τέλος του μακροσκελούς, αλλά ολοκληρωμένου αυτού άρθρου, να αποκτήσετε τη γνώση εκείνη, σχετικά με το θέμα των πυρκαγιών, που είναι απαραίτητη, για να αντιληφτείτε ότι και στην προκειμένη περίπτωση τα φαινόμενα δεν είναι, συχνά, ακριβώς έτσι, όπως φαίνονται ή όπως, ακόμα πιο συχνά συμβαίνει, σχολιάζονται και παρουσιάζονται.

Συμπερασματικά· οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο και πολυπαραγοντικό φαινόμενο και η λύση του, όπως και σε όλα τα σύνθετα ζητήματα, απαιτεί αυτή να είναι συνολική και όχι αποσπασματική, να λαμβάνει υπόψη όλα τα δεδομένα που υπάρχουν καθώς και τους παράγοντες που επηρεάζουν ή μπορεί επηρεάσουν το προς επίλυση θέμα και κυρίως να μην λαμβάνεται βιαστικά, εάν και όσο, βέβαια, αυτό είναι δυνατόν, διότι άλλο πράγμα είναι λύνουμε, πραγματικά, ένα ζήτημα και άλλο να νομίζουμε ότι το λύσαμε!

Σημειώσεις

1.    Τα βασικά της στοιχεία αναφέρονται σε Εισηγητική Έκθεση προς τη Βουλή των Ελλήνων, σε άρθρο υποψήφιου Διδάκτορα και Καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για τις πολιτικές της αποδάσωσης στην Ελλάδα καθώς και στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία σε ειδικό αφιέρωμα για τα δάση.

2.  Η Έκθεση αυτή, που, ας σημειωθεί, πρόεδρος της Επιτροπής εκείνης ήταν ο σημερινός πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, αφού αναφέρεται σε διάφορα περιβαλλοντικά θέματα και στο ότι η πυροπροστασία ανατέθηκε το 1998 στην Πυροσβεστική Υπηρεσία, θεωρεί ότι η δημιουργία ανεξάρτητης Γενικής Γραμματείας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος εντός του Υπουργείου Γεωργίας και το ομόφωνο πόρισμα τον Μάιο του 1993 ήταν δύο από τις σημαντικότερες παρεμβάσεις εκείνης της περιόδου.

3.  Ακούγεται παράδοξο, αλλά σύμφωνα με την Έκθεση Goldammer «σε φυσικές συνθήκες οι πυρκαγιές είναι οικολογικός παράγοντας διαμόρφωσης του μεσογειακού τοπίου που αναλαμβάνει να αποκαταστήσει την ισορροπία του κύκλου των θρεπτικών συστατικών και να εξασφαλίσει τη φυσική αναγέννηση, διαδικασίες σημαντικές στη διηνεκή λειτουργία ενός φυσικού οικοσυστήματος. Οποιαδήποτε απόπειρα συστηματικού αποκλεισμού των πυρκαγιών οδηγεί σε δημιουργία μεγάλων φορτίων εύφλεκτης βιομάζας (καύσιμης ύλης) που τροφοδοτεί πυρκαγιές μεγάλης έντασης, δυνητικά ανεξέλεγκτες.»

4.   Ο χαρακτηρισμός της διαδικασίας αυτής ως «αλυσιτελούς», εάν δεν αποτελεί λάθος κατά την αποτύπωση της μετάφρασης του κειμένου της επιτροπής, αποτελεί σίγουρα σοβαρό μεταφραστικό λάθος, που ανατρέπει ολοκληρωτικά το συμπέρασμα που θέλησε να καταλήξει η επιτροπή αυτή, αφού «αλυσιτελής διαδικασία» σημαίνει, κυριολεκτικά, διαδικασία που δεν μπορεί να επιφέρει ωφέλιμο αποτέλεσμα!

