Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, γιατί όλα, μα όλα, από κάπου ξεκινούν, ακόμα και τα ανθρώπινα δράματα, όπου εμπλέκονται θύτες και θύματα, γιατί, ενώ κάτι, κάποιος ή κάποιοι τα προκάλεσαν ή τα δημιούργησαν ή, έστω, έβαλαν το «χεράκι» τους, κανείς από τους τελευταίους δεν ήταν και είναι διατεθειμένος να αναλάβει τη σχετική ευθύνη και να μείνει με τον… μουτζούρη1, με εμάς, τελικά, να μένουμε απλώς στο να παρακολουθούμε το τι συμβαίνει, στην καλύτερη περίπτωση, αν βέβαια μπορεί κανείς να το πει έτσι, ή ακόμα και να τα βιώνουμε, στη χειρότερη.
Ξεκινάμε λοιπόν, για να έχουμε μια στέρεα βάση, από τους σχετικούς ορισμούς, αναγκαίο για να κατανοήσουμε ποιος είναι ποιος, καθώς και το νομοθετικό & ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τα σχετικά με τη μετανάστευση και το προσφυγικό.
ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ, ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ & ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Από την άλλη «μετανάστης» λέγεται το άτομο που εγκαταλείπει με τη θέληση του την πατρίδα του, για να εγκατασταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε άλλη χώρα. Στην περίπτωση όμως που το άτομο αυτό ξενιτεύεται για οικονομικούς λόγους με προοπτική να επιστρέψει στην πατρίδα του τότε λέγεται «οικονομικός μετανάστης»3.
Αίτηση ασύλου
Νομοθετικό & ρυθμιστικό πλαίσιο
Μετανάστες
Δουβλίνο ΙΙ
Επανεισδοχή προσώπων που διαμένουν χωρίς άδεια
· για την εξακρίβωση της ταυτότητας και την ασφαλή και ομαλή επιστροφή των προσώπων που διαμένουν χωρίς άδεια στην Τουρκία ή σε μια χώρα της Ε.Ε.
· για τη διευκόλυνση της διέλευσης αυτών των προσώπων.
Ωστόσο, λόγω των προβλημάτων που ανέκυψαν η συμφωνία αυτή επικαιροποιήθηκε στις 18/3/2016 και οι αμοιβαίες υποχρεώσεις επανεισδοχής των υπηκόων τρίτων χωρών τέθηκαν σε εφαρμογή την 1η Οκτωβρίου 2017.
Νέες σχετικές ρυθμίσεις
ΟΤΑΝ ΣΠΕΡΝΟΝΤΑΙ ΑΝΕΜΟΙ, ΘΕΡΙΖΟΝΤΑΙ ΘΥΕΛΛΕΣ
Αποτέλεσμα των κινητοποιήσεων αυτών ήταν να προκληθούν μεν κυβερνητικές αλλαγές και ανατροπές των κυβερνήσεων στην Τυνησία και την Αίγυπτο, δυστυχώς όμως προκλήθηκε και εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη και στη Συρία, γεγονός που, ειδικά στην τελευταία, προκάλεσε όχι μόνο απίστευτες καταστροφές, αλλά και τεράστιες προσφυγικές ροές προς τις γειτονικές χώρες και την Ελλάδα, με προορισμό όμως μέσω της τελευταίας τις χώρες της Ευρώπης.
Η Συριακή κόλαση
Αποτέλεσμα της όλης κατάστασης ήταν η οικονομία της χώρας να έχει, φυσικά, καταβαραθρωθεί, η χώρα να έχει υποστεί τεράστιες καταστροφές, με τις μεγάλες και ιστορικές Συριακές πόλεις Χαλέπι, Χάμα, Χομς και Ιντλίμπ να έχουν καταστραφεί σχεδόν ολοσχερώς, οι νεκροί από τις μάχες και τον άμαχο πληθυσμό να ανέρχονται σε εκατοντάδες χιλιάδες και οι εκτοπισμένοι να φθάνουν τα 11 εκατομμύρια, δηλαδή τα 50% του πληθυσμού! Το παρακάτω γράφημα δείχνει παραστατικά την όλη κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα τον Απρίλιο του 2018, μετά 7 χρόνια πολέμου.
Προσφυγικό – μεταναστευτικό ως φυσικό φαινόμενο
Αυτό που αποκαλούμε συνοπτικά «προσφυγικό», δηλαδή η μαζική φυγή των κατοίκων μιας χώρας προς άλλες, για να σώσουν τις ζωές τους, όπως και αυτό που αποκαλούμε «μεταναστευτικό5», εάν τα αποστασιοποιήσουμε από τη συναισθηματική φόρτιση που εύλογα μας προκαλούν, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά απλώς το αποτέλεσμα μιας κατάστασης, όπως η εκδήλωση ενός φυσικού φαινομένου.