Διαπιστώνουμε, λοιπόν, και πάλι, ότι η ελληνική γλώσσα αποτελεί, στην κυριολεξία, ένα εξαιρετικό χειρουργικό εργαλείο, με το οποίο ο χρήστης του μπορεί να κάνει λεπτότατες νοηματικές επεμβάσεις, χρειάζεται, όμως, προσοχή, γιατί, εάν δεν ξέρει πώς να το χειριστεί, μπορεί… να κοπεί και αυτός ο ίδιος!

5.   Θεωρούμε ότι στο σημείο αυτό πρέπει να δοθεί μία διευκρίνιση, ώστε να μη θεωρηθεί η απαξιωτική αναφορά, που γίνεται συχνά στα κείμενα των επιμέρους τμημάτων του άρθρου αυτού, για την Ελλάδα, αφορά την πραγματική Ελλάδα, αυτή που, συνήθως, δεν προβάλλεται, αυτή που επιχειρεί, αυτή που δημιουργεί σε όλα τα επίπεδα, αυτή που, όταν βγει από τα στενά όρια της χώρας, αναγνωρίζεται και μεγαλουργεί, αυτή που είναι χωμένη μέσα στα ερευνητικά κέντρα και μας αφήνει έκπληκτους, όταν έρχονται στην επιφάνεια αυτά που κάνει και ανακαλύπτει, αυτή που μελετά, αυτή που αναδεικνύει το ασύλληπτο για την εποχή του, αλλά και σήμερα, μέγεθος της φιλοσοφικής σκέψης των αρχαίων Ελλήνων και της επανάστασης που αυτοί έφεραν στα γράμματα και τις τέχνες, αυτή που αποκαλύπτει τον πλούτο, αλλά και τη σπουδαιότητα της ελληνικής γλώσσας, ως εργαλείο, στο να μπορεί κανείς να διατυπώνει λεπτότατες νοηματικές διαφοροποιήσεις.

Οι απαξιωτικές αυτές αναφορές αφορούν τους «πολιτικάντηδες», αυτούς που με κάθε μέσο επιχειρούν να αναλάβουν τη διακυβέρνηση αυτού του τόπου, για να εξυπηρετήσουν δικά τους και δικών τους συμφέροντα, αφορούν αυτούς που χαϊδεύουν τα αυτιά όλων, απλώς για να αποσπάσουν την ψήφο τους, αφορούν αυτούς που προσπαθούν, αν μπορέσουν, να καταλάβουν «τους αρμούς» της εξουσίας, αφορούν τους κομματάρχες και τις κομματικές οργανώσεις, αφορούν τους οπαδούς κάθε οργάνωσης και θεωρίας που έχουν πάψει να σκέπτονται (γιατί άλλωστε; σκέπτονται, με το αζημίωτο, άλλοι για αυτούς), αφορούν τους δήθεν συνδικαλιστές που δεν διστάζουν να υποστηρίξουν οποιαδήποτε συντεχνιακή απαίτηση, άσχετα αν αυτή είναι σε βάρος όλων των υπολοίπων, αφορούν εκείνους τους δημόσιους λειτουργούς και υπαλλήλους που έχουν ξεχάσει το σκοπό για τον οποίο έχει θεσπιστεί η θέση τους και που πρέπει να υπηρετούν, αφορούν τα «λαμόγια» εκείνα που κερδοσκοπούν ανερυθρίαστα σε βάρος του απλού πολίτη, αφορούν τις τηλεοπτικές εκπομπές που έχουν καταντήσει φυτώρια με κάθε είδους «γλάστρες», αλλά και για τα αίσχη που προβάλλουν, προσπαθώντας να κερδίσουν το άρρωστο ενδιαφέρον των τηλεθεατών τους, αφορούν εκείνους τους ποδοσφαιρικούς παράγοντες με τις «παράγκες» τους και τους hooligans που τους αποκαλούν «φίλαθλους», αφορούν τους συνομωσιολόγους, τους ψεκασμένους και τους κάθε λογής ηλίθιους που σέρνονται από τα trolls και τα ψέματα που διακινούν οι επιτήδειοι στο διαδίκτυο και τα «μέσα κοινωνικής δικτύωσης» (βέβαια, όπως πάμε και με την ασυδοσία στην ενημέρωση που υπάρχει, δεν θα ξεχωρίζουν αυτά από τα άλλα, τα έντυπα), αφορούν εκείνους τους «δημοσιογράφους» που παριστάνουν τους δημοσιογράφους, αφορούν και τους δικηγόρους εκείνους που έχουν καταντήσει το λειτούργημα τους λογιστήριο και έχουν θεό τους την τσέπη τους, αρκεί να είναι, βέβαια, αυτή παραγεμισμένη με το χρήμα που πληρώνουν τα κάθε λογής «καλά παιδιά» και οι αρνητές των εμβολίων.