Πράγματι, είναι ένα φαινόμενο, όπως αυτό των συγκοινωνούντων δοχείων, όπου, εάν η στάθμη του υγρού στο ένα δοχείο είναι σε υψηλότερο επίπεδο από εκείνην του άλλου, θα υπάρξει ροή από το πρώτο προς το δεύτερο, και μάλιστα τόσο εντονότερη όσο η διαφορά της στάθμης είναι μεγαλύτερη, μέχρι οι δύο στάθμες, τελικά, να έλθουν στο ίδιο επίπεδο. Δεν έχουμε λοιπόν παρά να θεωρήσουμε ότι στο πρώτο δοχείο επικρατούν πολεμικές συρράξεις, εμφύλιοι πόλεμοι, απολυταρχικά καθεστώτα, φτώχεια και πείνα, ενώ στο άλλο ειρήνη, δημοκρατικά πολιτεύματα και σχετική ευημερία, για να καταλάβουμε τι και γιατί θα γίνει. Είναι απλώς φυσική νομοτέλεια.
Αν, όμως, με τα παραπάνω δίδεται με παραστατικό τρόπο το γιατί και πώς θα εξελιχθεί μια τέτοια ανισορροπία, ένα πλημμυρικό φαινόμενο μπορεί να μας βοηθήσει στο πώς μπορούμε να φθάσουμε στα βαθύτερα αίτια της δημιουργίας προσφυγικών, αλλά και μεταναστευτικών, ροών.
Πράγματι, όπως σε μια πλημμύρα, αυτή σε πρώτο στάδιο αποδίδεται σε μια έντονη βροχόπτωση, αν και τα βαθύτερα της αίτια είναι, στην Ελλάδα τουλάχιστον, ο ανθρώπινος παράγοντας με την άναρχη δόμηση και το κλείσιμο ή τον περιορισμό των φυσικών οδών απορροής των υδάτων (ρέματα, κοίτες ποταμών). Εάν όμως πάμε πιο πέρα, θα δούμε ότι σε πολλές περιπτώσεις αυτή οφείλεται στην αποψίλωση των βουνών από βοσκήσεις, παράνομη ξύλευση, πυρκαγιές και τη μετέπειτα έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων, εάν δε επιμείνουμε και το ψάξουμε ακόμα περισσότερο, θα αντιληφθούμε ότι η πλημμύρα αυτή σχετίζεται και με την κλιματική αλλαγή που σε μεγάλο ποσοστό οφείλεται στην αλόγιστη χρήση, παγκοσμίως, υδρογονανθράκων και την καταστροφή τεράστιων δασικών εκτάσεων στον Αμαζόνιο και την Τάϊγκα της Σιβηρίας, σκόπιμα στην πρώτη περίπτωση ή με πυρκαγιές, ως επακόλουθο της ίδιας της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Με αυτά λοιπόν πιστεύουμε να έχει γίνει κατανοητό το τι πρέπει τελικά να γίνει και να μην προσπαθούμε, εννοούμε, βέβαια, οι κυβερνήσεις των λαών του «Δυτικού κόσμου», να λύσουμε μάταια το πρόβλημα, μένοντας στην επιφάνεια του φαινομένου και κυνηγώντας, όπως ο σκύλος, την ουρά μας. Όπως έχουμε τονίσει και σε άλλες αναρτήσεις, τα προβλήματα λύνονται ή μπορεί να λυθούν μόνον όταν κατανοήσει κανείς ποιο είναι πραγματικά το ίδιο το πρόβλημα, τόσο απλά!
Προσφυγικές ροές
Η κατανομή αυτή των Σύρων προσφύγων στις γειτονικές χώρες και τη Βόρειο Αφρική δείχνεται στον πίνακα που παρατίθεται, με βάση στοιχεία που έδωσε η Τουρκική κυβέρνηση και η UNHCR6, ενώ η εξέλιξη της τάσης φυγής των προσφύγων αυτών παρουσιάζεται παραστατικά στο σχετικό διάγραμμα. Από τον πίνακα αυτόν παρατηρούμε ότι η Ιορδανία και ιδιαίτερα ο Λίβανος δέχθηκαν εκπληκτικά μεγάλο και δυσανάλογα με τις δυνάμεις τους αριθμό προσφύγων, η Τουρκία όμως φαίνεται να ήταν η χώρα υποδοχής των περισσοτέρων εξ αυτών, σύμφωνα, βέβαια, με στοιχεία που έδωσε μόνο η Τουρκική κυβέρνηση.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ 1ου ΜΕΡΟΥΣ
Σημειώσεις
1. Στην ανάρτηση αυτή, η λέξη «μουτζούρης» χρησιμοποιείται, ανάλογα με την περίπτωση, για να υποδηλώσει δύο διαφορετικές έννοιες. Η πρώτη χρησιμοποιείται, ως συνήθως, στην περίπτωση που όλοι προσπαθούν, επιρρίπτοντας την ευθύνη ή τις ευθύνες ένας στον άλλο, να μην φανεί ότι τελικά είναι αυτοί που φταίνε για κάτι που συνέβη ή συμβαίνει, όπως στο γνωστό παιχνίδι με τα χαρτιά, όπου όλοι προσπαθούν να μη χάσουν, μένοντας τελικά αυτοί με τον «μουτζούρη», δηλαδή μια εκ των προτέρων καθορισμένη φιγούρα ή χαρτί, στο χέρι. Η δεύτερη χρησιμοποιείται στο άρθρο αυτό και για να δηλώσει είτε την προβολή ανεδαφικού αιτήματος ή την εκμετάλλευση προς ίδιο συμφέρον κάποιου γεγονότος.