6.    Αν και στα περισσότερα σημεία, αυτά που αναφέρονται στα άρθρα αυτά, είναι σωστά, το ύφος είναι τουλάχιστον επιθετικό και μειωτικό για το Πυροσβεστικό Σώμα.

7.    Κατά τους θεολόγους η φράση αυτή, που αναφέρεται στο εδάφιο 39 του πέμπτου κεφαλαίου του κατά Ιωάννη Ευαγγελίου, έχει παρερμηνευθεί, διότι αποτελεί μέρος μιας ολόκληρης φράσης, σύμφωνα με το περιεχόμενο της οποίας η έγκλιση που χρησιμοποιείται είναι οριστική διαπιστωτική και όχι προστακτική.

8.   Επειδή τα παράγωγα της ρητίνης, δηλαδή το τερεβινθέλαιο (το κοινό μας νέφτι) και το κολοφώνιο, χρησιμοποιούνται είτε για την παρασκευή μιας μεγάλης ποικιλίας προϊόντων, π.χ. χρωμάτων, αρωμάτων, καλλυντικών και φαρμάκων ή στην τυπογραφία, υφαντουργία, μεταλλουργία κ.λπ., αυτή και αυτά είναι περιζήτητα. Έτσι, το μόνο εργοστάσιο που έχει απομείνει στη χώρα μας (εμείς, εκεί, θα εξακολουθούμε, παρόλα τα παθήματα μας, να επιμένουμε στη μονοκαλλιέργεια, αυτή του Τουρισμού!) για την επεξεργασία της ρητίνης και την παραγωγή των παραγώγων της, εξάγει το μεγαλύτερο μέρος τους και έχει ανάγκη, αλλά και μπορεί να απορροφήσει, όλες τις ποσότητες ρητίνης που μπορεί να παραχθούν!

9.      Εάν αληθεύει ότι, σήμερα, η ετήσια συνολική παραγωγή ρητίνης είναι μόνο 5.500 τόνοι, ότι η τιμή της είναι 0,72€/κιλό, όπου τα 0,34€ αποτελούν επιδότηση και ότι με τη ρητινοσυλλογή ασχολούνται πανελλαδικά περίπου 2.000 άτομα (κυρίως στην Εύβοια, Σκόπελο, Κορινθία, Χαλκιδική και Αττική, παλαιότερα και στην Ηλεία, όπου, όμως, μετά την τελευταία μεγάλη πυρκαγιά το 2007, σταμάτησε η ρητινοσυλλογή), τότε το εισόδημα τους αυτό είναι πραγματικά αστείο!

Φαίνεται ότι την κατάσταση τη σώζει, κάπως, η επιδότηση που παίρνουν από τον ΟΑΕΔ διάρκειας 2 έως 4 μηνών, ανάλογα με τον αριθμό ημερών εργασίας που έχουν πραγματοποιήσει, με το βασικό ημερήσιο επίδομα ανεργίας να ανέρχεται στα 15,97 €.