Την αφορμή για την αλλαγή αυτή του νοήματος την έδωσε ο περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου κ. Μουτζούρης, ο οποίος, απορρίπτοντας κάθε συμβιβαστική, αλλά ρεαλιστική λύση, εμμένει στο ανεδαφικό και επικίνδυνο τελικά αίτημα, αφού θα προκαλούσε, πέραν των άλλων, έξαρση των μεταναστευτικών ροών προς τα νησιά μας, να μην υπάρχει κανείς μετανάστης στο νησιά, πρωτίστως στη Λέσβο, εκμεταλλευόμενος, βέβαια, για τους δικούς του λόγους, τη δίκαια κούραση και εξάντληση της αντοχής των κατοίκων από την κατάσταση που έχει καιρό τώρα δημιουργηθεί σε αυτά.
Έτσι, όμως, όχι μόνο δυναμιτίζεται κάθε προσπάθεια επίλυσης του σοβαρού αυτού προβλήματος, αλλά δημιουργείται και σοβαρό πρόβλημα εθνικής ασφάλειας στην τόσο ευαίσθητη αυτή περιοχή της Ελλάδος, αφήνοντας να μας δημιουργηθεί, φέρνοντάς το κατόπιν αυτού και πάλι στην επικαιρότητα, το γνωστό ερώτημα: «Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτόν τον τόπο;»
2. Ορισμός που δόθηκε σύμφωνα με τη Σύμβαση του 1951 «Περί του καθεστώτος των Προσφύγων» και υιοθετήθηκε διεθνώς. Με τον Νόμο 4636/2019 μάλιστα, «Περί Διεθνούς Προστασίας και άλλες διατάξεις», στο κεφάλαιο Ε’ (Αναγνώριση προσώπου ως δικαιούχου επικουρικής προστασίας) περιλαμβάνεται στο άρθρο 15, πέραν των άλλων, και η περίπτωση: «σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας αμάχου λόγω αδιάκριτης ασκήσεως βίας σε καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης».
3. Γ. Μπαμπινιώτης «Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας». Σχετικά όμως με τον όρο «μετανάστες», κάποιοι, για λόγους που υποκρύπτουν την πρόθεση τους, ως δήθεν γνήσιοι αριστεροί και αλληλέγγυοι σε «όλης της γης τους κολασμένους», να μην «στιγματίζονται», κατ’ αυτούς βέβαια, τα άτομα αυτά που εισέρχονται παράνομα στη χώρα ως «λαθρομετανάστες», τους ονόμασαν όλους, συλλήβδην, πρόσφυγες και μετανάστες, «παράτυπους μετανάστες», αντί του ορθού «πρόσφυγες και λαθρομετανάστες».
Πράγματι, ανατρέχοντας πάλι στο παραπάνω λεξικό, βλέπουμε ότι ο όρος «παράτυπος» αναφέρεται σε κάτι που γίνεται κατά παράβαση των τύπων, του πλαισίου των νόμων που ισχύουν στη συγκεκριμένη περίσταση, δηλαδή αντικανονικά, ενώ ο όρος «λαθρομετανάστες» αποδίδεται σε αυτόν που μετακινείται και εγκαθίσταται σε χώρα άλλη από αυτήν της καταγωγής του, χωρίς να πληροί τους απαραίτητους όρους ή χωρίς να έχει περάσει από τις νόμιμες διαδικασίες, σε αντίθεση όμως με τον «πρόσφυγα» που, με βάση τη Σύμβαση της Γενεύης, πρέπει να γίνεται άμεσα δεκτός από τη χώρα στην οποία καταφεύγει. Αποτέλεσμα, στις μεταφράσεις των Ευρωπαϊκών κειμένων οι μετανάστες αυτοί να αναφέρονται αλλού ως παράτυποι και αλλού ως παράνομοι, με ευθύνη βέβαια δική μας.