10.  Ο λόγος είναι ότι η ύπαρξη τους, μετά τις τόσες και τόσες δασικές πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν καθώς και μαρτυρίες για εμφανή έλλειψη εμπειρίας στον τρόπο κατάσβεσης των πυρκαγιών αυτών, σε σχέση με αντίστοιχα τμήματα άλλων χωρών που στάλθηκαν για βοήθεια, παρά την ομολογουμένως φιλότιμη έως ηρωική προσπάθεια που επέδειξαν ως πυροσβέστες, προκαλεί δύο βασικά ερωτήματα, δηλαδή:

α)Τα τμήματα αυτά της Πυροσβεστικής επιτέλεσαν, πράγματι, τον σκοπό για τον οποίο συστάθηκαν;

β) Γιατί, ενώ η ανάγκη ύπαρξης τόσο βασικών τμημάτων της Πυροσβεστικής, που μόνο προσωρινή δεν μπορεί να είναι, αυτά αντικαθίστανται κάθε τόσο, με νέες προσλήψεις να διενεργούνται κάθε πενταετία, για αυτούς της 5ετούς θητείας, και κάθε αντιπυρική περίοδο για τους Εποχιακούς;

Η απάντηση για το πρώτο ερώτημα προκύπτει από την απάντηση που θα υπάρξει για το δεύτερο, απάντηση που, μάλλον, φαίνεται ότι δίνεται από το απόσπασμα, αν και λίγο παραφρασμένο, μιας πρόσφατης πολύ ωραίας διαφήμισης, δηλαδή, «…μήπως και φιλοξενήσουμε κανένα, δυο… ψηφοφόρους, μη μας πουν και… αφιλόξενους»!

11.  Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, εκτός από τον αριθμό των 2.500 Εποχιακών πυροσβεστών, που προσλαμβάνονται κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου, των 3.850 Πυροσβεστών 5ετούς θητείας και 2.000 Εθελοντών πυροσβεστών, που προέρχονται κυρίως από τους ΟΤΑ, στο Πυροσβεστικό Σώμα υπηρετούν και 10.773 μόνιμοι, δηλαδή το σύνολο του Πυροσβεστικού προσωπικού ανέρχεται σε 17,123 άτομα.

12.  Υπάρχουν, βέβαια, ελικόπτερα με δυνατότητες νυκτερινών πτήσεων, όπως το Sikorsky S-70i FIREHAWK, το οποίο, εκτός του ότι μπορεί να μεταφέρει μέχρι 13 άτομα, έχει και εξωτερική δεξαμενή νερού χωρητικότητας 3,7 τόνων, λόγος για τον οποίο χρησιμοποιείται από τις πυροσβεστικές δυνάμεις στις ΗΠΑ.

Το ελικόπτερο αυτό θα ήταν, λοιπόν, ιδανικό και για τις ανάγκες της υπό ίδρυση, σύμφωνα με όσα προανήγγειλε ο πρωθυπουργός, Ε.ΜΟ.Δ.Ε, αφού, θα μπορεί να μεταφέρει στον τόπο εκδήλωσης πυρκαγιάς, εκτός από τους Δασοπυροσβέστες της Μονάδας αυτής, και σημαντική ποσότητα νερού, για την πρώτη, και σίγουρα την πιο αποτελεσματική, ρίψη νερού, για την κατάσβεση αυτής.

Βέβαια, η τιμή του δεν είναι μικρή, περίπου $4,2 εκατομ., που συμπεριλαμβάνει τις αναγκαίες για πυρόσβεση καθώς και άλλες μετατροπές, αλλά θα πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι το ελικόπτερο αυτό, πέραν των άλλων, μπορεί να εξυπηρετήσει πολλαπλούς ρόλους.

Ανεξάρτητα, πάντως, από το εάν η προμήθεια τέτοιων ελικοπτέρων γίνει ή όχι, η νυκτερινή πτήση, ειδικά για κατάσβεση δασικών πυρκαγιών, είναι σε κάθε περίπτωση, και ειδικά στην Ελλάδα με το ανώμαλο και ορεινό ανάγλυφο του εδάφους της, εξαιρετικά επικίνδυνη. Μπορεί, όμως, να εκτελούν αποστολή πρώτης προσβολής φωτιάς που εκδηλώνεται τη νύχτα (πιστεύουμε δεν χρειάζεται, πάλι, να εξηγήσουμε το πώς και γιατί αυτό συμβαίνει) σε περιαστικά δάση ή δυσπρόσιτα, αλλά κοντά σε κατοικημένες περιοχές, μέρη, με τη ρίψη μόνο του νερού που μπορούν να φέρουν, χωρίς να μεταφέρουν, όμως, για λόγους ασφαλείας, προσωπικό.

13.  Σε αυτήν τη χώρα συμβαίνουν τόσα πολλά, που, αν δίνεις σε όλα μεγάλη σημασία, στο τέλος θα κοντέψεις να τρελαθείς. Αυτό, όμως, που συνέβη πρόσφατα, όπου η αστυνομία προσήγαγε στο Αστυνομικό Τμήμα καθηγητές Γυμνασίου, μετά από μήνυση γονέα αντεμβολιαστή (έτσι ευγενικά αποκαλούμε, πλέον, όλους αυτούς, που εξ αιτίας τους θα ταλαιπωρούμαστε, ως χώρα, αλλά και ως άνθρωποι, για άγνωστο πόσον καιρό ακόμη), διότι, ακούστε, δεν άφησαν το παιδί του που δεν είχε κάνει το δωρεάν self-test και αρνιόταν να φορέσει και την προστατευτική μάσκα να μπει στο σχολείο, ξεπερνά κάθε όριο.

Το γεγονός θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μόνο εξωφρενικό, εάν δεν υπήρχε η σαφής οδηγία για το θέμα αυτό που είχε εκδώσει το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας και που αυτοί οι καθηγητές, υπακούοντας τις εντολές του, απλώς, ακολούθησαν. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι τη διαταγή προσαγωγής τους την εξέδωσε ή ίδια η προϊσταμένη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Πειραιά! Ξέραμε, βέβαια, ότι η ελληνική Δικαιοσύνη αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα και ότι κατά καιρούς έχει βγάλει αποφάσεις που είναι να τρελαίνεσαι, αλλά, ότι θα ακούγαμε κι αυτό, φτάνει τα όρια του απίστευτου.

Κατόπιν αυτών, επειδή, απ’ ότι φαίνεται, έχουμε βαλθεί να ξεπεράσουμε και τις τελευταίες στην κατάταξη, από πλευράς σοβαρότητας, χώρες, είναι μάλλον καιρός να ετοιμάζουμε τα διαβατήρια μας, μήπως και προλάβουμε να πάμε, έστω, στο… Αφγανιστάν!

14. Χαρακτηριστικό της αντίληψης αυτής είναι τα εναέρια μέσα, που, ενώ σίγουρα είναι εξαιρετικά χρήσιμα στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών στα δάση και σε υπαίθριες εκτάσεις, έχουμε φτάσει στο σημείο να θεωρούμε ότι αυτά, από μόνα τους και σχεδόν αποκλειστικά, μπορεί να αντιμετωπίσουν τις φωτιές αυτές.

Η αλήθεια, όμως, είναι ότι η χρησιμότητα τους είναι κυρίως στην προσβολή της φωτιάς, στο πρώτο στάδιο της, αλλά και μετά, σε πολύ δύσβατα μέρη, ενώ, όταν αυτή έχει πλέον εξαπλωθεί, η δράση τους ουσιαστικά περιορίζεται, όπως έδειξαν εξάλλου και οι πρόσφατες μεγάλες πυρκαγιές, στο να μειωθεί η θερμοκρασίας του πύρινου μετώπου, με τις μεγάλες ποσότητες νερού που μπορούν, όταν βέβαια μπορούν, να ρίξουν σε μικρή έκταση, ώστε να καταστεί δυνατή η επέμβαση των επίγειων δυνάμεων, γιατί όπως λένε και οι έμπειροι πυροσβέστες, «εάν δεν πατήσει μπότα, φωτιά δεν σβήνει»!