Δυστυχώς, για μια ακόμα φορά, γίνεται απόπειρα από κάποιους να διαστρεβλωθεί το νόημα των λέξεων, για εξυπηρέτηση ιδίων σκοπών και αντιλήψεων, και μάλιστα λέξεων μιας γλώσσας η αξία και η παγκόσμια αναγνώριση της οποίας δεν έγκειται μόνο στο ότι είναι από τις πιο παλαιές, βοηθώντας ακόμα και στην διαμόρφωση του λατινικού αλφαβήτου και δίνοντας χιλιάδες λέξεις στις λατινογενείς γλώσσες, αλλά στο γεγονός ότι είναι και μια γλώσσα που μπορεί να αποδώσει επακριβώς έννοιες ή καταστάσεις που η διαφορά τους, όπως η διαφορά ανάμεσα σε ένα κοινό μαχαίρι και ένα χειρουργικό εργαλείο, αν και είναι σημαντική και είναι, κανονικά, αντιληπτή δεν μπορεί να αποδοθεί εύκολα. Αυτή όμως η διαφορά δεν γίνεται αντιληπτή απ’ όσους είτε δεν γνωρίζουν καλά τη γλώσσα ή δεν τη χειρίζονται σωστά, αλλά και όλους εκείνους που σκόπιμα θέλουν να την απαξιώσουν, για τους δικούς τους ιδεολογικούς ή ιδεοληπτικούς λόγους!
4. Απαρχή της όλης κατάστασης υπήρξε το 2011 η σκληρή καταστολή από την κυβέρνηση του προέδρου της χώρας Μπασάρ αλ Άσαντ των διαδηλώσεων και διαμαρτυριών, που έγιναν στα πλαίσια της Αραβικής Άνοιξης, για την αποκατάσταση των δικαιωμάτων των πολιτών καθώς και του να τεθεί τέλος στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ίσχυε από το 1963, καταστολή που μετέτρεψε τις τοπικές διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες σε μαζική λαϊκή εξέγερση. Έτσι, στα τέλη του 2011, πολίτες και λιποτάκτες του στρατού σχημάτισαν μάχιμες μονάδες, οι οποίες ενοποιήθηκαν κάτω από τη σημαία του Ελεύθερου Συριακού Στρατού [αργότερα ενώθηκαν και δημιούργησαν το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο (SNC)], ξεκινώντας ένοπλες επιθέσεις κατά του συριακού στρατού.
Στην ένοπλη αυτή σύρραξη παρενέβησαν με παροχή οπλισμού οι ΗΠΑ, υποστηρίζοντας στο αρχικό στάδιο το (SNC), με το Ιράν και τη Ρωσία να έχουν ενεργό συμμετοχή υπέρ του καθεστώτος Άσαντ. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν η επέμβαση του ISIS (άλλαξε στη συνέχεια το όνομα του σε Ισλαμικό κράτος), μια ενεργή τζιχαντιστική τρομοκρατική οργάνωση του Ιράκ, που έχοντας τον έλεγχο μέρους του βορειανατολικού ΙΡΑΚ, κατέλαβε μεγάλο μέρος της Συρίας, κηρύσσοντας μονομερώς την ίδρυση χαλιφάτου, σκοτώνοντας με απάνθρωπο τρόπο χιλιάδες αιχμαλώτους και αμάχους και προξενώντας τεράστιες καταστροφές σε πόλεις και πολιτιστικά μνημεία. Τέλος, έχουμε και την εμπλοκή της Τουρκίας, που επωφελήθηκε, βέβαια, της ευκαιρίας για να εκδιώξει τους Κούρδους από τα νότια με τη Συρία σύνορα της, αν και οι τελευταίοι, κατέχοντας περιοχές της βορειοανατολικής Συρίας και του βόρειου Ιράκ, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον πόλεμο εναντίον του ISIS.
5. Το μεταναστευτικό, αυτό δηλαδή που αναφέρεται σε ροές ανθρώπων από μία ή πολλές χώρες σε άλλη ή άλλες, έχει διαφορετικά αίτια από εκείνα του προσφυγικού, δεδομένου ότι βασικά οφείλεται σε φυσικά φαινόμενα (ξηρασία) ή ανθρωπογενείς περιβαλλοντικές καταστροφές, στη φτώχια, στην ανεργία αλλά και στην έλλειψη υποδομών υγείας, παιδείας κ.λπ., όπου, όμως, υπαίτιες είναι, συνήθως, οι διαφθαρμένες τοπικές κυβερνήσεις που επικρατούν, με τη συνδρομή, βέβαια, και προς το συμφέρον ξένων κυβερνήσεων ή πολυεθνικών εταιριών!
